Isitatimende Somhlangano Wekhabinethi angeLesithathu Womhla We-15 KuMhlolanja Wee-2023

A.  Ezingundabamlonyeni 

1.  Ikulumo Yobujamo Belizwe (i-SoNA)
1.1.  IKhabinethi isifakazele isibawo sikaMengameli Cyril Ramaphosa asibeke sezwakala eKulumeni yakhe yobuJamo beliZwe yomNyaka wee-2023, sokuthi woke amaSewula Afrika akasebenzisane, kungabi nosalela ngemva lokhuya nasilwa neentjhijilo zelizwe lekhethu ezisiminyezeleko.                 
1.2.  Amagadango kaMengameli aqinileko abeka iindaba zemiraro yegezi phambili ehlelweni likarhulumende nonyaka, kobanyana kuzokuliwa nokuqinteliswa kwegezi bekutholakale indlela yokusabalalisa igezi ngendlela ethembekileko.                  
1.3.  IKhabinethi ikhwezelela woke amakoro womphakathi ukuthi asekele amagadango ahlathululwe nguMengameli, wona angaqakathekileko azakuqinisa imizamo yethu yokuphungula ukutlhogeka komsebenzi, ubuchaka nokukhuphuka kweendleko zepilo kunye nokulwa nobulelesi nobukhohlakali.                        
1.4.  Urhulumende uzimisele ukuwurhabisa umsebenzi esele uthomile wokungezelela igezi ethungelelwaneni lethu legezi yelizwe loke, kanti umsebenzi wethu kususa nanyana kungaba siliyo bani esingaliya umsebenzi lo.                           
1.5.  Eemvekaneni ezizakwezi imihlangano yokubika yehlanganisela yeenjamiso izakwethula eminye imininingwana yeHlelo lokuSebenza likaRhulumende (i-PoA) lomnyaka lo, njengoba lethulwe nguMengameli Ramaphosa ku-SoNA.  ISabelo seeMali seliZwe ekufuze sethulwe ngeLesithathu womhla wama-22 kuMhlolanja wee-2023 sizakwethula eminye imininingwana nge-PoA karhulumende.                          

2.   IKhonferensi yezeeMayini EliZwekazini le-Afrika yomNyaka wee-2023 
2.1.  IKhabinethi iyitjhejile imiphumela yeKhonferensi yezeeMayini EliZwekazini le-Afrika ebeyibanjelwe e-Cape Town International Convention Centre ukusukela ngomhla we-6 ukuyokufika kumhla we-9 kuMhlolanja wee-2023, ngaphasi kommongondaba othi: “Sivula Amasiso Weemayini/Wokumayina: Ubunzinzo, Ukuphepha kunye Nokusabalalisa.”                  
2.2.  IKhonferensi yezeeMayini EliZwekazini le-Afrika ihlanganise abosomabubulo abavela ndawozoke ekhonthinenthini yekhethu nephasini loke, yanzinzisa indawayo njengekhonferensi ephambili ngezamasiso kezokumayina ekhonthinenthini yekhethu.  Iimayini solo zisenza umsebenzi oyisika ekuthenjelwe kiwo kezetuthuko nokwandiswa kwamabubulo kiyo yoke ikhonthinenthi yekhethu. Zenza umsebenzi oqakathekileko ekuvuleni imisebenzi nekwenzeni ukuthi abantu bahlale emsebenzini, njengoba lapha eSewula Afrika ilinganiselwa esiquntwini sesigidi nje imisebenzi esetjenzwa bunqopha eemayini, bese kuthi eminye elinganiselwa esigidini kube ngephathelene nazo iimayini.                 
2.3.  Umkhiqizo weemayini lapha eSewula Afrika ufike ku-1.18 thriliyoni, lapha ungazange khewufike khona phambilini, waphakamisa ipahla epheleleko yangekhaya, nepahla esiyithengisela amazwe wangaphandle, kunye nengeniso.  IKhabinethi ikhombela boke abanesandla emsebenzini wokumayina ukuthi baragele phambili ngokusebenzisana norhulumende kobanyana kuzokuphunyeleliswa ibubulo elingadli imali enengi ephasini loke nelisimelelisa ukuhluma komnotho, kuvuleke imisebenzi, lisekele ituthuko ebambelelako.                

3.    Iinkhukhula 
3.1.  IKhabinethi iyililele imbiko imindeni elahlekelwe ngabathandiweko bayo eenkhukhuleni zamhlapha nje ezisahlele iindawo ezimbadlwana zelizwe lekhethu.                       
3.2.   Sithokoza besizo elirhabako nabahlengi elizweni loke abasebenze ngokuzikhandla ukuhlenga ipilo yabantu.  Asihlangane njengesitjhaba sisize labo abadinge isizo lokutjhejwa nokusekelwa.                  
3.3.  IKhabinethi iyelelisa abantu ukuthi bahlale ngekhaya lokhuya izulu nalilimbi belina khulu, ibe ikhumbuza nalabo abakhe eendaweni ezingenzasi ukuthi batjheje bayelele.               
3.4.  Abantu bayeleliswa ukuthi nanyana bakhamba ngeenyawo nanyana bakhamba ngeenkoloyi, bangathomi bangene amanzi agijima ngamandla namkha balinge ukweyama amanzi agijimako endleleni, emabhlorhweni nemilanjeni. IKhabinethi iyelelisa amalunga womphakathi ukuthi aqinisekise ukuthi abantwana bahlala baphephile ekwemukeni namanzi nekukghanyweni mamanzi ngazo zoke iinkhathi nakuneenkhukhula.                      


4.   Inturhu Yeengidi
4.1.   IKhabinethi iwulilele imbiko umndeni nabangani bomvumi we-hip-hop u-Kiernan Forbes, obekadume ngebizo lika-AKA, nompheki ongusaziwako u-Tebello Motsoane, abadunyuzwe babulawa e-Durban mhlapha.                
4.2.   IKhabinethi ibuye yezwakalisa ubuhlungu nokuzwelana kwayo nomndeni nabangani bomtjhotjhozeli obekalwisa ubulelesi uNom. Ayob Mungalee, odunyuzwe wabulawa mhlapha e-Eldorado Park, eJwanisbhege. Bekamnqophisi wesiqhema esilwela ubulungiswa, i-People Seeking Justice Action Group, ekuyihlangano ebeyikhwezelela umphakathi ukuthi ulwe nomukghwa wobugenge nokuthengiswa kweendakamizwa.                    
4.3.   IKhabinethi iyililele imbiko imindeni nabangani balabo ababulewe ngokuthurhuzwa ngobunengi eTjingalanga Kapa, KwaZulu-Natala kunye nePumalanga Kapa.  Lezizenzo zelunya, ezisaphenywa bathobelisimthetho, ziveza ukuthi inturhu yeengidi idlange kangangani nokuthi umphakathi ulimala kangangani ngayo.                      
4.4.  IKhabinethi iqinisekisa amaSewula Afrika ukuthi iButho lamaPholisa weSewula Afrika (i-SAPS) liyaqiniswa njenganje ukuthi kuzokukhandelwa ubulelesi.  Kilokhu-ke kuzokwandiswa amapholisa eentradeni, kusungulwe iinqhema ezikhethekileko zamapholisa ezizakuqalana nomhlobo wobulelesi othileko kwaphela. ISewula Afrika seyizokusebenzisa neendlela ezisekelwe libuthelelo lemininingwana elinabe khulu ngelwazi lezinto ukuthola nokuqothela iindawo ezidlangelwe bulelesi.                               
4.5.  I-SAPS iqinisa ijima layo lokubamba nokwemuka iinlelesi iingidi ezingekho emthethweni neenhlavu zakhona. Eenyangeni ezili-12 ezidlulileko amapholisa abambe iingidi ezizii-65 519 azisusela unomphela ezandleni zabantu.                        
4.6.  Urhulumende ukhombela zoke izakhamuzi neenjamiso zomphakathi ukuthi zisebenzisane namapholisa wangemakhabo ukucitha ubulelesi emphakathini/eendaweni zangemakhabo.  Nayibe unelwazi elingasiza ukuveza abantu abenza izinto eziphambene nomthetho, fowunela enomborweni yamapholisa yokuqeda ubelelesi – i-Crime Stop ku-0800 10111.              

5.  Umasipala Wendawo We-Enock Mgijima (i-EMLM)
5.1.   UNgqongqotjhe wezomNyango wezokuBusa ngokuBambisana nezeNdabuko uNkosazana Dlamini-Zuma noNgqongqotjhe wezeeMali u-Enoch Godongwana mhlapha bakhe babikela iKhabinethi ngemikhulumiswano yokubonisana ebeyibanjwe nabalimindima abaqakathekileko ku-EMLM.                   
5.2.  NgoSihlabantangana wee-2022, iKhabinethi ivumele igadango lokulamulela i-EMLM ngokwesiGaba 139(7) somThethosisekelo weRiphabhligi yeSewula Afrika womNyaka we-1996, ngokufundwa ndawonye nesiGaba 150  somThetho wee-2003 wokuLawulwa kweeMali zakwaMasipala (umThetho 56 wee-2003).    I-EMLM seyinesikhathi eside idosa emhlweni ngeemali, ibhalelwa nanga kukwenzela umphakathi izenzelwa, ngaphambi kobanyana kuthathwe leligadango lokuyilamulela.                     
5.3.  IKhabinethi ithi iyayizwa imiraro emaphorodlha ekhonjwe babelani, nje-ke iqinisekise izakhamuzi ze-EMLM ukuthi khona duze nje zizakutjelwa ngesiqunto sokuthi kuzakusetjenzwa njani ngemiraro ekhona kamasipala wendawo le.                         

6.  Ukuphepha Eenkolweni  
6.1.  Ukuphepha eenkolweni zeSewula Afrika solo kuliqalontanzi likarhulumende, nje-ke urhulumende uphatheke kumbi khulu ngemibiko enande ivela yokulwa hlangana kwabafundi nabafundisi.                     
6.2.   Nanyana umNyango wezeFundo esiSekelo ubeke iindlela zokulwa nalomraro nje, kumsebenzi wababelethi nabakhulisi babantwana ukusebenzisana neemphathimandla zesikolo nabafundi ukuqinisekisa ukuthi iinkolo zihlala ziziindawo eziphephileko lapho abafundi bethu bazakukhula khona kuhle bebabe zizakhamuzi ezilisizo.  Ukuphepha kwabafundisi bethu eenkolweni nakho kuqakatheke kangako.                 

7.  Ukuphepha Endleleni  
7.1.  IKhabinethi isalila ngenani labantu ababhubhela eendleleni zelizwe lekhethu lokeli. Urhulumende uzokufuna imithetho emitjha yokuqeda iingozi zamathraga neenlori, omunye wazo okungaba kususa umthwalo wepahla eenthuthini zendleleni ukhanjiswe ngesitimela, ngethemba lokuthi kuzakuphunguleka ukudisibezeka kweendlela ngenca yomthwalo omnengi eendleni.                       
7.2.  IKhabinethi ikhombela boke abasebenzisi bendlela ukuthi bahloniphe imithetho yendlela ngokuhlala batjhejile, bazwelane bebacabangelane nabanye abasebenzisi bendlela. Abatjhayeli abatjhayela basele utjwala namkha badakwe ziindakamizwa, nabatjhayela kumbi bangayeleli imithetho yendlela, ekubalwa kikho nokugijimisa khulu, ngibo ababanga ubunengi beengozi zendleleni.                       

B.  Imithethomlingwa 

1.  Umthethomlingwa Wesango Lemikhawulo Eliphethe Koke Womnyaka wee-2022 (i-OSBP)
1.1.    IKhabinethi ivumele ukumenyezelwa komThethomlingwa we-OSBP ukuthi umphakathi uphefumule ngawo.  UmThethomlingwa lo ulandela ukuvunyelwa komThethokambiso nehlelo lokuphunyeleliswa kwawo ngoNtaka wee-2022. Unqophe ukulungisa nokulungelelanisa ukukhamba kwabantu nepahla hlangana kwamasango wemikhawulo yokungena eSewula Afrika nemikhawulo yamazwe eyakhelene nawo.                       
1.2.  Lokhu-ke kuzakwethula umthwalo wesiminyaminya sabakhambi nabarhwebi emasangweni wemikhawulo. Leligadango-ke liqakathekile nemizameni yelizwe lokuraga isiVumelwano sokuRhwebelana kwamaZwe we-Afrika (i-AfCFTA).              
1.3.  Iimvumelwano eziqalwe kilomThethomlingwa zizakuqinisekisa ukuthi ukusetjenzwa komsebenzi wokudluliswa kwepahla, neenkoloyi nabantu kwenzeka ngaphandle kokuliyeka namsinya.  UmThethomlingwa lo uphendula neensetjenziswa zomthetho ezifaneleko zamazwe ngamazwe ezimalungana nokuphunyeleliswa kokurhwebelana, nemikhambo yabantu neyokukhanjiswa kwepahla.              

2.  Umthethomlingwa Wobuzwe Nokutloliswa Kwabantu Womyaka wee-2022
2.1.  IKhabinethi ivumele ukumenyezelwa emphakathini komThethomlingwa Wobuzwe nokuTloliswa kwabaNtu womNyaka wee-2022 kobanyana umphakathi uzokuphefumula ngawo.  UmThethomlingwa lo unikela umThethokambiso wobuZwe nokuTloliswa kwabaNtu amandla, begodu unqophe ukwakha ihlelo linye eliphethe koke, sekubalwa nengcenye ebudijithali kibo boke abantu abahlala namkha abakhe bahlala ekhethwapha.                 
2.2.  Umtlamo womThethomlingwa lo uzakuvulela ukuhlanganiswa nokuphathwa kwerejista yesitjhaba, yezakhamuzi nabantu abahlalele safuthi elizweni lekhethu. Ukudlula lapho, uvulela nokutlanywa kwebuthelelo lokwazeka kwamaphandle athileko nemininingwana yalawo ahlezi kwesikhatjhana elizweni lekhethweli. Uvula godu nehlelo lokwazeka kwabantu elizweni loke elibizwa ngokuthi yi-National Identity System (i-NIS) elizakuba nemininingwana ekumele ifakwe kurejista yesitjhaba kunye nebuthelelweni lemininingwana lokwazeka kwabantu.                  
2.3.  I-NIS izakukghona godu nokuhlangana namahlelo wokwazeka kwabantu kwarhulumende nekorweni yangeqadi.                  
2.4.  UmThethomlingwa we-OSBP womNyaka wee-2022 nomThethomlingwa wobuZwe Nokutloliswa kwabaNtu wee-2022 izakumenyezelwa kubunzinzolwazi bomNyango wezangeKhaya obuthi: www.dha.gov.za.   Amalunga womphakathi akhuthazwa ukuthi athumele imibonwawo etloliweko aphefumula ngayo, kilesisiphande esilandelako:  The Director-General of Home Affairs, Private Bag X114, Pretoria, 0001. 
Ifowuni: 012 406 4353.                         

C.  Iminyanya Ezako 

1.   Umhlangano Weenkhulu zeHlangano yoBunye bamaZwe we-Afrika (i-AU)     
1.1.    UMengameli Cyril Ramaphosa uzokuya emHlanganweni oJayelekileko wehlandla lama-36 womButhano weenKhulu zomBuso naboRhulumende be-AU ozokubanjwa ukusukela nakali-18 ukuyokufika nakali-19 kuMhlolanja wee-2023 e-Addis Ababa, e-Ethiopia. 
1.2.  UmButhano we-AU, uzokubanjwa ngaphasi kommongondaba othi: “Ukurhatjiswa Kokuphunyeleliswa Kwe-AfCFTA,” uzokulandela iSetjheni eJayelekileko yehlandla lama-42 yomKhandlu oPhetheko, ukusukela ngomhla we-15 ukuyokufika kumhla we-16 kuMhlolanja wee-2023. IinKhulu zomBuso nezaboRhulumende be-AU zizakusebenzisa ummongondaba lo ukufakazela ukuzibophelela kwazo ekuphunyelelisweni okupheleleko kwe-AfCFTA.                                

2.   Ivakatjho Lombuso LikaMengameli We-Uganda 
2.1.  OPhakemeko uMengameli Yoweri Kaguta Museveni we-Uganda uzokuvakatjhela iSewula Afrika ngeVakatjho lomBuso ngomhla wama-28 kuMhlolanja wee-2023, ngokumenywa mlinganakhe, uMengameli Ramaphosa. Umnqopho waleliVakatjho lomBuso kuqinisa ubudlelwano hlangana kwamazwe amabili la.  IVakatjho lakhe lizakuqedelelwa ngeKundla yezamaBhizinisi ezakuphenya ngamakontraga wezerhwebo nezamasiso hlangana kwamazwe amabili la.                      

3.  IPhaliswano Le-SADC Media Awards 2023 
3.1.  IKhabinethi ikhumbuza zoke iimbikiindaba ukuthi iPhaliswano laboNongorwana beemBikiindaba beHlangano yokuThuthukisa imiPhakathi yamaZwe ase-Afrika engeSewula (i-SADC) womNyaka wee-2023, elivalwa ngeLesibili womhla wama-28 kuMhlolanja wee-2023, livulekele boke ababikiiindaba bamazwe amalunga we-SADC.              
3.2.  AboNongorwana beemBikiindaba be-SADC bathokoza umsebenzi wobubikiindaba omuhle ukuyidlula yoke ekorweni yokutlola, yokufoda iinthombe, yakumabonakude nemrhatjhweni wokubika ilwazi neendaba nge-SADC ukusekela ihlelo lokusebenzisana nokulungelelana kwesiphande salamazwe we-Afrika engeSewula.    
                 
D.  Siyabathokozisa 

1.  IKhabinethi ithokozise yabe yezwakalisa neemfiselabuhle zayo ku:   

  • Nomcebo Zikode, u-Zakes Bantwini no-Wouter Kellerman ngokuthumba kwabo unongorwana wokuvuma kuhle ukubadlula boke, ngengomabo ethi Bayethe, emnyanyeni weHlandla lama-65 wama-Annual Grammy Awards.    


E.   Silila Imbiko   
IKhabinethi iyililela imbiko imindeni nabangani balaba abalandelako:  

  • Abantu ababhubhele engozini yendlela yamhlapha yokutjhayisana kwebhesi nekoloyi ekhambisa imali endleleni enguthelawalisa i-N1 e-Limpopo.  IKhabinethi ibafisela ukululama kwamsinya labo abakhubele engozini le.                 
  • U-John Moeti (obekaneminyaka ema-56), owakhe wadlalela i-Bafana Bafana ne-Orlando Pirates, owaba yingcenye epheleleko yesiqhema esathumba uNongorwana we-Africa Cup of Nations ngomnyaka we-1996.                     
  • IKhabinethi ibuye yabalilela imbiko aborhulumende nabantu be-Türkiye nabeSiriya ababhujelwe sitjhaba sabantu bagirikelwa nanga mthangalasisekelo wezomnotho newomphakathi omkhulu okubabazekako ngenca yokuzamazama komhlaba okwenzeke ngomhla we-06 kuMhlolanja wee-2023, isilinganiso sakho esibe li-7.8 ku-Richter Scale. Iinhliziyo zethu zizwelana nemindeni elahlekelwe ngabathandiweko bayo naleyo esathungathana neenhlobo zayo. IKhabinethi iyazibuka iinhlangano zokuhlenga abantu zalapha eSewula Afrika ezihlanganyele namazwe ngamazwe ngesizo lokuhlenga abantu kilehlekelele. IKhabinethi ibuka namalunga wesiqhema se-K9 sakwa-SAPS ngesibindi saso esenze ukuthi kuhlengwe isilukazi sama-80 weminyaka yobudala ngokukhutjhwa efuqufuqwini la sidibezeseke khona amalanga adlula kabunane e-Türkiye.  
                

F.  Ukuqatjhwa    
Koke ukuqatjhwa kulawulwa kufakazeleka kweencwadi zefundo ezikhambisana nomsebenzi umuntu aqatjhelwe wona kunye nokuhlanjululwa kwebizo lomuntu okufaneleko. 

  1. UMm. u-Azola Mayekiso  oqatjhelwe isikhundla sokuba mPhathi oyiHloko (u-CEO) kwa-National Housing Finance Corporation.      
  2. UNom. Lucas Thabiso Thiti oqatjhelwe isikhundla sokuba liSekela lomNqophisi Zombelele (i-DDG) wephiko lezokuThuthukisa nokuSekela, i-Institutional Development and Support emNyangweni wezoBulungiswa nezokuThuthukiswa komThethosisekelo.
  3. UMm. u-Boitumelo Mosako oqatjhelwe isikhundla sokuba ngu-CEO weBhanga yezokuThuthukisa e-Afrika engeSewula, i-DBSA.           
  4. UNom. Kabelo Rikhotso, oqatjhelwe isikhundla sokuba mNqophisi oPhetheko weBhodi yezamaSiso weKoro yabaSebenzi bemBusweni, i-Public Investment Corporation Board.      
  5. UNom. Matsemela Moloi, oqatjhelwe isikhundla somTlolisi wePhiko lokwePhulwa kwemiThetho yeNdlela, i-Road Traffic Infringement Agency.           
  6. U-Adv. Sonwabile Mancotywa oqatjhelwe isikhundla sokuba mNqophisi oYelelisako noSihlalo weBhodi eLawula iinThuthi ezEqa imiKhawulo. 


Imibuzo ingathunyelwa:
​​​​​​​kuNom. Michael Currin – umJaphethe woMkhulumeli weKhabinethi       
Iselifowuni: 082 462 7896

 

Share this page

Similar categories to explore