U unḓa mashaka a bvaho kha ḽiṅwe shango (Swati)

Nga ha u unḓa mashaka u bva ḽiṅwe shango kana mashaka a malofhani vhukati ha mashango mavhili

Zwi a konadzea u unḓa ṅwana wa mashaka avho a Afrika Tshipembe na uri vha a kona u dzula na ṅwana kha mashango a seli. Arali vha Afrika Tshipembe na ṅwana a tshi dzula kha ḽiṅwe shango, vha nga ita uri ṅwana a ḓe a dzule naho Afrika Tshipembe musi vho wana thendelo ya mulayo ya u na ṅwana kha shango ḽi sili.

U unḓa ṅwana a bvaho kha ḽiṅwe shango zwi katela pfukiselo ya mulayo ya pfanelo dza mubebi na vhuḓifhinduleli u bva kha mubebi kana vhabebi vha ṅwana vho mu bebaho u ya kha vhone u mona na mikano ya dzitshakatshaka.

U unḓa ṅwana wa shaka ḽavho ane a dzula Afrika Tshipembe vha fanela u kwama Ndangulo ya Vhukati ya shango ḽine vha dzula khaḽo. Arali hu si na ndangulo i re na vhukoni kha shango ḽa havho, vha nga kwama Tshumelo ya Matshilisano ya Dzitshakatshaka (ISS) kha shango iḽo u tshimbidza maitele a u unḓa.

ISS ndi dzangano ḽi sa wani mbuelo ḽine ḽa sedzesa kha vhana vha vhabvannḓa vha re khomboni. Ḽi khou shuma zwavhuḓi kha mashango a 140 nga kha netiweke ya madavhi a lushaka, vhashumeli vha lushaka, birou dzo dzhenelaho na vhavhigi vha mafhungo.

Arali ṅwana a tshi dzula kha ḽiṅwe shango, vha fanela u kwama Ndangulo ya Vhukati ya Afrika Tshipembe (Saca), ine ya ḓo fhirisela zwithu kha dzangano ḽa tsireledzo ya vhana ḽo ṱanganedzwaho. Arali dzangano  ḽa tsireledzo ya vhana ḽa wana vha mubebi o teaho u nga unḓa ṅwana nga murahu ha u vha sedzulusa na ndingo, ḽi ḓo kuvhanganya muvhigo wo ṱandavhuwaho na u u rumela kha Ndangulo ya Vhukati ya shango ḽi sili. Ndangulo ya Vhukati ya shango ḽi sili i ḓo dovha ya ṱoḓisisa na u kuvhanganya muvhigo wa ngudo wa ṅwana ya u rumela Afrika Tshipembe.

Arali mashango vhuvhili hao a tendelana kha u unḓa, vha ḓo tea u ya kha shango ḽi sili u khunyeledza maitele u unḓa.

U unḓa muraḓo wa muṱa kana vhushaka ha malofhani hu nga itwa na shango ḽiṅwe na ḽiṅwe hu si na thendelano ya u shuma yo vhekanywaho (Hague Convention or non-Hague Convention signatory).

Zwine ha fanela u ita

Musi Afrika Tshipembe ḽi shango ḽa vhubvo, maitele a nga nḓila i tevhelaho:

• Arali vha tshi khou dzula kha shango ḽi sili vha tshi ṱoḓa u unḓa ṅwana wa Afrika Tshipembe ane a vha shaka navho, vha fanela u kwama Ndangulo ya Vhukati kha shango ḽine vha dzula khaḽo.
• Dzangano ḽa u unḓa ḽo ṱanganedzwaho ḽi ḓo linga na u vha sedzulusa  u wana uri vho tea u vha mubebi ane a khou ṱoḓa u unḓa. Arali dzangano ḽa wana uri vha vho linganela na tea u unḓa, ḽi ḓo kuvhanganya muvhigo wa u sedzulusa hayani wo fhelelaho wa u rumela kha Saca, ine yone ya ḓo fhedza ya u rumela kha dzangano ḽa tsireledzo ya ṅwana yo ṱanganedzwaho.
• Dzangano ḽa tsireledzo ya ṅwana ḽa Afrika Tshipembe ḽi ḓo ṱoḓisisa na u linga kuunḓele kwa ṅwana. Mushumeli wa tshitshavha u ḓo khwaṱhisedza uri muthu muṅwe na muṅwe ane a tea u ṋea thendelo ya u unḓa i ṋea thendelo nga kha Khothe ya Vhana.
• Vhathu vhoṱhe vha kwameaho vha ḓo ṋewa maḓuvha a 60 ane vha nga humisela murahu thendelo yavho phanḓa ha musi ṅwana a tshi nga tea u unḓiwa
• Dzangano ḽa u unḓa ḽi ḓo kuvhanganya muvhigo wa sedzulusa ṅwana wo fhelelaho wa ḽi rumela kha shango ḽi sili.
• Arali mashango oṱhe a tendela u unḓa, vha ḓo fanela u ḓa Afrika Tshipembe u khunyeledza  maitele oṱhe a u unḓa.

Arali vha tshi dzula Afrika Tshipembe vha tshi khou ṱoḓa u unḓa ṅwana ane vha vha na vhushaka nae fhedzi a kha shango ḽi sili, maitele a u unḓa ho raliho hu nga nḓila i tevhelaho:

• Vha fanela u kwama Saca ine yone ya ḓo fhirisela izwi kha dzangano ḽa tsireledzo ya ṅwana yo ṱanganedzwaho.
•   Dzangano ḽa tsireledzo ya ṅwana ḽi ḓo linga na u vha sedzulusa  u wana uri vho tea u vha mubebi ane a khou ṱoḓa u unḓa. Arali dzangano ḽa wana uri  vho linganela na tea u unḓa, ḽi ḓo kuvhanganya muvhigo wa u sedzulusa hayani wo fhelelaho ḽa u rumela kha Ndangulo ya Vhukati ya shango ḽi sili.
• Ndangulo ya Vhukati , nga kha dzangano ḽavho, ḽi ḓo ṱoḓisisa kuunḓele kwa ṅwana ya kuvhanganya muvhigo wa u sedzulusa ṅwana wo katelaho zwoṱhe. Muvhigo u ḓo fhiriselwa kha Saca.
• Arali mashango oṱhe a tendela u unḓa, vha ḓo fanela u ḓa Afrika Tshipembe u khunyeledza  maitele oṱhe a u unḓa.

Zwi dzhia tshifhinga tshi ngafhani

Zwi a fhambana u bva kha nyimele iṅwe u ya kha iṅwe.

Ndi vhugai

Vha fanela u badela dzangano ḽa tsireledzo ḽo ṱanganedzwaho u ya nga u unḓa kha ḽiṅwe shango.

Fomo dzine dza tea u ḓadziwa

Kha vha Kwame Ndangulo ya Vhukati ya shango ḽine vha dzula khaḽo.

Vha kwama nnyi