Khabinethe yo ṱangana nga Ḽavhuraru, ḽa 4 Khubvumedzi 2019 ngei Tuynhuys Ḓoroboni ya Kapa
A. Mafhungo a zwino kha shango
Zwo ḓisendeka nga kusaukanyele kwa mafhungo ane a khou bvelela shangoni, hezwi zwo tendelaniwa khazwo nga Khabinethe:
1. Khakhathi dzi Ḓisendekaho nga Mbeu (GBV)
1.1 Khabinethe i ḓibaḓekanya na lushaka kha u lila mabulayo, u tzhipa na u tambudzwa ha vhafumakadzi nga vhanna zwine zwi khou hulela shangoni ḽashu, U tshoṱelwa uhu hu shavhisaho nga u rali kha vhafumakadzi hu sumbedza u kundelwa hashu roṱhe u pfa na u phalala kha zwililo zwa avho vhane vha sa kone u ḓitsireledza na luthihi vhukati hashu.
1.2 Tshine tsha tou vha mudzi wa mafhungo ndi u hulela ha u kundelwa u fhindula kha u tambudzwa ha ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ha dzitshetshe, vhana, vhaaluwa, vhafumakadzi vhane vha khou tshila na vhuholefhali, dzilesbian, gay, bisexual, transgender/transsexual, intersex na tshitshavha tsha vhane vha sa ḓibaḓekanye na uri vha mbeu ifho ( a ḓidzhii vha vhanna kana vhasadzi) na vhafumakadzi vha vhapfuluwi.
1.3 Khabinethe i khou ita khuwelelo ya uri vhatshinyi vha gwevhiwe tshigwevho tshihulwanesa. Hu sa dzhielwi fhasi fhungo ḽa uri hu na tshivhalo tshihulwane tsha (74%) tsha vha GBV na vhatshinyi vha fhiraho 4 000 vhe vha gwevhiwa vhutshilo ha tshoṱhe, fhedzi hu kha ḓi tea u itiwa zwinzhi. Mufumakadzi muthihi a vhulawa, a tzhipiwa na u tambudzwa hu fana na u vhulawa, u tzhipa na u tambwa ha vhanzhisa.
1.4 Ridzhisiṱara ya lushaka ya Milandu ya zwa Vhudzekani i ḓo iswa Phalamenndeni uri i kone u sedzwa u itela khwiniso ya Mulayo wa Milandu ya zwa Vhudzekani. Hedzi khwiniso dzi ḓo khwaṱhisedza uri ridzhisiṱara i ya engedzedzwa uri i dzhenise na vhatshinyi vho itaho vhutshinyi ha zwa vhudzekani vhuṅwe na vhuṅwe, sa izwi zwine ya vha zwone zwa zwino i vha i tshi khou katela avho vhathu fhedzi vhe vha waniwa mulandu vha gwevhiwa nge vha ita vhutshinyi kha vhana vhaṱuku kana muthu ane u lwala vhulwadze ha muhumbulo.
1.5 Khabinethe i livhisa ndiliso dzayo nga vhuṱungu vhuhulu kha miṱa na dzikhonani dza Uyinene Mrwetyana, Leighandre Jegels, Nolunde Vumsindo, Meghan Cremer, Jess Hess, Ayakha Jiyane na vhana vha mme awe vhararu khathihi na vhafumakadzi vhoṱhe na vhana vhe vha vhulawa lwa tshiṱuhu nga vhanna.
1.6 Khabinethe yo mbo ḓi tiba lwa tshifhinga nyana ya vhofholola vhurumelwa ha Dziminisiṱa u bva kha dzulo zwaḽo ḽa Khabinethe uri vha ye vha ṱangane na maḓana a vhagwalabi vhe vha vha vho kuvhangana nnḓa ha Phalamennde u gwalabela GBV.
1.7 Khabinethe yo dovha ya thoma komiti ya dziminisṱa dza tshivhalo vhane vha ḓo shuma na vhadzulapo vha zwitshavha u itela u fhelisa GBV. Heyi komiti yo vhumbiwa nga Minisiṱa u bva kha Ofisi ya Muphuresidennde, Vho Jackson Mthembu; Minisiṱa wa Mapholisa Vho Bheki Cele; Minisiṱa wa Vhushaka ha Dzitshaka na Tshumisano Vho Naledi Pandor, Minisiṱa wa Madzulo a Vhathu, Maḓi na Vhuthathatshili, Vho Lindiwe Sisulu; Minisiṱa wa Vhupileli na Maswole a Kale, Vho Nosiviwe Mapisa-Nqakula; Minisiṱa wa Vhulamukanyi na Tshumelo dza Ndulamiso, Vho Ronald Lamola; Minisiṱa wa Vhutsireledzi ha Shango Vho Ayanda Dlodlo, Minisiṱa wa Mveledziso ya zwa Matshilisano, Vho Lindiwe Zulu, Minisiṱa wa Vhafumakadzi, Vhana na Vhathu vha re na Vhuholefhali u bva Ofisini ya Muphuresidennde, Vho Maite Nkoana-Mashabane.
Komiti i ḓo kuvhanganya lushaka lwoṱhe nga vhuphara u lwa na zwiwo zwa GBV, na u dovha u dzulela u vhiga kha Khabinethe na tshitshavha nga ha ndingedzo dzayo dza u fhelisa GBV. Komiti i ḓo vhona uri miṱa na vhapondwa vha GBV vha a tikedzwa.
1.8 Khabinethe yo lavhelesa kha zwo no swikelwaho kha u vhona u ri Mulevho wa Samithi ya Muphuresidennde ya u Lwa na GBV na Mabulayo a Vhafumakadzi ye ya farelwa Centurion nga ḽa 1 na ḽa 2 Lara 2018 u itela u bveledzisa pulane ya nyito ya lushaka ya u lwa na GBV. Tshiimiswa tsha Tshifhinga nyana tsho thomiwa nga ṅwedzi wa Phando 2019 tshine tsho vhumbwa nga zwigwada zwa vhaimeli vha vhadzulapo vha tshiitshavha na mihasho ya muvhuso. Mvetomveto ya Pulane ya Tshiṱirathedzhi ya Lushaka yo bveledziswa, ine yo ḓitika nga miṱangano ya vhukwamani, ine ndi yone yo fhaṱaho Mulevho we wa dzhiwa. Vhukwamani vhu kati u mona na shango ḽoṱhe nga vhuphara na uri zwi ḓo swika kha u vhumbiwa ha Khoro ya Lushaka ya GBV na Mabulayo a Vhafumakadzi, ine i ḓo ṋetshedzwa tshomedzo dzoṱhe dzo teaho u itela u tshimbidza mbekanyamushumo ya u lwa na GBV.
1.9 Ri sa hangwi uri ro phasisa milayo minzhi ya u lwa na zwiwo zwa khakhathi dzi itelwaho vhafumakadzi na vhana, na uri naho ri tshi khou livhuwa mushumo une wa khou itwa nga mapholisa na maṅwe mazhendedzi a u vhona uri mulayo u a tevhedzwa – ho katelwa vhatshutshisi, madzhisiṱiraṱa na vhahaṱuli – vhe vha vhona uri avho vhathu vha farwe vha dovhe vha gwevhelwe uvho vhugevhenga vhu shavhisaho he vha vhu ita, Khabinethe i itela khuwelelo sekhithara dzoṱhe dza lushaka, nga maanḓa vhanna, uri vha imedzane na avho vhane vha khou bvela phanḓa na u tzhipa, u tambudza na u vhulaha vhafumakadzi tshitshavhani tshashu.
1.10 Dzikereke na vharangaphanḓa vha vhurereli vha tea u dzhia ḽiga ḽo khwaṱhaho na u shumisa vhurangaphanḓa havho u ṱuṱuwedza zwitshavha u fhaṱa lushaka lwo faranaho kha zwa matshilisano u itela u lwa na GBV. Nyanḓadzamafhungo na yone i tea u thusedza kha u amba nga ha zwiito zwivhi na vhutendatenda ha hone vhune vhu khou ṱuṱuwedza GBV, ngeno vharangaphanḓa vha zwa mabindu vha tshi tea u amba nga ha maitele oṱhe a dzikhakhathi mishumoni na u dovha vha tikedza u lwisa hoṱhe hune ha khou itwa nga lushaka u itela u fhelisa GBV. Khabinethe i tenda uri ndi musi lushaka lwoṱhe lu tshi khou shumisana hune ra nga kona u fhelisa GBV na u vhulaiwa ha vhafumakadzi.
1.11 Khabinethe yo ita khuwelelo kha MaAfrika Tshipembe vhoṱhe uri vha vhone uri ṅwana wa mutukana a aluswe nga nḓila ine a ḓo ḓivha uri vhafumakadzi vha lingana na vhanna na uri a vha fhasi havho lune vha tea u tambudzwa nga nḓila iṅwe na iṅwe ine vha nga fhedza vho vhulawa.
2. Khakhathi na u sa dzika Zwitshavhani
2.1 Khabinethe i sasaladza vhukuma khakhathi dze dza sokou ṱaha kha zwiṅwe zwipiḓa zwa Gauteng na Kwazulu-Natal. Afrika Tshipembe ndi shango ḽa dimokirasi u ya nga ndayotewa ine ya langwa nga milayo, ngauralo, vhathu vhoṱhe vha funaho mulalo vha tea u sasaladza vhukuma vhuḓifari honoho vhu siho mulayoni na vhugevhenga. Afrika Tshipembe ḽi ṱanganedza muthu muṅwe na muṅwe ane a ḓa zwi mulayoni a dovha a tshila nga fhasi ha milayo yaḽo. A hu na tshililo naho tshi tshifhio tshine tsha ita uri u tshoṱela vhaṅwe vhathu, u homboka mavhengeleni avho, u pwashekanya zwifhaṱo na u vala dzibada, zwi sale zwi tshi ṱanganedzea, zwine ndi zwiito zwi siho mulayoni nahone ndi zwa vhugevhenga zwine zwi na ndaṱiso nga mulayo.
2.2 Khabinethe i ṱuṱuwedzwa nga luvhilo lwe Tshumelo ya Mapholisa ya Afrika Tshipembe (SAPS) ya shuma ngaho kha u fara vhathu vha 483 vhane vha khou ṱumanywa na u homboka, khakhathi dza zwitshavhani na u pwashekanya zwifhaṱo ngei Gauteng na uri ho farwa vha 21 malugana na u fhisa maṱiraka ngei Kwazulu-Natal. U xelelwa nga matshilo a vhathu vha fumi, vhane khavho vha malo ndi MaAfrika Tshipembe ngeno vhavhili vha vhabvannḓa, zwine zwo itiswa nga pfudzungule dza ngei Gauteng, zwo vhaisa Khabinethe. Khabinethe i livhisa ndiliso dzayo nga vhuṱungu vhuhulu kha miṱa yavho.
2.3 Khabinethe i dovha ya vhilaedziswa zwihulu nga u fhisiwa ha maṱiraka ngei Kwazulu-Natal zwo simaho kha mavharivhari a uri vhabvannḓa ndi vhone vhane vha khou dzhielwa nṱha kha mishumo ya vhareili vha maṱiraka u fhirisa MaAfrika Tshipembe kha nḓowetshumo ya zwa u endedza dzithundu. Muvhuso zwazwino u khou ita zwa u vala dzibada wo sedzesa zwihulwane kha maṱiraka, na uri arali vhareili vha vhabvannḓa vha tshi nga wanala vha si na mabammbiri, vha ṱavhanyedza vha humiselwa murahu mashangoni a havho.
2. Foramu ya Ikonomi ya Ḽifhasi (WEF) ya nga ha Afrika
2.1 Afrika Tshipembe ndi ṋemuṱa wa vharangaphanḓa vha mashango vho vhalaho khathihi na vharangaphanḓa vha ḽifhasi na vha dzingu vha fhiraho tshigidi u bva kha vha zwa poḽotiki, mabindu, vhaimeleli vha zwitshavha na vho radzipfunzo kha WEF ya vhu28 ya nga ha Afrika, ngei Ḓoroboni ya Kapa u bva nga ḽa 4 u swika nga ḽa 6 Khubvumedzi 2019.
2.2 Thero ya samithi, ine tshivhalo tsha vhakwamei u bva tshitshavhani na kha ikonomi ya Afrika Tshipembe na vhone vha khou shela mulenzhe, ndi: “U Vhumba Nyaluwo i Katelaho na u Kovhelana Vhumatshelo kha Tshanduko ya Vhuṋa ya Vhubveledzi kha zwa Nḓowetshumo”.
2.3 WEF ya nga ha Afrika i khou sedza kha mafhungo ane dzhango ḽo livhana nao nga u sedzesa kha uri ri nga takula hani tshanduko ya kuolelwe kwa dzingu zwi tshi tshimbilelana na zwiimiswa zwa thekhinoḽodzhi, vhubindudzi, ṱhanganelano, nḓowetshumo na vhuthomazwiswa. Muṱangano u khou dovha wa amba nga ha Adzhenda ya Mbumbano ya Afrika 2063, modele na pulane yo fhelelaho ya u shandukisa Afrika uri ḽi vhe ḽine ḽa vha na ṱhuṱhuwedzo ḽifhasini kha ḽa matshelo.
2.4 U shela mulenzhe ha Afrika Tshipembe kha WEF ya nga ha Afrika, zwine zwi ṱanganyisa vharangaphanḓa vhahulwane uri vha sike nyimele dza vhubindudzi kha ikonomi ya matshilisano, zwi ḓo dovha zwa pfumisa mbekanyamushumo na u dzhenelela ho livhiswaho kha u tandulula khaedu tharu dzashu dzine dza vha vhushayamushumo, tshayandingano na vhushai. Hezwi zwi ḓo vha zwi tshi khou ri sendedza kha u swikela Bono 2030 ḽa Pulane ya Mveledziso ya Lushaka, modele washu wa u fhedza vhushai na u fhungudza tshayandingano nga 2030.
2.5 Khabinethe i tamela mashudu vhoṱhe vha shelaho mulenzhe uri vha vhe na nyambedzano dzi vhuedzaho musi vha tshi khou wana tshenzhemo ya mafarelwe a vhathu a Ubuntu shangoni ḽashu.
3. Mulayotibe wa Khwiniso wa Ndinganyiso ya Mishumo
31 Khabinethe yo bvisa vhupfiwa hayo i tshi vhilaedziswa nga tshanduko i khou ongolowaho mishumoni nga murahu ha musi ho no bvisiwa muvhigo wa vhu19 wa Khomishini ya Ndinganyiso ya Mishumo. Muvhigo u sumbedza zwi shonisaho zwine u tevhedza zwe zwa tiwa zwi fhasi u ya nga Mulayo wa Ndinganyiso ya Mishumo, 1998 (Mulayo 55 wa 1998) une wa sedza kha u lulamisa zwa ḓivhazwakale zwe ra sielwa nga tshifhinga tsha tshiṱalula hune zwi sa kwakwane zwa dovha zwa sa lingane kha mimaraga yashu ya mishumo.
3.2 Kha ndingedzo ya u khwaṱhisa Mulayo wa Ndinganyiso ya Mishumo wa 1998, muvhuso u ḓo ḓivhadza Mulayotibe wa Khwiniso ya Ndinganyiso ya Mishumo Phalamenndeni.
3.3 Mulayotibe u engedza ndaṱiso dza u pfuka Mulayo na uri zwi ḓo tou kombetshedza uri vhatholi vhane vha vha vha tshi khou ṱoḓa u itela mushumo muvhuso vha ḓo ṋetshedza ṱhanziela yavho ya u sumbedzisa u tevhedza maitele a ndinganyiso ya mishumo.
4. U fhaṱa lushaka
4.1 Khabinethe i ḓibaḓekanya na MaAfrika Tshipembe kha u ṱanganedza tsheo yo dzhiiwaho nga Khothe ya Ndinganyiso kha u tshea ḽa u iledza u ṱaniwa ha fuḽaga ya tshifhinga tsha tshiṱalula phanḓa ha 1994, ine i imela u sa anḓana hashu kha ḽa mulovha. Khabinethe i ṱanganedza tsheo ya uri fuḽaga ya kale “i tsitsela tshirunzi tsha vharema fhasi na uri havho vhane vha ṱana fuḽaga ya tshiṱalula vho ḓiimisela vha vha vha tshi khou nanga tsikeledzo vhudzuloni ha mbofholowo”.
4.2 Zwiga zwine zwa imela maḓuvha a swiswi a Afrika Tshipembe, nga maanḓa fuḽaga ya kale, a zwi thusi kha u fhaṱa lushaka lwo faranaho, lu sa ṱaluli nga muvhala kana nga mbeu sa zwe zwa vheiswa zwone kha Mulayotewa wa Riphabuḽiki ya Afrika Tshipembe ya 1996. Khabinethe i ita khuwelelo kha MaAfrika Tshipembe vhoṱhe u alusa na u lwela u ḓivha ri lushaka lu linganaho sa zwe zwa vheiswa zwone kha Mulayotewa.
4.3 U ṱaniwa ha fuḽaga ya kale ya tshiṱalula zwi tea u iledzwa kha u vha hu u ṱana vhutsila, zwa pfunzo kana u bvisa vhupfiwa ha vhoramafhungo vhune ha vha kha dzangalelo ḽa tshitshavha.
B. Tsheo dza Khabinethe
1. Muvhigo wa Mbalombalo dza Vhugevhenga wa Lushaka 2018/19
1.1 Khabinethe yo tendela u anḓadziwa ha Muvhigo wa Mbalombalo dza Vhugevhenga wa Lushaka 2018/19.
1.2 Mbalombalo dza ṅwaha nga ṅwaha dzi ita uri muvhuso u kone u vha na vhulavhelesi kha zwipikwa zwihulwane, nga maanḓa u fhungudziwa ha vhugevhenga vhuhulwane ho vhigiwaho, sa zwe zwa vheiswa zwone kha Muhanga wa Tshiṱirathedzhi tsha Themo ya Vhukati. Dzi nga dovha dza shuma kha u khwaṱhisa mashumele a u thivhela vhugevhenga khathihi na u shuma sa tshisumbasia kha zwiṱirathedzhi zwa mihasho ya muvhuso yo fhambanaho.
1.3 Minisiṱa wa Mapholisa Dzheneraḽa Vho Bheki Cele vha ḓo dzudzanya vha nyanḓadzamafhungo uri vha bvise mawanwa a mbalombalo dza vhugevhenga.
2. Maitele a u Avhelwa ha Pfanelo dza u Rea Khovhe (FRAP) 2020
2.1 Khabinethe yo ṋetshedza thendelo Muhasho wa zwa Mupo, Maḓaka na Vhureakhovhe (DEFF) uri i vusuludze zwifhinga zwo tiwaho zwi elenaho na maitele a u avhelwa ha ḽaisentsi kha vhureakhovhe ha 12. Zwi tshi ya nga maitele, Minisiṱa wa zwa Mupo, Maḓaka na Vhureakhovhe Vho Barbara Creecy vha ḓo gazetha zwifhinga zwiswa zwa Maitele a u Avhelwa ha Pfanelo dza Vhureakhovhe (FRAP) 2020.
2.2 Khabinethe i tenda uri ndi zwa ndeme uri maitele a vhe ane a thembea, a re khagala a dovha hafhu a sedza kha u shandula nḓowetshumo yoṱhe nga u angaredza. Zwifhinga zwiswa zwo vhewaho zwi ḓo konisa uri DEFF i kone u swikela ndangulo ya ṱhoḓea dzayo dzoṱhe dza maitele a FRAP, ho katelwa u tholiwa ha vhueletshedzi ha zwiimiswa zwa saintsi, zwine zwa khou ita vhuṱoḓisisi ha zwitoko zwa dzikhovhe na u vhona uri ngudo dza ikonomi ya matshilisano dzi khou thoma u shuma kha vhureakhovhe vhuṅwe na vhuṅwe. u vhona uri lwa tshoṱhe.
C. Milayotibe
1. Mulayotibe wa Khwiniso ya Mafhungo a zwa Mulayo wa 2019
1.1 Khabinethe yo tendela u ṋetshedzwa ha Mulayotibe Phalamenndeni.
1.2 Mulayotibe u khou ṱoḓa u khwinisa Milayo mivhili u itela u lulamisa magake o topolwaho nga Khothe ya Ndayotewa:
- Mulayo wa Ṱhalano, 1979 (Mulayo 70 wa 1979) – khwiniso nga Mulayotibe i dovha ya langa u kovhekanywa ha ndaka na u unḓa nga avho vhane vha khou ṱalana u ya nga khaṱulo ya Khothe ya Ndayotewa; na
- Mulayo wa Maanḓalanga a Vhatshutshisi wa Lushaka, 1998 (Mulayo 32 wa 1998) – khwiniso nga Mulayotibe i sedza kha mafhungo a tshimbilelanaho na tshifhinga tsha u fara ofisi nga Mulanguli Muhulwane wa Lushaka wa Maanḓalanga a Vhatshutshisi na Vhafarisi Vhalangi Vhahulwane vha Maanḓalanga a Vhatshutshisi u ya nga khaṱulo ya Khothe ya Ndayotewa.
D. Milaedza
1. Ndiliso
Khabinethe yo rumela ndiliso dzayo kha :
1.1 muṱa na khonani dza Sole ḽa kale ḽa Umkhonto We Sizwe na muraḓo wa Ḽigi ya Vhafumakadzi ya African National Congress, muṱuṱuwedzi ramabindu wa mufumakadzi, Vho Dokotela Thandi Cynthia Ndlovu, vhe vha ri sia nga ḽa 24 Ṱhangule 2019. Mufarisa Muphuresidennde Vho David Mabuza vho vhiga uri mufu mulwelambofholowo wa muhaga vha ḓo huliswa nga ṋewa Mbulungo ya Tshiofisi ya Vundu ya Tshipentshele ya Khathagori ya 2. Vho Dokotela Ndlovu vho thuba zwiphuga zwo fhambanaho nga kha buḓo ḽavho ḽo khetheaho, na uri vho bvela phanḓa na u ranga phanḓa nga u vha tsumbo kha vhaṅwe, kha masia oṱhe kha zwa pfunzo na kha vha ranga phanḓa kha u vha mufumakadzi wa ramabindu. Vho tshila vhutshilo ho kunaho sa mulwela mbofholowo wa zwa poḽotiki na u dovha vha vhone vho rangaho phanḓa u lwela zwa u manḓafhadza vhafumakadzi. Nga Luhuhi, vho dovha vha ṱanziela u sainiwa ha Mulayo wa Khwiniso ya Vhuṱaṱisani, 2018 (Mulayo 18 wa 2018) nga Muphuresidennde Vho Cyril Ramaphosa uri u vhe mulayo.
1.2 muṱa na khonani dza ramafhungo wa kale, muṅwali na muṱoḓisisi, Vho Harry Mashabela. Nga Fulwana 1976, vho farwa, khathihi na vhaṅwe vho ramafhungo vha tshifhinga tshenetshiḽa shangoni ḽashu, fhasi ha mulayo we wa vha u sa ḓivhelwi zwavhuḓi wa Vhufheṱashango. Vho shumela nnḓu dza khanḓiso dza tshivhalo, ho katelwa Rand Daily Mail, The Star, Drum and Financial Mail. Vho dovha vha vha muṅwali wa bugu dzi katelaho Townships of the PWV, a People on the Boil (1988) na Mekhukhu: Urban African Cities of the Future (1990).
1.3 muṱa na khonani dza ramafhungo na Mulanguli wa Mafhungo kha eNCA, Vho Ben Said na musaukanyi wa mitambo kha SABC vhe vha dovha vha vha vhe ramafhungo, Vho David Kekana. Nḓowetshumo ya nyanḓadzamafhungo ya Afrika Tshipembe yo xelelwa nga mazhakanḓila e a shumisa zwikili zwa u vha ramafhungo u ḓivhadza tshitshavha na u vhona uri Afrika Tshipembe ḽi vhe fhethu ha khwine.
1.4 Minisiṱa wa Muhasho wa Muno , Vho Dokotela Aaron Motsoaledi na muṱa wa havho woṱhe, nga murahu ha u ri sia ha mme avho, Mama Vho Sina Sekeku Motsoaledi.
2. U fhululedza na u tamela mashudu
Khabinethe yo fhululedza:
2.1 Vhatambi vha 31 vha re kha tshikimu tsha Springbok vhane zwa zwino vha Japan vho imela shango kha Tshiphuga tsha Ḽifhasi tsha Rugby (RWC). Ri na fulufhelo ḽa uri vha ḓo imela lushaka lwashu nga ṱhompho na u ḓihudza, khathihi na u vha tamela mashudu kha ḓora ḽavho ḽa u vhuisa Tshiphuga hayani.
2.2 Ndlovu Youth Choir, vhane vhuimbeleli havho ho kwama mbilu dza vhanzhi u ya kha shango ḽoṱhe nga vhuphara zwe zwa vha konisa uri vha kone u ḓithubela vhuimo ha u ṱaṱisana kha ḽiga ḽa u fhedzisela ḽa muṱaṱisano wa America's Got Talent.
E. U tholwa
U tholwa hoṱhe hu ḓo itwa ho thoma ha khwaṱhisedzwa ndalukanyo dza vho tholwaho na u sedzwa arali vha si na milandu.
1. Vho Mapatane Elizabeth Kgomo sa Mufarisa Mulangi Muhulwane: Thikhedzo ya vhulanguli ha Nḓisedzo ya Themamveledziso kha Muhasho wa Tshumisano ya Mavhusele.
Hu vhudziswa:
Vho Phumla Williams – Muambeli wa Khabinethe vho tou Farelaho
Luṱingothendeleki: 083 501 013
