A. Ditaba tša Tikologo
1. Enetši
1.1. Kabinete e lemogile kgatelopele ye e dirilwego mo phethagatšong ya Leanotiro la Enetši, mola e amogela mathata a magolo ao a sa ntšego a le gona kgahlanong le keriti ya bosetšhaba.
1.2. Ge naga e tsena sehleng sa Marega, Kabinete e amogetše go phethwa ga Konteraka ya 400 megawatts (MW) ya mohlagase wa tlaleletšo ka Lenaneo la Kabo ya Tlwaelo leo le tla tsentšhwago mošomong pele ga mafelelo a Mopitlo 2023.
1.3. Go feta fao, Kgoro ya Maphelo e hlaotše dipetlele tše 213 gore di se akaretswe go kgaotšo ya mohlagase, tše 76 tša tšona di šetše di sa akaretšwe gomme mošomo wa go oketša dipetlele tše dingwe tše 46 o gatetše pele.
1.4. Kabinete e tšwetše pele go amogela thakgolo ye e lego kgauswi ya Lebenkele la Kakaretšo la Enetši ka la 31 Mopitlo 2023 ke Invest SA go akgofiša ditshepetšo tša taolo tšeo di tlago thuša dikhamphani tše mpsha tša go tšweletša mohlagase gore di akaretšwe.
1.5. Kabinete e amogetše kgatelopele ye e dirilwego ka Seteišeneng sa Mohlagase sa Kusile ya go bušetša 3 200 MW, ka yuniting ya 1, 2, 3 le ya 5, go keriti ya bosetšhaba mafelelong a 2023.
1.6. Kabinete e tshwenywa ke phatlalatšo ya ditaba tša maaka ye e tšwelago pele, ka bobegaditaba bja leago bjo bo latofatša go phuhlama ga keriti ya bosetšhaba wo o lego kgauswi woo o tlago feleletša ka kgaotšo ya mohlagase ka botlalo. Eskom e netefaleditše mmušo ka maano ao a lego gona a ditšhireletšo tša sestemo go thibela kgaotšo ya mohlagase ya bosetšhaba.
1.7. Kabinete e bušeletša boipiletšo go batho ka moka ka Afrika Borwa go tšwela pele go boloka mohlagase. Nepo ke go boloka bonnyane 1 000 MW letšatši le letšatši, yeo e lekanago le go boloka kgato e tee ya kgaotšo ya mohlagase letšatši le lengwe le le lengwe.
1.8. Tona ya Mohlagase, Ngaka Kgosientsho Ramokgopa, o tla begela setšhaba tshedimošo ya bjalebjale ka ga phethagatšo ya Leanotiro la Enetši ka Labohlano, la 26 Mopitlo 2023, ka kopano ya boraditaba.
2. Maphelo
2.1. Mmušo o hlomile komiti ya mošomo ya setegeniki, yeo e etilwego pele ke Kgoro ya Bosetšhaba ya Maphelo, go araba go phulega ga kholera go la Hammanskraal ka Toropongkgolo ya Tshwane, yeo e šetšego e tšere maphelo a 15 go fihla ka la 24 Mopitlo 2023.
2.2. Mošomo wo mogolo o tšwela pele go dira diteko tsa methopo ka moka ye e kgonegago ya tšhilafatšo, e ka ba methopo ya meetse, ditanka tša go sepetša meetse, dipompi le Lenaneo la Tlhwekišo ya Meetse a Ditšhila la Rooiwal (WWTW). Go fihla ga bjale, ga go na bohlatse bja ditwatši tša kholera bjo bo hweditšwego methopong ye, se se fa tshepo ya gore go nale kgonagalo ya gore go phulega ga kholera go ka ba go tšwa tiragalong ya tšhilafatšo yeo e diregago gatee nakong ya go feta gomme ditiragalo tša bjale ke ditlamorago tša go fetetšana ka bolwetši gomme le bao ba feteditšwego le bona ba fetetša ba bangwe.
2.3. Ge magato a a tšwelapele, badudi ba Hammanskraal ba hlohleletšwa gore ba bediše meetse a dipompi le go tšhela letswatšana pele ba a nwa. Go tlaleletša, mang le mang yo a nago le letšhollo, go sellega goba dika tša go longwa ke mala o swanetše go ya ngakeng ya gagwe goba kliniking ya tikologo ka pela.
2.4. Tona ya Meetse le Kelelatšhila, Morena Senzo Mchunu, o tla kopana le Meyara wa Toropokgolo ya Tshwane, Mokhanselara Cilliers Brink, ka Labohlano la di 26 Mopitlo 2023 ka maiteko a go tšweletša leano la mohlakanelwa la tsošološo ya WWTW ya Rooiwal yeo e šaletšego morago.
2.5. Go hwetša tshedimošo ka botlalo o ka leletša mogala wo o šomago bošego le mosegare wa Setheo sa Bosetšhaba sa Malwetši a Fetelago (NICD) go 082 883 9920. Melawana ya kalafo ya kholera e ka hwetšwa inthaneteng go www.nicd.ac.za.
3. Dinyakišišo tša Kotara ya Bašomi (QLFS)
3.1. Kabinete e hlohleletšwa ke gore QLFS ya mathomo ya 2023 e laeditše koketšego ya botshelela ka go latelana ya kotara ya palo ya mešomo le gore mešomo ya batho ba 16.2 milione e batamela kgauswi le batho ba 16.4 milione bao ba thwetšwego ka matšatšing a pele ga Coronavirus (COVID-19). Se ke sešupo se se kwagalago sa gore ikonomi ya Afrika Borwa e kaonafala go tšwa go khuetšo ya leuba leo.
3.2. Dipalopalo tša mešomo ya kotara ya mathomo di laetša gore mešomo ye 209 000 e hlotšwe ka lekaleng la semmušo gomme mešomo ye 107 000 ka lekaleng leo e sego la semmušo mo kotareng ya mathomo ya ngwaga.
4. Dikamano tša Afrika Borwa le United States (US)
4.1. Kabinete e netefaditše gore dikamano gare ga Afrika Borwa le US ke ye botse, e tiile ebile e hola dinaga ka bobedi morago ga kopano gare ga Tona ya Dikamano tša Boditšhabatšhaba le Tirišano, Ngaka Naledi Pandor le Motseta wa Amerika ka Afrika Borwa, Morena Reuben E Brigety, ka ga dipolelo tša gagwe tša go latofatša gore Borwa Afrika e abetše Russia dibetša.
4.2. Kabinete e boeleditše gore dikanale tša botseta tše di tiiletšeng di hwetšagala ditšhabeng ka moka, go akaretšwa US, go hlagiša ditaba ge di tšwelela ka taolong ya dikamano tša dinagamaloko tše pedi.
4.3. Kabinete e amogetše tsebišo ya Mopresidente Cyril Ramaphosa ya go hlongwa ga nyakišišo ye e ikemetšego go nyakišiša ditatofatšo tša kabo ya dibetša go tšwa Afrika Borwa go ya Russia. Dintlha ka botlalo tša nyakišišo di tla tsebagatšwa ka nako ye e swanetšego.
5. Dikamano tša Afrika Borwa le Singapore
5.1. Mopresidente Ramaphosa o amogetše Tonakgolo Lee Hsien Loong wa Repabliki ya Singapore ka Labobedi, la 16 Mopitlo 2023.
5.2. Singapore ke mmeeletši yo bohlokwa ka Afrika Borwa, ka dipeeletšo tša palomoka ya go feta R5 pilione ka makaleng a go swana le tšweletšo, ditirelo tša ditšhelete le thekišo ya dithoto. Ditumelelano tše di saennwego gare ga dinaga tše pedi di ikemišeditše go matlafatša kgwebišano, peeletšo, tšhomišano ya thuto le tšhireletšo.
6. Imbizo ya Mopresidente ya Mmotlolo wa Tlhabollo ya Selete sa Kapa Bodikela (DDM)
6.1. Mopresidente Ramaphosa o swere Imbizo ya Mopresidente ya botshelela ya DDM go la Kapa Bodikela, Mmasepaleng wa Selegae wa Drakenstein, Seleteng sa Cape Winelands, ka Labohlano, la 19 Mopitlo 2023.
6.2. Mopresidente o etile pele kemedi go tšwa maemong ka moka a mararo a mmušo ka fase ga kgwekgwe ye: “Se tlogele motho morago”. Imbizo e etilwe pele ke ketelo ya Mopresidente go Tlhabollo ya Bodulo bja Batho Bjo bo Kopanyago bja Vlakkeland ya kgauswi, yeo e lego tlhabollo ye kgolo ya dintlo tša setšhaba go fihla ga bjale ka Mmasepaleng wa Selegae wa Drakenstein. Tlhabollo yeo e thomilego ka 2017 ge e phethilwe e tla fa baholegi ba ba kgotsofatšago dinyakwa dintlo tše 2 556.
6.3. Kago ya dintlo tše 942 mo Kgatong ya Pele e a tšwela pele, dintlo tše 454 di phethilwe gomme tše 301 di sa agwa. Bohlokwa bja protšeke ye ke gore e hlokomela dikgetho tša dintlo tša go fapafapana go tloga go bao ba nago le letseno la R0 go ya go R3 500 (ka fase ga Breaking New Ground), go fihla go Lenaneo la Thušo ya Motho ka Noši leo le Kgokagantšwego ka Tšhelete, go bao ba hwetšago mogolo wa gare ga R3 501 le R22 000 ka ngwaga. Bobedi menyetla ya Dintlo tša Leago gammogo le menyetla ya Bagale ba Sešole di gona ka gare ga protšeke ye.
7. Ketelo ya Tlhokomedišo go Mmasepala wa Metropholithene wa eThekwini le Mmasepala wa Selete wa uMgungundlovu ka la 18 le la 19 Mopitlo 2023
7.1. Motlatšamopresidente Paul Mashatile o boledišane le bakgathatema thutong le tlhahlong, temong, kgwebong le intastering nakong ya ketelo ya tlhokomedišo go Mmasepala wa Metropholithene wa eThekwini le Mmasepala wa Selete wa uMgungundlovu bjalo ka karolo ya diketelo tša tlhokomelo ya DDM.
7.2. E nngwe ya diprotšeke tše bohlokwa tšeo di etetšwego e bile lefelo la Protšeke ya Catalytic ya Ntshongweni, moo go agwago Smart City gare ga Durban le Pietermaritzburg. Protšeke ye e tla tsošološa ikonomi ka lefelong leo, go ba le seabe go dipeeletšo tša boleng bja R15 pilione mo mengwageng ye 10 go ya go ye 15 ye e tlago.
8. Mananeokgoparara a Meetse
8.1. Mopresidente Ramaphosa o etetše Protšeke ya Meetse ya Dinagagodimo tša Lesotho ka Labobedi, 23 Mopitlo 2023 yeo a tšerego karolo moletlong wa yona wa go ribolla lekwate wa Kgato ya 2 ya protšeke. Bjalo ka ge o saenetšwe mengwaga ye mmalwa ye e fetilego le go diegišwa, moletlo wo o laeditše tšwelopele ya maitapišo a a bohlokwa a dinaga tše pedi. Protšeke ya Meetse ya dinagagodimo tsa Lesotho e bohlokwa kudu mo go kgonthišeng polokego ya kabo ya meetse ka Gauteng, Freistata, Mpumalanga, Leboa Bodikela le Kapa Leboa.
8.2. Peeletšo ya mananeokgoparara a meetse go kaonafatša maphelo a Maafrika Borwa e tšwela pele ka kabo ya go feta R14 pilione go mebasepala go rarolla tshalelonthago ya kabo ya maneokgoparara a meetse, ka Thušo ya Mananeokgoparara a Magolo a Selete (RBIG) le Thušo ya Mananeokgoparara a Ditirelo tša Meetse (WSIG). RBIG e tla šomišwa go diprotšeke tše 130 gomme WSIG e tla abelwa diprotšeke tša go feta 400 nageng ka bophara.
8.3. Gape kabinete e kgotsofaditšwe ke gore Kgoro ya Meetse le Kelelatšhila (DWS) e gatela pele mo twantšhong ya bomenetša ka go lefelwa ga tšhelete ye e nyakileng go ba R600 milione ke dikhamphani tšeo di holegilego go tšwa kamogelong ya dithendara tša go se sepetšwe ka tshwanelo. Kabinete e lemogile gape magato a taolo ya thibelo ao a beilwego ke kgoro go fediša ditshenyegelo tše di sa sepetswego ka tshwanelo, tša tshenyo.
9. Sefoka sa Tšhireletšo ya Leago
9.1. Afrika Borwa e amogetše Sefoka sa Mekgwa ye Mebotse ya Mokgatlo wa Boditšhabatšhaba wa Tšhireletšo ya Leago (ISSA) ka go Tšhireletšo ya Leago ya Afrika 2023, seo se amogelago peeletšo ya mmušo maphelong a bana ba rena, kudu bao ba tšwago malapeng a bohloki le ao a lego kotsing.
9.2. Kgopelo ya Afrika Borwa sefokeng se sa maemo a godimo e be e bitšwa: “Katološo ya kakaretšo ya tšhireletšo ya leago ka go nanya go bana bao ba lego kotsing: Taba ya Thušo ya Thekgo ya Bana, Afrika Borwa”. Palomoka ya dikgopelo tše 138 di amogetšwe go tšwa go ditheo tše 48 tša maloko dinageng tša go feta tše 30 ka Afrika.
9.3. Thušo ya rena ya leago ke lenaneo la bohlokwa la mmušo la phokotšo ya bohloki ebile le bohlokwa pušetšong ya seriti go batho ba gabo rena. Mokgwa wa tšhireletšo ya leago wa Afrika Borwa o magareng ga a mangwe a magologolo lefaseng, ka bathušegi ba go feta 18 milione.
10. Dibouto tša Tekanyetšo
10.1. Kabinete e kgotsofatšwa ke gore Dibouto tša Tekanyetšo ka dikgoro tša mmušo di tšwela pele gabotse. Ka fase ke Lenaneo la Dibouto tša Tekanyetšo tše di tlago le dikopano tša boraditaba tša thekgo:
10.1.1. Labohlano la 26 Mopitlo 2023 ka 13:00, Tona ya Pušotirišano le Merero ya Setšo (CoGTA), Mohumagadi Thembi Nkadimeng, o tla swara kopano ya boraditaba ka ga Bouto ya Tekanyetšo ya CoGTA yeo e tlago hlaloša magato ao a lebanego le go matlafatša tshepedišo ya mebasepala.
10.1.2. Ka Labobedi, la 30 Mopitlo 2023, Tona ya Tlhabollo ya Leago, Mohumagadi Lindiwe Zulu, le Tona ya Toka le Ditirelo tša Tshokollo, Morena Ronald Lamola, ba tla swara Dibouto tša bona tša Tekanyetšo gomme dintlha tša dikopano tša bona tša boraditaba di tla abelanwa mo sebakeng sa go se fetše pelo.
10.1.3. Bouto ya Tekanyetšo ya Mopresidente e tla alwa ka Laboraro, la 31 Mopitlo 2023 gomme kopano ya boraditaba ka ga Kgatelopele ka Dipeakanyoleswa tša Sebopego le Maitapišo a Mešomo ao a rulagantšwego ka lenaneo la Operation Vulindlela e tla swarwa ka Labobedi, la 30 Mopitlo 2023.
11. Letšatši la Afrika le Segopotšo sa Mengwaga ye 20 ya Mokgwa wa Tekolo ya Sethaka wa Afrika (APRM)
11.1. Kabinete le Maafrika Borwa ka moka ba kopana le kontinente ya Afrika le lefase ka bophara go keteka Letšatši la Afrika ka Labone, la 25 Mopitlo 2023. Ngwaga wo o bohlokwa kudu ka ge re keteka segopotšo sa bo60 sa go saenwa ga tšhatha ya go hlongwa ga Mokgatlo wa Botee bja Afrika, e lego makgoraditsela a Kopano ya Afrika. Morero wa meketeko ya 2023 – “Go akgofiša phethagatšo ya Lefelo la Kgwebišano ya go Hloka Ditšhitišo Magareng ga Dinaga tša Kontinente ya Afrika” – o amogela dikgato tše di dirwago ka go tliša tirišong ya lefelo le legolo la kgwebišano ya go hloka ditšhitišo.
11.2. Segopotšo sa Kgwedi ya Afrika sa ngwaga wo se sepelelana le segopotšo sa bo20 sa APRM, yeo e ikemišeditšego go godiša pušo ye botse ka khontinenteng ka thuto ya mphato ye e rulagantšwego le go itekola.
B. Diphetho tša Kabinete
1. Lefelo le le Kgethegilego la Ikonomi la Namakwa (SEZ)
1.1. Kabinete e dumeletše go kgethwa ga SEZ ya Namakwa ka Aggeneys ka Kapa Leboa. Kgetho ye e šišintšwego e dirwa go ya ka Molao wa Dilete tše di Kgethegilego tša Ikonomi, 2014 (Molao wa 16 wa 2014) le SEZ ye e šišintšwego ke karolo ya Lesolo la Peeletšo ya Mopresidente.
1.2. SEZ ya Namakwa e tla bulela dikholego tša meepo, tšweletšo ya haetrotšene ye tala, tlhabollo ya mananeokgoparara, enetši ye mpshafatšegago le tshepedišo ya temo. Makala a a bohlokwa kudu mo go hlomeng mešomo le mo tlhabollong ya ekonomi ya Kapa Leboa le naga.
1.3. Dipeeletšo tša go feta R29 pilione di šetše di dirilwe go kgato ya mathomo ya SEZ. Tše di akaretša maitlamo go tšwa go Vedanta Zinc (R16 pilione), Frontier Rare Earth (R13 pilione), Hive Energy (R200 milione) le RRS Trade and Investment (R100 milione).
2. Leano la Bosetšhaba la Methopo ya Meetse Kgatišo ya Boraro (NWRS-3) 2023
2.1. Kabinete e dumeletše NWRS-3 2023 gore e phethagatšwe gomme leano le tlama balaodi ka moka le ditheo tšeo di phethagatšago Molao wa Bosetšhaba wa Meetse, 1998 (Molao wa 36 wa 1998).
2.2. Leano le le thekgwa ke tshekatsheko ya mengwaga ye meraro ya NWRS-2, yeo e hlaotšego mafelo a katlego le mafelo ao a sa dutšego e le tlhohlo.
2.3. NWRS-3 e akaretša dinepo tše tharo tša merero, gore meetse le kelelatšhila di swanetše go thekga tlhabollo, phedišo ya bohloki le go se lekalekane, di na le seabe ikonoming le tlholong ya mešomo, gomme meetse a swanetše go šireletšwa, go šomišwa, go hlabollwa, go hlokomelwa le go laolwa ka mokgwa wa go ya go ile le ka tekatekano.
2.4. Leano le le dira ditšhišinyo tša go kwagala tša go oketša kabo ya meetse, go fokotša nyakego ya meetse, taolo ye e šomago gabotse ya meetse le kelelatšhila, go laola lekala la meetse le kelelatšhila, go aba meetse leswa bakeng sa phetogo, go tšwetša pele tšhomišano ya boditšhabatšhaba, le go laola meetse le kelelatšhila ka fase ga maemo a boso ao a fetogago.
2.5. NWRS-3 e phatlaladitšwe wepsaeteng ya DWS go www.dws.gov.za.
3. Pego ka ga Magato ao a Phethagaditšwego ke Kgoro ya Tšhireletšo (DoD) go Šogana le Maitshwaro le Mekgwa ya Maloko a Sešole sa Tšhireletšo ya Setšhaba sa Afrika Borwa (SANDF) ao a Rometšwego go Tliša Khutšo Dinageng tša Dintwa
3.1. Kabinete e amogetše pego ka ga kgatelopele yeo Afrika Borwa e e dirago go šogana le maitshwaro a a mangwe a maloko a SANDF ao a rometšwego masolong a go hlola khutšo go ralala le kontinente.
3.2. SANDF e bile mothopo wa boikgantšho bja bosetšhaba ka ge e tšea karolo ka go masolo a go hlola khutšo ka kontinenteng go kgonthiša khutšo ka ditšhabeng tša Afrika tšeo di lego ntweng ka fase ga tlhokomelo ya Ditšhabakopano (UN).
3.3. Ka ditatofatšo tša melato ya thobalano yeo e akaretšago bašireletši ba khutšo ba sešole tšeo di tšwelelago ka 2015, Sehlophatšhomo sa Tona se hlomilwe ka 2019 go nyakišiša melato ya tlaišo le tšhomišompe ya thobalano (SEA) ka gare ga DoD.
3.4. Kabinete e kgotsofaditšwe ke sehlopha sa magato ao a beilwego go šogana le ditiragalo tša SEA ka go masolo a go hlola khutšo a SANDF. UN e amogela Afrika Borwa bjalo ka mekgwa ye mekaone gape e lebogile naga ka kgatelopele yeo e e dirilego go fediša SEA ka go SANDF.
3.5. Kabinete e gateletše gore mokgwa wa SEA o ka se dumelelwe go šilafatša rekoto ye botse ya SANDF ka kontinenteng.
4. Kgwedi ya Baswa ya 2023
4.1. Kabinete e dumeletše Lenaneo la Kgwedi ya Baswa la 2023 ka fase ga kgwekgwe ye: “Go akgofiša tokologo ya ikonomi ya baswa ya bokamoso bja go ya go ile”.
4.2. Motlatšamopresidente Mashatile o tla fa polelo Letšatšing la Bosetšhaba leo ngwageng wo le tlago ketekwa ka nako ya matšatši a mabedi go tloga ka la 16 go fihla ka la 17 Phupu 2023 kua Senthareng ya Dipapadi tša ka Ntle ya Mangaung, Mangaung, Bloemfontein, ka Freistata. Mo matšatšing a mabedi, go tla ba le sebaka sa gore baswa ba tšeye karolo dipoledišanong le Ditona, Batlatšatona le bakgathatema ba bangwe ka ga dibaka tša go fapafapana tša tlhahlo, tša kgwebo le tša tlhabollo tšeo di lego gona ka gare ga mmušo le bašomišane ba leago.
4.3. Kgwedi ya Baswa e tla thakgolwa ka Labone, la 1 Phupu ke Tona ka go Kantorong ya Mopresidente ya Basadi, Baswa le Bagolofadi, Ngaka Nkosazana Dlamini Zuma ka Lefelong la Segopotšo la Musiamo wa Hector Pieterson.
4.4. Kabinete e hlohleleditše setšhaba go matlafatša maitapišo a go kgonthiša gore baswa ba hwetša menyetla yeo e ba dumelelago go kgatha tema ka mafolofolo ka ikonoming.
4.5. Mmušo, bjalo ka mongmošomo yo mogolo, o arabetše tlhokego ya tlhabollo ya mabokgoni le go fa baswa mešomo ka go kgontšha dialoga tšeo di sa šomego go hwetša maitemogelo ka Lenaneo la Dialoga tša Tirelo ya Setšhaba la go Ithutela Mošomo le go Ithuta. Mmušo gape o phethagatša Sekhwama sa Mešomo ya Leago (SEF) le maitapišo a go tsošološa a go hloma mešomo a Tirelo ya Baswa ya Bosetšhaba (NYS) ao a gogelago baswa ba dikete ka ikonoming.
4.6. Lesolo la Mopresidente la Mešomo ya Baswa le šetše le thekgile ka katlego phihlelelo ya dibaka tša go hwetša mogolo wa nakwana tše 1.5 milione, go bewa mošomong ga milione o tee, menyetla ya go ithuta ye e kopantšwego le mešomo ye 250 000, menyetla ye 250 000 ya tirelo ye e lefelwago le baswa ba 500 000 bao ba swaraganego le menyetla ya go tsenya letseno ya go ya go ile. Ge re tsena Kgweding ya Baswa, mmušo o gopotša baswa go ingwadiša polatefomong ya SAYouth.mobi ka ge dimilione tše nne tša badudi ba gabo bona ba šetše ba na le tšona, moo menyetla ya mošomo e ka fihlelelwago.
5. Go Monggae wa Khonferentshe ya bo 8 ya Beke ya Dikgwebo tša Temo le Saense ya Foramo ya Dinyakišišo tša Temo ka Afrika (FARA) gape le Kopano ya yona ya Kakaretšo ya bo 9
5.1. Kabinete e dumeletše gore Afrika Borwa e sware mmogo Khonferentshe ya bo 8 ya FARA ya Beke ya Dikgwebo tša Temo le Saense ya Afrika le Seboka sa yona sa Maloko a Palamente sa bo 9 ka Durban go tloga ka la 5 go fihla ka la 9 Phupu 2023.
5.2. FARA ke mokgatlo wa kontinente wo mogologolo wo o ikarabelago ka go nolofatša le go kgokaganya dinyakišišo tša temo le tšwelopele ya boitlhamelo ka kontinenteng.
5.3. Ka go swara tiragalo ye, Afrika Borwa e tla holega go tšwa go tirišano le tshomišano le ditheo tša temo le dinyakišišo tša kontinente ka go abelana ka mekgwa ye mekaone ka go saense ya temo le dinyakišišo. Afrika Borwa e tšeela godimo dinyakišišo tša temo bakeng sa tlhabollo, kudukudu ka lebaka la phetogo ya klaemete le mabaka a mangwe ao a amago bokgoni bja naga bja go fihlelela tšhireletšo ya dijo, tlhabollo ya ekonomi le mešomo. Khonferentshe ye e letetšwe go goketša baemedi ba 800 go ya KwaZulu-Natal le Gauteng, gomme se se tla tsenya letsogo mo mešomong ya ikonomi.
6. Ditaba tša Kgwebišano
6.1. Kabinete e amogetše pego yeo e šupago dikaonafatšo ka lenaneong la kgwebišano le la diromelwantle la naga. Pego e laeditše gore Afrika Borwa e rometše ntle dithoto tša boleng bja R300 pilione ya nakong ya 2022 go dinaga tše 12, go tšwetša pele mešomo ye e akanyetšwago go 57 300 ya thwii.
C. Bao ba Thwetšwego Mošomong
Go thwalwa mošomong ga batho ka moka go tla laolwa ke tiišetšo ya mangwalo a bona a dithuto le tumelelo ya maleba.
1. Morena Bernard Scelo Duma bjalo ka Motlatšamolaodipharephare: Mešomo ya Pušoselegae le Thekgo ka Kgorong ya Pušotirišano.
2. Boto ya Balaodi ya Lekgotla la Theknolotši ya Diminerale
(a) Mohumagadi Ntombifuthi Zikalala-Mvelase (Motlatšamodulasetulo ebile o thwetšwe leboelela);
(b) Mohumagadi Pontsho Maruping (o thwetšwe leboelela);
(c) MorenaRudolf Heydenrich (o thwetšwe leboelela);
(d) Ngaka Siyabonga Simayi;
(e) Ngaka Takalani Madzivhandila;
(f) Mohumagadi Azwinndini Mavis Thomani;
(g) Morena Livhu Nengovhela; le
(h) Mohumagadi Faith Ntokozo Ngcwabe (Moemedi wa Kgoro ya Methopo ya Diminerale le Enetši).
3. Boto ya Balaodi ya Lekgotla la Tšeosaense
(a) Morena Kelepile Dintwe (Modulasetulo);
(b) Morena Xolisa Mvinjelwa (Motlatšamodulasetulo);
(c) Moadfokeiti Ntika Maake;
(d) Ngaka Mayshree Singh;
(e) Ngaka Siyanda Mngadi;
(f) Ngaka Ntombifuthi Nxumalo;
(g) Mohumagadi Thobeka Njozela;
(h) Morena Andries Moatshe;
(i) Ngaka Moloko Matlala;
(j) Morena Mandla Malindisa;
(k) Ngaka Mmboneni Muofhe; le
(l) Morena Mosa Mabuza (CEO).
D. Melaokakanywa
1. Molaokakanywaphetošo wa Bolaodi bja Dinyakišišo tša Maphodisa bjo bo Ikemego (IPID) wa Sethalwa 2023.
1.1. Kabinete e amogetše sengwalwa sa Molaokakanywaphetošo wa IPID wa 2023 gore o romelwe Palamenteng.
1.2. Molaokakanywa wo o fetoša Molao wa IPID, 2011 (Molao wa 1 wa 2011), gomme o dira ditšhišinyo tšeo di lebanego le go tiišetša boipušo bja setheo le bja tshepedišo ya IPID, go fa maatla “kahlolo ya Kgorotsheko mo Molatong wa McBride”.
1.3. Diphetošo tše gape di šogana le ditaba tšeo di tšweleditšwego ke Kgorotsheko ya Molaotheo yeo e tsebagaditšego bjalo ka mabaka a itšego a Molao wa IPID wa 2011, wo o dumeletšego Tona ya Maphodisa go fega Molaodiphethiši, go tšea magato a kgalemo kgahlanong le Molaodiphethiši ka morago ga go fegwa, le go lebogiša Molaodiphethiši mošomo.
1.4. Molaokakanywa wo o šišinya tshepetšo ye e lego pepeneneng le ye e bulegilego kudu ya go thwala Molaodiphethiši gape le Tshepetšo ka botlalo ebile e le ye e tseneletšego ya go dira diteko tša botshepegi tša bahlankedi ba IPID. Molaokakanywa wo o tšwetša pele phetošo ya mabaka a mangwe a Molao wo Mogolo, go kgonthiša gore IPID e phethagatša taelo ya yona ka bokgoni le ka tshwanelo. Molaokakanywa wo o thadilwego o ka hwetšwa go www.policesecretariat.gov.za.
2. Sengwalwa sa Molaokakanywa wa Phetošo ya Melao ya Bohlodi ya Kakaretšo (GILAB) wa 2023
2.1. Kabinete e dumeletše sengwalwa sa GILAB sa 2023 gore se romelwe Palamenteng. GILAB e šišinya diphetošo go Molao wa Bosetšhaba wa Bohlodi bja Togamaano, 1994 (Molao wa 39 wa 1994). Molaokakanywa wo o dira gore ditšhišinyo tša sehlopha sa Tshekatsheko ya Maemo a Godimo sa Mopresidente ka ga Etšentshi ya Tšhireletšo ya Mmušo (SSA) gammogo le leano la phethagatšo la ditšhišinyo tša Khomišene ya Boahlodi ya Dinyakišišo ka ga Ditatofatšo tša go Thopša ga Mmušo, Bomenetša le Boradia ka Lekaleng la Setšhaba go akaretšwa Makala a Mmušo.
2.2. Magareng ga tše dingwe Molaokakanywa wo o nyaka: (a) go beakanyaleswa ditirelo tša bohlodi go aba sebopego sa setheo seo se kgontšhago go šoma gabotse le ka tshwanelo ka go hloma etšentshi ya bohlodi bja ka nageng le tirelo ya bohlodi bja dinaga tša ka ntle; (b) go lokiša diphošo tša go šoma ga Bokgoni bja Bohlodi bja Ditšhupetšo bjalo ka ge go tiišeditšwe ke Kgorotsheko ya Molaotheo; (c) go šogana le mafokodi ao a hlaotšwego ka tshepetšo ya Sehlophatšhomo sa Tšhomišo ya Ditšhelete, go akaretšwa magato a go lwantšha tshepetšo ya tšhelete ye e sego molaong le thušo ya ditšhelete ya botšhošetši ka go matlafatša dibopego tša tšhireletšo ya bosetšhaba go nyakišiša le go dira tekolo ya tšhireletšo ge motho goba setheo se na le kgahlego ya tšhireletšo ya bosetšhaba; (d) Go matlafatša magato a go laola le go beakanya intasteri ya tšhireletšo ya poraebete bjalo ka karolo ya mokgwa wo o nabilego wa tšhireletšo ya bosetšhaba; le (e) go bea magato a go laola maitshwaro a maloko a peleng a tirelo le ba bangwe bao ba kgona go fihlelela tshedimošo ya bohlodi.
2.3. Molaokakanywa wo o tla kgonthiša gape gore ditirelo tša SSA ga di šomišwe gampe go šomela dikgahlego goba kgopolo ya batho ba itšego.
2.4. Diphetošo tše di tla matlafatša tlhokomelo ya dietšentshi tša bohlodi ka mekgatlo ya go swana le Mohlahlobipharephare wa Bohlodi, Komiti ya Mohlakanelwa ya ka Mehla ya Bohlodi le Mohlakišipharephare wa Dipuku wa Afrika Borwa. Molaokakanywa o hwetšagala mo go www.gov.za.
3. Sengwalwa sa Molaokakanywa wa Khomišene ya Tirelo ya Setšhaba (PSC) wa 2023
3.1. Kabinete e dumeletše phatlalatšo ya sengwalwa sa Molaokakanywa wa PSC wa 2023 gore setšhaba se dire ditshwayotshwayo. Molaokakanywa wo o phumola Molao wa PSC, 1997 (Molao wa 46 wa 1997) wa Molaotheo wa Repabliki ya Afrika Borwa wa 1996.
3.2. Molaokakanywa o hlagiša go hlongwa ga bongwaledi bjo bo ikemetšego bja PSC go matlafatša boipušo le go se tšeye lehlakore ga mokgatlo. Ge Molaokakanywa wo o šetše o dirilwe molao, taelo ya PSC e tla katološetšwa go mebasepala le ditheo tša setšhaba.
3.3. Phetošo ye e tla fa PSC mokgwa wo o tsepeletšego kudu mo go beng le seabe sa mohola go ya kagong ya tirelo ya setšhaba ye e arabelago, ye e nago le maitshwaro le ye e laolwago ke mekgwa. Molaokakanywa wo o hwetšagala go www.dpsa.gov.za
4. Sengwalwa sa Molaokakanywa wa Phetošo ya Molaodi wa Bosetšhaba wa Nyutleliya wa 2023
4.1. Kabinete e amogetše sengwalwa sa Molaokakanywaphetošo wa Molaodi wa Nyutleliya gore o romelwe Palamenteng. Molaokakanywa o fetoša Molao wa Molaodi wa Bosetšhaba wa Nyutleliya (NNR) wa 1999 (Molao wa 47 wa 1999).
4.2. Molaokakanywa o nyaka go šogana le diphapano tše di lego gona ka Molaong wa bjale wa NNR wa 1999. Molao wo ka sebopego sa wona sa bjale ga o sepelelane le mekgwa ye mekaone ya boditšhabatšhaba ka lekaleng la melawana ya polokego ya nyutliya gobane ga o šogane le go lebana ga bašomi ba difofane le mahlasedi a kedišo mošomong.
4.3. Molaokakanywa o hlamilwe gape go sepelelana le Molao wa NNR wa 1999 le ditaelo tša Etšentshi ya Boditšhabatšhaba ya Enetši ya Athomo (IAEA) le mokgwa wa wona wo mokaone. Afrika Borwa ke leloko la IAEA.
E. Ditiragalo tše di Tlago
1. Tlhomamišo ya Mopresidente wa Repabliki ya Federale ya Nigeria
1.1. Ka Mošupologo, 29 Mopitlo 2023, Mopresidente Ramaphosa o tla hlompha taletšo ya go tsenela tlhomamišo ya Mopresidente yo a Kgethilwego Morena Bola Ahmed Tinubu wa Repabliki ya Federale ya Nigeria.
1.2. Go kgatha tema ga Mopresidente go tla laetša tšwelopele mo kamanong ya maano gare ga Afrika Borwa le Nigeria.
1.3. Nigeria ke modirišani yo mogologolo wa kgwebo wa Afrika Borwa ka Afrika Bodikela. Mehutahuta ya difeme tša Afrika Borwa e beeleditše ka Nigeria, mola dikhamphani tša Nigeria le tšona di oketša kgolo ya tšona ka Afrika Borwa.
2. Beke ya Tšhireletšo ya Bana
2.1 Afrika-Borwa e tla keteka Beke ya Tšhireletšo ya Bana go tloga ka la 28 Mopitlo go fihla ka la 4 Phupu 2023 ka fase ga kgwekgwe ye: “A re šireletšeng Bana nakong ya COVID-19 le ka Morago ga moo”. Lesolo le le kgoboketša makala ka moka le ditšhaba go ya tlhabollong, tlhokomelong, le tšhireletšong ya bana.
2.2 Ngwaga wo lesolo le tla lebiša tlhokomelo go RISIHA, lenaneo la thibelo le kgato ya ka pela le thibelo ye e theilwego setšhabeng, leo le lebišitšwego go šuthiša bana go tšwa kotsing go ya kgotlelelong.
3. Ketelo ya Tlhokomedišo ya DDM ya Kapa Bohlabela
3.1 Motlatšamopresidente, Morena Paul Mashatile ka la 26 le la 27 Mopitlo 2023 o tla dira Ketelo ya Tekolo ya DDM Seleteng sa OR Tambo le Toropo ya Metropholithene ya Buffalo, Kapa Bohlabela.
3.2 Ketelo ye ke karolo ya maitapišo a mmušo a go kgonthiša gore tlhabollo ya ditšhaba e direga ka tsela ye e kopantšwego yeo e thekgwago ke mokgwa wa DDM.
4. Palamente ya Botshelela ya Palamente ya Dinaga tša Afrika (PAP)
4.1 Baetapele go tšwa go ralala le kontinente ba kgobokane go tloga ka Mošupologo, 15 Mopitlo 2023 go la Midrand, Afrika Borwa bakeng sa Palamente ya Botshelela ya PAP. Kopano e tla fela ka la 02 Phupu 2023.
4.2 PAP e nyaka go šogana le ditlhohlo tše di swanago go ralala le kontinente gomme e emetšwe ke baetapele ba Afrika go tšwa kontinenteng ka bophara.
5. Khomišene ya Mawatle ya Magareng ga Mebušo (IOC)
5.1 Afrika Borwa e tla kgatha tema kopanong ya bo56 ya lekgotlaphethiši yeo e tlago swarelwa Paris, France go tloga ka la 16 go fihla ka la 30 Phupu 2023.
5.2 IOC ya Mokgatlo wa Thuto, Mahlale le Setšo wa UN (IOC-UNESCO) ke mokgatlo wa UN wo o nago le maikarabelo a go thekga saense le ditirelo tša mawatle a lefase ka bophara.
5.3 Afrika Borwa e amogela bohlokwa bja dinyakišišo le taolo ya mawatle a yona le ditikologo tša lebopong tša tlhabollo ya go ya go ile. Dinyakišišo tša mawatle gape di thuša go fa ditemošo tša ka pela malebana le dikotsi tšeo di theilwego lewatleng le go thuša mebušo go dira diphetho tše di nago le tsebo.
6. Afrika Borwa ke Monggae wa Dipapadi tše Kgolo tša Diphadišano
6.1 Barati ba dipapadi go tšwa lefaseng ka bophara ba ka letela kamogelo ye borutho ya Ubuntu le kamogelo ya baeng ya maemo a godimo ge ba e tla go bona Sebjana sa Lefase sa Kgwele ya Diatla le Phadišano ya Lefase ya Karate ba Kimura Shukokai International (KSI) ka Afrika Borwa. Afrika Borwa e na le rekoto ye e hlatselegago ya go beakanya ditiragalo tše kgolo ka katlego.
6.2 Lethabo le tšwela pele go oketšega ka matšatši a go fetanyana a masometshela (60) go ya go thomeng ga Sebjana sa Lefase sa Kgwele ya Diatla ka Motse Kapa go tloga ka la 28 Mosegamanye go fihla ka la 6 Phato 2023. Le ke lekga la mathomo phadišano ye ya maemo a godimo e swarwa mmung wa Afrika.
6.3 Kabinete e dira boipiletšo go bohle go thekga lesolo la Labohlano la Kgwele ya Diatla, ka go apara diaparo tša bathekgi goba go apara mebala ya bosetšhaba go thekga sehlopha sa Bosetšhaba sa Kgwele ya Diatla sa Afrika Borwa.
6.4 KSI South Africa gape ke monggae wa Diphadišano tša Lefase tša Karati ya KSI ya bo20 ka Motse Kapa go tloga ka la 10 go fihla ka la 15 Mosegamanye 2023, gomme dikganyogo tša rena tše botse di romelwa go Team SA ge ba itokišeletša tiragalo ye ya maemo a godimo ya lefase ka bophara.
6.5 Afrika Borwa e swere ka boikgantšho Diphadišano tša Makgaolakgang tša Phadišano ya Thenese ya Tafola tša 2023 ka Senthareng ya Dikopano ya Boditšhabatšhaba ya Durban. Dibapadi tše di ka bago 600 go tšwa dinageng tše di fapanego lefaseng ka bophara ka se sebaka di a bapala gomme phadišano ye e fa dibapadi tša rena sebaka sa go bontšha talente ya tšona. Phadišano ye e thomile ka la 20 Mopitlo 2023 gomme e tla tšwela pele go fihla ka la 28 Mopitlo 2023.
F. Melaetša
1. Ditebogišo
Kabinete e rometše ditebogišo le melaetša ya yona ya takaletšo ya mahlatse go:
- Tona ya Ditšhelete, Morena Enoch Godongwana, yo a filwego Sefoka sa Tona ya Ditšhelete ya Ngwaga sa African Banker sa 2023 sa maemo a godimo go la Sharm El Sheikh, Egepeta ka Laboraro, la 24 Mopitlo 2023 ka maitapišo a gagwe mo ngwageng wo o fetilego go laola ikonomi ya Afrika Borwa ka tikologo ye e nago le mathata ya lefase ka bophara le ya ka mo nageng. Sefoka se lebogile tšhomišo ya Tona ya pholisi ya ikonomi go akgofiša dipeeletšo ka lekaleng la enetši ye mpshafatšegago.
- Hana Gammon, mongwadi wa mengwaga ye 20 wa Afrika Borwa ka lebaka la go thopa Sefoka sa Dikanegelokopana sa Kgweranaditšhaba sa 2023, seleteng sa Afrika le go ba yo monnyane mo historing ya sefoka.
- Sehlopha sa Rakebii sa Stormers ka go fihlelela makgaolakgang a Phadisano ya Rakebii ye e Kopantšwego. Stormers e tla bapala kgahlanong le Irish Musters lepatlelong la Motse Kapa ka Mokibelo, la 27 Mopitlo 2023.
- Morena Zakes Mda, mongwadi wa dipadi wa Afrika Borwa le Moprofesara Tshilidzi Marwala, Motlatšamokhanselara le Hlogo ya peleng ya Yunibesithi ya Johannesburg, bao ka bobedi ba kgethilwego go Difoka tša Bohlale bja Afrika tša 2023. Morena Mda le Moprofesara Marwala ba kgethilwe magareng ga Maafrika a mangwe a 19 ao e lego bašoma-ka-thata bao ba šomilego ka bothakga ka makaleng a go fapafapana.
2. Mahloko
Kabinete e rometše mantšu a kwelobohloko go maloko a lapa le bagwera ba:
- Motseta wa naga ya rena nageng ya Repabliki ya Algeria, Morena Billy Masetlha, yo a šomilego Afrika Borwa maemong a go fapafapana ka mmušong, go akaretšwa bjalo ka Molaodipharephare wa ditirelo tša bohlodi. O amegile kudu mo Ntweng ya tokologo ya Afrika Borwa, go akaretšwa bjalo ka leloko la Umkhonto we Sizwe.
- Murthi Naidoo, yo a gafetšego bophelo bja gagwe ntweng ya tokologo ya naga. O ile a golegwa ke maphodisa a tšhireletšo go tloga ka Dibatsela 1965 go fihla ka Moranang 1966 ntle le ditatofatšo gomme a kgatha tema ye kgolo kgabagareng ya maemo a tšhoganetšo mo mafelelong a bo1980.
- Barry Dwolatzky, yo e bego e le pulamadibogo lekaleng la theknolotši ya tshedimošo le dikgokagano la naga. E be e le Moprofesara (Emerithase) Sekolong sa Boentšenere bja Mohlagase le Tshedimošo ka Kgorong ya Boentšenere le Tikologokago Yunibesithing ya Wits.
- Batho ba 15 bao ba hlokofetšego ka lebaka la go phulega ga kholera kua Hammanskraal ka Toropongkgolo ya Tshwane.
Dipotšišo: Morena Michael Currin – Seboleledi sa Mmušo sa Motšwaoswere
Mogala: 082 462 7896
