03 Jun 2009
Sepikara se se Hlomphegago;
Modulasetulo wa Lekgotla la Setshaba la Diprofense;
Motlatsasepikara wa Seboka sa Maloko a Palamente le Motlatsamodulasetulo wa Lekgotla la Setshaba la Diprofense;
Motlatsamopresidente wa Repabliki, Kgalema Motlanthe;
Mopresedinte wa Peleng wa Repabliki, Thabo Mbeki;
Mogale wa rena, Mopresidente wa Mathomo wa Afrika Borwa ya Demokrasi, Isithwalandwe Nelson Rolihlahla Mandela;
Batlatsamopresidente ba Peleng;
Ditonakgolo tse di hlomphegago le Dipikara tsa Diprofense tsa rena;
Maloko a a Hlomphegago a Lefapha la Boahlodi;
Modulasetulo wa SALGA, dimeyara le baetapele tshepedisong ya rena ya pusoselegae;
Modulasetulo wa Ntlo ya Bosetshaba ya Baetepele ba Setso;
Dihlogo tsa Diinstitusene tsa mmuso tseo di thekgago demokrasi ya molaotheo;
Mmusisi wa Panka ya Resefe;
Baetapele ba Bodumedi;
Balaodipharephare le baetapele ba bangwe ba tirelo ya mmuso;
Mopresidente wa Palamente ya Pan African, Mohlomphegi Idriss Endele Moussa;
Batseta ba ba Hlomphegago le Bakomisinarabagolo;
Baeng ba ba hlomphegago, makhomoreiti le bagwera;
MaAfrika Borwa a a rategago,
Dumelang, Avuxeni, Molweni,
Ka 22 Moranang, dimilione tsa maAfrika Borwa di ile tsa tswa lesolo go yo bouta. Ba somisitse tokelo ya bona ya demokrasi ya go hlohleletswa ke kganyogo ya bona ya go fetolela maphelo a bona go bophelo bjo kaone.
Ba tswile ka palo ye kgolo kudu, ba tiisetsa gore ka go soma mmogo re ka dira tse ntsi go lwantsha bohloki le go aga bophelo bjo kaone go bohle.
Ba hlohleleditswe ke ponelopele ya go bopa setshaba se se kopanego, Afrika Borwa yeo e lego ya batho bohle, setshaba seo se kopanego le ge go na le phapano, batho bao ba somago mmogo go dira gore ka moka ba fihlele dilo tse kaone.
Re ikokobeditse gomme re amogela sephetho seo batho ba naga ya rena ba se dirilego le go re fa maikarabelo, batho bao ba kgethilego mmuso wa bona ka mokgwa wo o kgodisago.
Maloko a a hlomphegago,
Mengwaga ye mmalwa ye fetilego setshaba sa rena se bile le dinako tsa ditlhohlo tse kgolo. Re lebogela gore re na le tshepediso ye maatla ya go soma gabotse kudu ya molaotheo, yeo e nago le dihlongwa tsa mmapaale, gore re fentse mathata a gabonolo gape ka tlhompho. Sebaka se sa lehono ke moletlo wa gore ke eng se se dirilego gore demokrasi ye e some. Gape ke monyanya wa setso sa rena sa go tswelapele le maikarabelo a mohlakanelwa.
Se se hlatselwa ke go ba gona ga mogale wa rena yo mogolo Madiba, yo a beilego motheo wa dikatlego tsa naga, le tsa Mopresidente Thabo Mbeki, yo a tsweleditsego motheo woo pele.
Gape tswelopele ke bohlatse bja gore Mopresidente wa peleng Kgalema Motlanthe bjale ke Motlatsamopresidente wa Repabliki, ka morago ga phetogo ye e kwagalago, ka gona e re dira naga ye e khethegilego ka mabaka a mantsi.
MaAfrika Borwa a geso,
Ka ge le lemoga, ntwa kgahlanong le bohloki e ntse e le motheo wa tebanyo ya mmuso wa rena. Ka la 9 Mopitlo, nakong tsa tlhomamiso ya Mopresidente, re dirile boitlamo go batho ba rena le lefase gore:
"Ge fela go sa dutse go na le maAfrika Borwa ao a bolawago ke malwetsi ao a thibelwago;
Ge fela go sa dutse go na le basomi bao ba katanago le go fepa malapa a bona le go lwela go humana mesomo;
Ge fela go sa dutse go na le baagi bao ba hlokago meetse ao a hlwekilego, bodulo bjo bo amogelegilego goba kelelatshila ya kgonthe;
Ge fela go sa dutse go na le badudi ba magaeng bao ba sa kgonego go dira bophelo bjo bo amogelegilego go tswa nageng yeo ba phelago go yona;
Ge fela go sa dutse go na le basadi bao ba itemogelago kgethollo, tlaiso goba kgoboso;
Ge fela go sa dutse go na le bana bao ba hlokago mokgwa le ge e ka ba sebaka sa go humana thuto ye e amogelegilego;
Re ka se ke ra ikhutsa, gomme re ka se dika-dike, ka phisego ya rena go fedisa bohloki.
Mo lesolong la ditebanyo tse mmuso wa rena o lemogile dikarolo tse 10 tse bohlokwa tseo di bopago karolo ya rena ya Tlhako ya Leano la Sebaka sa Magareng ya go thoma ka 2009 go fihla ka 2014.
Lenaneo le hlagiswa ka fase ga maemo a thata a ekonomi.
Ngwaga wa go feta o tsene go ekonomi lefase ya nako ya mathata ao a sa tlwaelegago mengwagasomeng ya bjale.
Mola e le gore Afrika Borwa ga e a angwa go le bjalo ge go bapetswa le dinaga tse dingwe, gabjale ditlamorago tsa tsona di bonala gabotse ekonoming ya rena. Re tsenetse theogo ya ekonomi.
Bjale go bohlokwa go feta peleng gore re some ka tirisano ka lenaneo lele swanago go somana le mathata a. Bjalo ka ntlha ya rena ya pele re thoma ka tlhako ya phetolo ya Afrika Borwa go mathata a boditshabatshaba a ekonomi yeo e e feditswego ke mmuso, mekgatlo ya basomi le dikgwebo ka Dibokwane lenyaga. Bjale re swanetse go tsea magato go fokotsa theogo ya ekonomi go bao ba lego kotsing kudu.
Re thomile go tsea magato a go fedisa tahlegelo ya mesomo. Ka molao go na le tumelelano magareng ga mmuso le badirisani ba leago ka go thoma tlhahlo ya tokollo mosomong. Basomi bao ba tla bego ba lebanwe ke go fokotswa mosomong ka baka la mathata a ekonomi ba tla bewa mosomong nakwana gomme ba tlhahlwa leswa.
Poledisano ka ga dintlha tsa kgonagalo di tswela pele magareng ga badirisani ba leago le dihlongwa tseo di angwago ke maithomelo a, go akaretsa le Bolaodi bja Lekala la Thuto le Tlhahlo.
Re tla thekga mosomo wa Khomisene ya Kagiso, Poelano le Bonamodi (CCMA) go thusa basomi le bengmesomo go humana tshomiso ye nngwe legatong la diphokotsomosomong ka tshepediso ya maleba ya semolao.
Go fihla lehono, bakhomisinare ba CCMA ba thibetse tahlegelo ya mesomo ye diketenne ka ditshepediso tsa nolofatso le go fana ka keletso le thekgo ya go ya go ile go basomi bao ba fokoditswego mesomong.
Koporasi ya Tlhabollo ya Diintasteri e tsweleditse lenaneo la go thekga ka ditshelete dikhamphani tseo di lego mathateng. Re tla netefatsa gape gore mmuso o reka dithoto le ditirelo tse ntsi ka gae, ntle le go nyatsa diphadisano tsa dikgwebisano le lefase ka bophara goba go hlatlosa ditheko go di bea maemong ao a amogelegago.
Go aga godimo ga dikatlego tsa leano la diintasteri le ditsenogare, go tla tsweletswa Leanotiriso la Lenanetshepediso la Diintasteri.
Makala ao a etilego pele a setse a laeditse difatanaga, dikhemikhale, tsweletso ya ditshipi, boeti, diaparo le dilogwa gammogo le ka go dikgwa. Godimo ga fao, go tla elwa hloko ditirelo, tsweletso ye bofefo le kago godimo ga tse dingwe, maikemisetso e le go hlola mesomo ye e amogelegilego
Bjalo ka karolo ya Kgato 2 ya Lenaneo leo le Katolositswego la Mesomo ya Setshaba, go tla potlakiswa Lenaneo le Mesomo ya Setshaba.
Le fana ka maemo a fasefase a mosomo wa ka mehla go bao ba o hlokago, mola ka lehlakoreng le lengwe le kaonafatsa boleng bja maphelo a baagi.
Theogo ya ekonomi e tla ama kgato yeo e naga ya rena e kgonago go rarolla ditlhohlo tsa ekonomi le leago tseo e lebanego le tsona, eupsa se se ka se fetole tsela ya tlhabollo.
Dintlha tse bohlokwa tsa molaotshepediso tseo re di lemogilego, le maano ao re a beilego pele ga bakgethi di tla dula di le bohlokwa lenaneong la mmuso wo.
Ka moya wa setshaba sa Afrika Borwa, a re swaraneng ka matsogo gore re humane ditharollo mmogo. Nako ya gore re some ka maatla go feta e fihlile.
Mmuso wa rena o tla lebelela pele, e sego morago!
Magato ao a akareditswego ka go Tlhako ya Leano la Sebaka sa Magareng a swanetse go hlokomela ditshitiso tse di tsweletsego ka baka la mathata a ekonomi. Theogo ya ekonomi ga e a swanela go hlola phetogo ya maano a. E ka mpe ya re hlohleletsa gore re phethagatse tse ka potlako le maikemisetso.
Tlhako e lebantse go dintsha tse 10 tse bohlokwa.
Re itlama gore ka go soma mmogo re tla potlakisa kgolo ya ekonomi le go fetola ekonomi go hlola mesomo ye e amogelegilego le maphelo a go ya go ile.
Re tla hlagisa lenaneo le legolo la go aga ekonomi le modirotheo wa leago. Re tla tsweletsa le go phethagatsa leano la tlhabollo ya magaeng le le akaretsago leo le kopantswego le kabelo ya mobu le bong le tsomiso ya naga gammogo le tshireletsothekong ya dijo.
Re tla matlafatsa mabokgoni le motheo wa tsa basomi. Re tla kaonafatsa kakaretso ya maphelo a maAfrika Borwa ka moka.
Ka go soma mmogo le maAfrika Borwa ka moka, re tla matlafatsa ntwa kgahlanong le bosenyi le bomenetsa. Re tla aga setshaba se se kopanego, sa go hlokomela gape sa go ya go ile.
Ka go soma mmogo le Afrika le lefase ka bophara, re tla latela tswelopele ya Afrika le matlafatso ya tirisano le mafase a boditshabatshaba.
Re tla netefatsa go ya go ile gwa taolo le tshomiso ya methopo.
Re tla aga mmuso wa tswelopele, ra kaonafatsa ditirelo tsa mmuso le go maatlafatsa diinstitusene tsa demokrasi gomme re go some le batho re ntse re thekgwa ke bahlankedi ba rena ba mmuso.
Ke lethabo le tlhompho go nna go bontsha dintlha tse bohlokwa tsa lenaneo la rena la tiriso.
Mo bogareng bja melaotshepediso ya ekonomi ya rena ke go tlholego ya mesomo ye e amogelegilego gomme e tla huetsa kgogedi ya peeletso le maithomelo a tlholego ya mesomo.
Go ya ka boitlamo bja rena, re swanetse go gatela pele go tswetsa pele ekonomi yeo e akaretsago batho bohle.
Ka tsela ye bjalo, re tla swanela ke go somisa didiriswa tsa mmuso tse bjalo ka kabelano ya mesomo, thekgo ya go fana ka dilaesense le thakgo ya ditshelete go thusa dikgwebo tse nnyane gammogo le go tswetsa pele phethagatso ya melaotshepediso ya Malafatso ya Ekonomi ya Babaso yeo e Akaretsago Mang le Mang gammogo le tirisotokiso.
Phethagatso e tla dirwa ka go hlokometswe dinyakwa tsa phosollo ya go se lekane ga peleng.
Diphetogo di tla dirwa ka thekgo ya basadi, bafsa le batho bao ba golofetsego.
Re tla fokotsa mathatha a taolo dikgwebong tse nnyane. Taba ye ya go thibelwa go tswela pele ke melawana e hlagisitswe ke lekala gantsinyana.
Ntlheng ye nngwe ya tsenogare ya go hlola tikologo ya peeletso yeo e kgontshago, mmuso o tla soma ka maatla go ya go tshepediso e tee ye e kopantswego ya boingwadi bja dikgwebo.
Se se tla kaonafatsa tirelo ya basomisi le go fokotsa ditshenyagalelo tsa go dira kgwebo ka Afrika Borwa.
Ntlha ye nngwe ye bohlokwa ya lesolo la go rena la go hlola dibaka tsa mesomo ke Lenaneo leo le Katolositswego la Mesomo ya Setshaba (EPWP). Tebanyo ya pele ya go hlola mesomo ye milione e setse e phethagaditswe.
Kgato ya bobedi ya lenaneo e lebantse mo go hloleng ga dibaka tsa mesomo tse e ka bago tse dimilione tse ka 2014.
Magareng ga bjale le Manthole 2009, re ikemiseditse go hlola dibaka tsa mesomo ye e ka bago ye 500 000.
Mola re hlola tikologo ya dibaka tsa mesomo le kgwebo, mmuso o lemoga gore go na le baagi ba bangwe bao ba tla tswelago pele go hloka thuso ya leago go tswa go mmuso. Ditshelete tsa thuso tsa leago e tla dula e le mokgwa wo o kgontshago wa phediso ya bohloki. Go tloga ka 31 Hlakola 2009, batho bao ba fetago dimilione tse 13 ba humane ditshelete tsa thuso tsa leago, ba dimilione tsa go feta 8 go bona e be e le bana.
Re hlokometse gore go hlokega kamano magareng ga ditshelete tsa thuso tsa leago le mesomo goba tiro ya ekonomi go hlohleletsa boitaolo gare ga batho bao ba phetsego gabotse.
Ntlha ye bohlokwa kudu ka nako ye ke gore baagisani ba thusane.
Bjale ke nako ya kopano. A re thusaneng bjalo ka baagisani.
A re dumelelane gore go se ke gwa ba le ngwana yo a tlago robala ka tlala ka gobane batswadi ba gagwe ba feletswe ke mosomo. Ge re ka kopana ra ba ra soma mmogo, re ka dira go gontsi.
Baeng bao ba Hlomphegago, bjalo ka karolo ya leano la bobedi le bohlokwa re tla tswela pele ka lenaneo la rena la go aga modirotheo wa ekonomi le leago.
Lekala le leswa le le tlhomilwego la Tlhabollo ya Modirotheo wa Mmuso le tla netefatsa gore ditshenyagalego tse di beakantswego tsa motheo tsa dibilione tse R787 tseo di filwego ka tekanyetso ya peleng lenyaga di beakantswe le go somiswa gabotse.
Thekgo ye ya ditshelete e akaretsa kabo ya lenaneo la kago ya dikolo, dinamelwa tsa setshaba go akaretsa le tshepediso ya ka pela ya dipese, kago ya dintlo, meetse le tlhekiso.
Ye nngwe ya diprojeke tsa peeletso tsa motheo tse kgolo kudu ke Sebjana sa Lefase sa FIFA sa Kgwele ya Maoto sa 2010. Bjale ka mmuso le setshaba le ikanne gore Sebjana sa Lefase se tlile go tlogela bohwa bjoo re tla
ikgantshago ka bona gape bana ba rena le setshaba ba tla holegago go bjona mengwageng ye mentsi ye e tlago.
Re mo mohlaleng wa nnete go fihlelela maikarabelo a rena ka moka gomme re ikemiseditse go fa lefase Sebjana sa Lefase se kaonekaone.
Re bea ditshepediso ka moka maemong go netefatsa gore Sebjana sa Lekgotlakopano, woo o thomago ka la 14 Phupu e ba katlego ye kgolo.
Ka kgwedi ya Moranang lenyaga, ke ile ka tshepisa baetapele ba intasteri ya dithekisi gore re tla tsenela ditherisano tseo di amanago le tiriso ya tshepediso ya Potlako ya Dipese ye e Kopantsawego ka morago ga dikgetho.
Re tshepisitse gore re tla dumelela nako ye ntsi go somana gabotse le dipelaelo tsa intasteri. Ka la 11 Phupu Tona ya Dinamelwa o tla thoma ditherisano le intasteri.
Kopano e tla thoma ka tatelano ya ditherisano le bakgathatema bao ba amilwego ke tshepediso ya go BRT. Re na le tshepo ya gore mathata ao a sa rarollwago go tla somanwa ka wona ka tsela ye e kgotsofatsago batho bao ba amegago ka moka.
Se se tla akaretsa taba ye bohlokwa ya gore bakgathatema ka moka ba tla holega bjang maithomelong a.
Maloko a a Hlomphegago,
Tswelopele ye nngwe yeo e tlago kaonafatsa Sebjana sa Lefase ke tlhakgolo ya motheo ya theknolotsi ya kgaso le ditshepetso tsa phatlalatso.
Ka kakaretso, re tla netefatsa gore theko ya dikgokaganokgole e fokotswa ka diprojeke tseo di diragalago go katolosa bogolo bja phetisetso ya tshedimoso ka pela.
Re swanetse go netefatsa gore ga re tlogele ditikologo tsa magaeng morago mo ditlhabollong tse di lego gona.
Bjalo ka karolo ya tlhabollo ya modirotheo wa leago re tla fana ka dintlo tse di lego mo go swanetsego gape tsa theko ya fase le madulo a batho ao a amogelegilego.
Re tla tswela pele ka kwesiso ya bodulo bja batho ga se fela ka ga go aga dintlo.
Ke taba ya go fetola ditoropokgolo le ditoropo tsa rena gomme re age setshaba se se kopanego, ditshaba tsa go ya go ile gape tse di hlokomelago tseo di tla humanago ditirelo kgauswi le moo ba somago gona gammogo le ditirelo tsa setshaba go akaretswa le dinolofatsi tsa dipapadi le boitapoloso.
Ka moya wo, re tla somisana le Palamente go potlakisa tshepediso ya Molaokakanywa wa Toalo ya Tshomiso ya Naga.
Ka go soma mmogo le batho ba rena metsegaeng, re tla netefatsa gore leano la tlhabollo ya magaeng le le akaretsago le kopanywa le kabelo ya mobu le bong le tshomiso ya naga gammogo le tshireletsotheko ya dijo, se ke taba ya rena ye bohlokwa ya boraro.
Ke rata go somisa sebaka se go fetisetsa matshediso go lapa la Motlatsatona wa Temo, Dirk du Toit, yo a hlokofetsego bekeng ye. Re tla hlologela seabe sa gagwe kudu.
Batho ba magaeng le bona ba na le tokelo ya go humana meetse le mohlagase, dintlwana tsa go goga, ditsela, disenthara tsa boithabiso le dipapadi; gammogo le disenthara tsa mabenkele bjalo ka ditoropokgolo.
Le bona ba na le tokelo ya go thuswa ka go lema gore le bona ba kgone go bjala merogo le dilo tse dingwe; gomme ba godise diruiwa gore le bona ba kgone go iphepa.
Re ikemiseditse go thoma lesolo la kago ya metheo metsemagaeng. Ka go soma mmogo le baagi, dikgosi, makhanselara le mantona re tla kgona go potlakisa mosomo wo.
Re kgopela batho ba rena metsemagaeng go thoma go beakanya go re botsa gore ke dilo dife tseo ba di nyakago ka pela. Ka go soma mmogo re ka dira go gontsi.
Sepikara se se Hlomphegago le Modulasetulo,
Ka ge re ithutile kudu ka tse di hlokegago maithomelong a pejana a tlhabollo ya magaeng, re kgethile Mmasepala wa Giyani ka Limpopo bjalo ka projeke ya mathomo yeo e tsenywago lesolong le. Mo diprojekeng tse ka moka go tla ithutwa kudu bakeng sa naga ka moka.
Go tlaleletsa, re tla soma ka mpshafatso ye e lebantswego ya ditoropo tsa magaeng ka ditshelete tsa dithuso tse bjalo ka lenaneo la Ditshelete tsa Thuso ya Tlhabollo ya Boagisani. Ka tsela ye, ditikologo tsa go rarela le ditoropo di tla holega go tswa go kaonafatso ya ekonomi.
Ka ditsenogare tse ka moka, re lebane ke go fetola sebopego sa metse ya magaeng ka nageng ya rena.
Baagi ba naga ya geso,
Thuto e tla ba taba ye bohlokwa kudu mengwageng ye mehlano ye etlago. Re nyaka gore barutisi ba rena, baithuti le batswadi ba some le mmuso go fetola dikolo tsa rena gore e be disenthara tsa tswelopele gape tsa tlotlego.
Lenaneo la Tlhabollo ya Bana Mengwageng ya Mathomo le tla matlafatswa go ya pele, ka tebanyo ya go netefatsa phihlelelo ya bohle ya thuto go tloga ka Kreiti R gomme re oketse gabedi palo ya bana ba go thoma ka mengwaga ye 0-4 ka ngwaga wa 2014.
Re boeletsa tseo di sa hlokego ditherisano. Barutisi ba swanetse go ba ka sekolong, ka phaposing ya borutelo, ka nako, ba ruta, go se na go se setse mosomo wa bona le tlaiso ya baithuti! Bana ba swanetse go ba ka phaposing ya borutelo, ka nako, ba ithuta, ba hlomphana le go hlompha barutisi ba bona gomme ba dira mesomo ya bona ya gae.
Go kaonafatsa taolo ya sekolo, barutisi ba swanetse gore pele ba be le tlhahlo ya go hlatloswa gore e be dihlogo tsa sekolo goba dihlogo tsa mafapha.
Ke ile go kopana le dihlogo tsa dikolo go ba abela ponelopele ya rena ka ga tsosoloso ya tshepediso ya rena ya thuto.
MaAfrika Borwa a geso,
Re tla dira ka maatla a rena go hlohleletsa baithuti ka moka go feleletsa thuto ya bona ya sekontari.
Maikemisetso ke go hlatlosa kelo ya boingwadiso dikolong tsa sekontari go diphesente tse 95 ka 2014. Gape re lebeletse mekgwa ye meswa ya go busa baithuti dikolong kudukudu bao ba ilego ba tlogela dikolo gomme re ba thekge.
Maloko a a Hlomphegago, re tshwenywa ke dipego tsa barutisi bao ba sotlago le go tlaisa bana ka tsa thobalano, kudukudu basetsana.
Re tla netefatsa gore Ditlhahli ka ga Tshotlo ya Tsa Thobalano le Dikgaruru ka Dikolong tsa Setshaba di a phatlalatswa le gore baithuti le barutisi ba itlwaetsa tsona le go di hlompha.
Re tla tsea dikgato tse maatla kgahlanong le morutisi yo mongwe le yo mongwe yoo a somisago maatla le bolaodi ka go tsenela dikamano tsa thobalano le bana.
Go tswetsa pele thuto ya bophelo bja thuto ya go ya go ile, lenaneo laThuto le Tlhahlo ya Motheo ya ba bagolo le Kha ri Gude di tiisetswa.
Baagi ba naga ya geso, Maloko a a Hlomphegago,
Re swanetse go netefatsa gore maithomelo a tlhahlo le tlhabollo ya mabokgoni ka nageng a arabela go dinyakwa tsa ekonomi.
Lekala la Thuto le Tlhahlo ya Kokeletso ka dikholetse tsa lona tse 50 le dikhamphase tse 160 nageng ka bophara e tla ba lefelo le bohlokwa la tlhahlo ya tlhabollo ya mabokgoni.
Re tla kaonafatsa phihlelelo ya thuto ya godimo ya bana bao ba tswago malapeng ao a hlokago le go netefatsa sebopego sa thekgo ya tshelete ya go ya go ile diyunibesithing.
MaAfrika Borwa a geso,
Re tshwenywa kudu ke lebaka la maemo a mabe a boleng bja tlhokomelo ya maphelo, ao a dutsego a mpefatswa ke koketso e maatla ya malwetsi mengwagengsome le seripa ya go feta.
Re ikemiseditse go tswela pele go fokotsa go se lekalekane tlhagisong ya tlhokomelo ya maphelo, go kaonafatsa bokgoni le methopo ya batho, go mpshafatsa maokelo le dikliniki le go lwantsha leuba la HIV le AIDS, TB le malwetsi a mangwe.
Re swanetse go soma mmogo go kaonafatsa phethagatso ya Leano le le Akaretsago la Kalafi, Taolo le Tlhokomelo ya diphethetse tsa HIV ka 50% ka 2011. Re nyaka go fihlelela 80% ya batho bao ba hlokago kalafo ya ARV ka 2011.
Re tla hlagisa sekema sa Insorense ya Bosetshaba ya Maphelo ka dikgato le mokgwa wa kgodiso. Ge re atlega go thoma NHI, re swanetse go potlakisa mpshafatso ya maokelo a mmuso yeo e tlago dirwa ka Dikamano tsa Setshaba le Praebete.
Re lebane gape le temogo ya ka pela ya ditaba tsa megolo ya diprofesenale tsa maphelo go fedisa go hloka bohlatse ditirelong tsa rena tsa maphelo.
Ka go soma mmogo a re direng go feta go tswetsapele tlhokomelo ya maphelo ya boleng, go sepelalana le Ditebanyo tsa Tlhabollo ya Mileniamo ya Dinagakopano go fokotsa bohloki ka bogare ka ngwaga wa 2014.
Baagi ba geso,
Mmogo re swanetse go dira se sengwe go fokotsa bosenyi. Maikemisetso a rena ke go hloma tshepediso ya toka ya bosenyi ye e fetogilego, ye e kopantswego, ya sebjalebjale, ya go ba le methopo ya tshwanelo le go laolwa gabotse.
Go bohlokwa gape go kaonafatsa bokgoni bja dikgorotsheko le phethagatso ya batshotshisi go matlafatsa ditirelo tsa botseka, forensiki le bohloodi. Mosomo wo o thomile ka nnete, gomme o tla tsewa ka maatla a maswa le mafolofolo.
Gare ga ditenayo tsa ka pela ke go netefatsa gore re oketsa palo ya batshotshisi le basomedi ba Boto ya Thuso ya Semolao. Re tla dira se bjalo le ka go matseka a sephodiseng.
Re fetoletse leina la Kgoro ye e amegago go tswa go Polokego le Tshireletso go ya go ya Maphodisa go tiisetsa gore re nyaka maatla a kgonthe a tiragatso ka go mosomo wa maphodisa. Se se tla ba le seabe go phokotso ya melato ye soro le ya dikgaruru ka tebanyo ye e beilwego ya go tloga go 7% go fihla go10% ka ngwaga.
Sedi ye kgolo kudu ke go lwantshana le bosenyi jo bo beakantswego, gammogo le bosenyi kgahlanong le basadi le bana.
Sepikara se se Hlomphegago le Modulasetulo,
Mola re amogela peeletso ya lekala la praebete intastering ya bohlapetsi, re tla kaonafatsa melawana ya intasteri ye we.
Gare ga maithomelo a mangwe a bohlokwa, re tla thoma tshepediso ya Eitsentshi ya Taolo ya Mellwane; re tla matlafatsa maitekelo a rena kgahlanong le bosenyi bja inthanete le bohodu bja boitsebiso, gomme re tla kaonafatsa taolo dikgolegong tsa rena go fokotsa melato ye e ipoeletsago.
Baagi ba naga ya geso,
Ke rata go tiisetsa thekgo ye rena ya diphetogo tse di tswelago pele tsa lefapha la boahlodi.
Diphetogo tse di swanetse go rarolla ditaba tse bohlokwa tse bjalo ka kaonafatso ya go ikemela ga boahlodi, go hlongwa ga ditshepediso tsa ka gare tsa boahlodi gammogo le go netefatsa gore batho bohle ba fihlelela toka.
Katlego ya tshepediso ya demokrasi ka kakaretso e ithekgile godimo ga dikamano tse kaone tsa tlhomphono le moya wo mobotse wa tirisano magareng ga Bophethiso, Lekgotlapeamolao le Lefapha la Bolaodi. Se se bohlokwa kudu bakeng sa demokrasi ya rena ya molaotheo.
Sepikara se se Hlomphegago le Modulasetulo,
Re boeleditse go bolela ka ga boitlamo bja go lwantsha bomenetsa tirelong ya mmuso.
Re tla hlokomela kudu mo go thibeleng ga bomenetsa le boradia mo ditshepedisong tsa kgokagano le dithendara, dikgopelo tsa mangwalo a go otlela, ditshelete tsa thuso ya leago, di-ID le bohodu bja didokete tsa melato tsa maphodisa.
E re ke gatelele gore ka moka re na le tema ye kgolo yeo re e kgathago kgahlanong le bosenyi.
Re swanetse gore re kgathe tema ka mafofolo Diforamong tsa Bophodisa bja Setshaba. Re swanetse go emisa go reka dithoto tsa bohodu, e lego seo se hlohleletsa bosenyi.
Re swanetse go bega bosenyi gomme re thuse maphodisa ka tshedimoso ya go swara bao ba tlotsego molao. Ka tsela ye re tla gatela pele go aga setshaba sa go hloka bosenyi.
Maloko a a hlomphegago, go tloga ka ngwaga wa 1994 re lekile go bopa setshaba se se kopanego go tswa go nako ye mpe ya kgethollo. Re kgopetswe go tswela pele ka maikemisetso a go tswetsa pele kopano le go fapana le go tswetsa pele tshepetso ya kabelano ya boleng, go ya ka moya wa botee bja baagi le setshaba seo se hlokomelago.
Tshepetso ya boleng bjo bo abelanwago e swanetse go re hlohleletsa go ba baagi bao ba nago le mafolofolo mo mpshafatsong ya naga ya rena. Re swanetse go bopa boitsebiso bjo bo swanago gammogo le go laetsa lerato le botshepegi nageng ya rena.
Re swanetse go tswetsa pele lerato le le swanago go naga ya rena, Molaotheo wa rena le difoka tsa setshaba. Ka moya wo re tla tswetsa pele Kosa ya Setshaba le folaga ya naga ya rena le difoka tsa naga ya rena ka moka.
Bana ba rena, go tloga e sa le ba bannyane ba swanetse go rutwa go hlompha le go thekga Molaotheo le difoka tsa setshaba, le go tseba gore di ra go reng go baagi ba Afrika Borwa.
Re tla netefatsa gore re ba le tebanyo ye e swanago ya bosetshaba ya go fetola maina a thutofase le a mafelo. Se se swanetse go fa sebaka sa go ama maAfrika Borwa ka moka tabeng ya go hlola boitsebiso bja bosetshaba bjoo bo akaretsago batho bohle, go tsweletsa kwesiso ya histori le bohwa bja rena.
Dipapadi ke sediriswa se maatla sa kago ya setshaba. Ka go soma mmogo re swanetse go thekga dihlopha tsa rena ka moka tsa bosetshaba go tloga go Bafana Bafana go fihla go di-Proteas le di-Springboks; go tloga go Banyana Banyana go fiha go di-Paralympians.
Dihlopha tsa rena di ka soma gabotse ka thekgo ya rena.
Ntumeleleng go somisa sebaka se go lebogisa dihlopha tsa rena tsa bosetshaba ka phethahatso mo bekeng e e fetilego, ka kgonthe ka boraro di ile tsa fenya gabotse.
Sehlopha sa naga sa basadi sa kgwele ya diatla le sona se re dirile gore re ikgantshe ka go thopa Phadisano ya Dinaga tse Tharo ya Kgwele ya diatla. Re lebogisa Sevens Springboks bao e bilego bafenyi ba IRB Sevens World Series Champions ? re sa lebale di-Blue Bulls bao ba fentsego makgaolakganag a Super 14 ka mokgwa wo o kgodisago gape wa fesene!
Re tsea sebaka se go lakaletsa di-Springboks mahlatse tatelanong ye e latelago ya diphadisano kgahlanong le British le Irish Lions. Go molaleng gore re hloka go beeletsa kudu mo go tlhabollo ya dipapadi. Re potlakisa tsosoloso ya dipapadi go netefata gore di bopa karolo ya lenaeothuto la sekolo. Godimo ga fao re tla netefatsa gore re fana ka dinolofatsi tsa dipapadi baaging bao ba hlokago le gore ba di humana pele.
Sepikara se hlomphegago le Modulasetulo,
Re itlamile gore mengwageng ye e fetilego gotla ba le kabo ye kgolo ya go aga Afrika ye kaone le lefase le kaone.
Maikemisetso a magolo a mmuso bakeng sa lebaka la magareng ke go netefatsa gore kamano ya rena le dinaga tsa ka ntle e ba le seabe mo go tlholego ya tikologo ye e nago le mohola go kgolo le tlhabollo ya ekonomi ya go ya go ile.
Go fihla fa, re tla tswela pele go bea kontinente ya Afrika pele ka go matlafatsa Kopano ya Afrika le makala a yona gomme ra fa tebanyo ye e kgethegilego go phethagatso ya Tirisano ye Mpsha ya Tlhabollo ya Afrika.
Se bohlokwa le seo se lego kgauswi le gae, ke go matlafatsa kopantsho ya selete kudukudu ka kgathelelo ya go kaonafatsa kopantsho ya ekonomi le polotiki ya SADC go thusa AU go hloma Mmuso wa Mohlakanelwa. Re tla hloma Eitsentshi ya Tirisano ya Tlhabollo ya Borwa bja Afrika go tswetsa pele dikamano tsa tlhabollo le dinaga tse dingwe kontinenteng.
Afrika Borwa e tla tswela pele go thusa ka ga kagoleswa le tlhabollo ya kontinente ya Afrika kudukudu maemong ao go bilego le diphapano. Re tla tswela pele go hlohleletsa boagisani bja khutso ya go ya go ile go Israele le Palestina gomme e be tharollo ya go thewa godimo ga dinaga tse pedi ka botsona.
Re tla thekga maitekelo a khutso ya Kopano ya Dinaga tsa Afrika le Dinaga Kopano kontineteng ya Afrika, go akaretsa le Saharawi Arab Republic le Darfur go la Sudan.
Bjalo ka Modulasetulo wa SADC le Monolofatsi, re tla kgatha tema mo go swetseng pele mmuso wo o akaretsago go fihlela go swarwa dikgetho tse di lokologilego tsa go hloka bosodi ka Zimbabwe.
Mathata a batho ba Zimbabwe ba nago le wona a na le khuetso ye mpe go tikologo SADC, kudukudu Afrika Borwa. Re dira boipiletso go dinaga ka moka lefaseng tsa go rata khutso go thekga mmuso wa mohlakanelwa maikemisetso e le go kanofatsa ekonomi.
Re tla thekga maitekelo a tikologo ya SADC go rarolla maemo a Madagascar.
Ntumeleleng, baeti bao ba hlomphegago go tlotla Sesole sa Bosetshaba sa Afrika Borwa mabapi le mosomo wa bona wo bohlokwa wa go aga khutso kontinenteng.
Ka mekgato ya kontinente le ya tikologo, re tla somela go kaonafatsa demokrasi le tlhompho ya ditokelo tsa botho kontinenteng ya Afrika.
Re tla ba le seabe mo go matlafatseng dikamano tsa Borwa-Borwa gomme re tswele pele ka ditumelelano tsa kholego ya tirisano le dinaga tse bohlokwa tsa Borwa.
Re tla tswela pele go matlafatsa dikamano le dinaga tse di hlabologilego tsa Leboa go akaretsa le G8, gammogo le badirisani ba rena ba leano le Dinagakopano tsa Yuropa.
Re tla tswela pele go soma ka mafolofolo mo go netefatseng gore go ba le pheletso ya ditherisano tsa Hlabololo ya WTO Doha.
Sepikara se se Hlomphegago le Modulasetulo,
Afrika Borwa, ka ge e le naga ye e omilego e hloka tiro ya ka pela ya go fokotsa diphetogo tse kotsi tsa tikologo le go netefatsa gore baagi ba humana meetse.
Gare ga mananeo a go fapafapana, re tla phethagatsa leano la Meetse bakeng sa Kgolo le Tlhabollo, gomme lona le tla matlafatsa taolo ya meetse. Re tla tswela pele go kaonafatsa tiriso ya rena ya enetsi le kholofelo godimo ga enetse ye e mpshafaditswego.
Maloko a a Hlomphegago,
Mmuso wo o hlabollogilego o hloka kaonafatso ya ditirelo tsa mmuso le matlafatso a diinstitusene tsa demokrasi.
Re hlomile Dikgoro tse pedi ka go Bopresidente go matlafatsa ka bobedi leano la peakanyo gammogo le tlhokomelo le tekolo le ya phethagatso.
Go netefatsa kabo ya ditirelo ka ga boitlamo bja rena, Ditona tsa Kabinete di tla ikarabela gomme re tla somiswa didiriswa tsa phethagatso go lekola mosomo wa bona gomme re tla tsea magato a maatla le dinako tse di swanetsego go soma ka tsona go thoma ka Mosegamanye.
Re tla ama gape Dikgwebo tsa Mmuso le Diinstitusene tsa Tlhabollo ya Ditshelete tshepedisong ya peakanyo ya mmuso le go kaonafatsa tlhokomelo le tekolo ya phethagatso ya bona.
Maloko a a Hlomphegago, maAfrika Borwa a geso,
Ge netefatsa gore makala a mararo ka moka ? a selegae, profense le mmuso a kaonafatsa kabo ya ditirelo, re tla potlakisa tlhomo ya Tirelo e tee ya Mmuso.
Taolo ye e tla gapeletsa mo go beeng batho pele kabong ya ditirelo. Re tla netefatsa tirelo ya mekgwa ye botse gape ye e kgontshago go tswa go badiredi ba khaonthareng ya ka pele ka tlhagiso ya ditirelo dikgorong ka moka tsa mmuso.
Mo nakong ye ya mpshafatso, re tla gatela pele go bopa mmuso wa tirisano ka dinako tsohle.
Taba ya boetapele ka mohlala, mosomo o setse o thomile wa ho hloma sediriswa sa bokgokaganyi bja setshaba ka Bopresidenteng.
Godimo ga go amogela mangwalo le diimeile go tswa go setshaba, re tla hloma gape mohala wa tshedimoso wa go fihlelwa ke bohle gabonolo.
Badirisani ba tla amogela nyakisiso ya setshaba o ka re e be e le yona fela e tee, ba e latelela ka mekgwa ka moka go fihlela e humana tharollo yeo e e hlokago.
Sepikara se se Hlomphegago le Modulasetulo,
Eitsentshi ya Tlhabollo ya Bafsa ya Bosetsha, yeo e hlomilwego ka go kopanya Sekhwama sa Bafsa wa Umsobomvu le Khomisene ya Bosetshaba ya Bafsa e tla kgakgolwa ka la 16 Phupu go la Ekurhuleni.
Diinstitusene di a kopanywa go kaonafatsa kabo ya ditirelo le go tswetsa pele dibaka tsa tlhabollo tseo di fiwago ke bafsa.
Eitsentshi e tla kgokagana le bafsa bao ba sa somego eupsa ba nago le mangwalo a thuto le menyetla ya ekonomi; gape e dire ka moo e ka kgonago ka gona go katolosa Lenaneo la Tirelo ya Bosetshaba ya Bafsa le go thekga borakgwebo ba bafsa.
Sepikara le Modulasetulo, Baeng ba ba Hlomphegago,
Kgwedi ye e tlago Madiba wa rena yo a rategago o tla ba a swara mengwaga ye 91. Batho lefase ka bophara ba tla ntse ba tswela pele go go hloka go ba gona ga gagwe le gore a rarolle mathata a bona.
Maitshwaro a gagwe le mohlala wa gagwe wa go ineela go direla batho ke mohlala go batho bao ba lego mathateng lefaseng.
Go na le lesolo le la boditshabatshaba le le thomilwego ke Setheo sa Nelson Mandela gammogo le mekgatlo ye e amegago le bitswago Letsatsi la Mandela, gomme se se tsweletsa seo Ntate a se emetsego.
Letsatsi la Mandela le tla ketekwa ka la 18 Mosegamanye ngwaga wo mongwe le wo mongwe. Le tla fa batho ba Afrika Borwa le batho bohle lefaseng ka bophara monyetla wa go dira se sengwe se kaone go thusa ba bangwe.
Madiba o somile ka mafolofolo dipolotiking sebaka sa mengwa ye 67, gomme ka Letsatsi la Mandela batho lefaseng ka moka, mesomong, ka magaeng le dikolong ba tla somisa bonnyane bja metsotso ye 67 ya nako ya bona go dira se sengwe se bohlokwa setshabeng sa bona, kudukudu gare ga batho bao ba hlokago.
A re thekgeng Letsatsi la Mandela le go hlohleletsa gore lefase le go thusana le rena lesolong le le botse le. Sepikara se se Hlomphegago le Modulasetulo, maAfrika Borwa a geso,
Re hlagisitse lenaneo la rena setshabeng bakeng sa mengwaga ye mehlano ye e latelago. Seo se kgomagantswego le boitlamo bjoo re bo dirago ke lenaneo la projeke le le tletsego gomme le nago le ditebanyo le diphihlelelo tse bohlokwa.
Mafelelong tshedimoso ye e tla phatlalatswa gomme ya lebiswa. Ka khonthe bjalo ka baagi re swanetse gore nako ye nngwe le ye nngwe re ipotsise gore ke eng seo re ka se dirago ka borena go thusa go tswetsapele lenaneo le la bosetshaba.
Go ba moagi ga se fela ka ga ditokelo eupsa ke ka go ba le maikarabelo gomme re be le seabe go dira gore naga ya rena e be ye kaone. Re holofela gape go somisana le Mekgatlokganetso ka Palamenteng ka moya wo mobotse wa go bea naga pele.
Go tlaleletsa se, Madiba o re rutile gabotse gore naga ye ke ya rena ka moka, bathobaso le babasweu. Go somela poelano le kopano go tla dula go le bohlokwa ge rentse re eya pele.
Ka ge e le gore lenaneo la rena le tla diragatswa ka nako ya theogo ya ekonomi, re swanetse go dira ka tlhokomelo go se be le tshenyo, go se be le tshelete ye e salago go fetisetswa ngwageng wo o tlago wa ditshelete ? sente ye nngwe le ye nngwe e swanetse go somiswa ka bohlale gape ka katlego. Re swanetse re somise tshelete go ya ka moo re ka kgonago ka gona.
MaAfrika Borwa a geso, ka go soma mmogo re ka dira go gontsi go phethagatsa ponelopele ya rena ye e swanago ya setshaba se kaone sa go atlega!
Ye ke tirisanommogo ye re hlokago.
Ke a leboga!
Issued by: The Presidency
3 Phupu 2009
Issued by: The Presidency
