Tshiṱatamennde tsha muṱangano wa Khabinethe wa dzi 04 Nyendavhusiku 2013

05 Dec 2013

1.  Vhuimo ha Khabinethe nga ha mafhungo a ndeme kha nyimele ya zwino

1.1. Khabinethe yo fhululedza Muhasho wa Pfunzo ya Mutheo, ṱhoho dza zwikolo, vhadededzi na vhagudiswa kha u fhedza Milingo ya Ṱhanziela ya Nṱha ya 2013 zwavhuḓi.  

Khabinethe i ṱanganedza u bviswa ha Ndingo dza Lushaka dza Ṅwaha nga Ṅwaha dza 2013 ṋamusi nga dzi 4 Nyendavhusiku 2013, zwine i tou vha thulusi yo teaho kha u thusa Muhasho wa Pfunzo ya Mutheo u vhona kushumele kwa mvelele dza magudele na u ḓo kona u khwiṋisa ndeme ya pfunzo.

Khabinethe i dovha ya fhululedza Muhasho wa Pfunzo ya Mutheo na Khomishini ya Pfananyo ya Themamveledziso ya Vhuphuresidennde (PICC) kha u bvela phanḓa hungafha ha u isa bugupfarwa, bugu dza u shumela khadzo, fenitshara na u ṋetshedza tshikolo tshithihi nga vhege u bva nga dzi 22 Fulwana 2013, sa tshipiḓa tsha Puḽane ya Themamveledziso ya Lushaka.

1.2. Khabinethe yo ṱanganedza u vulwa ha Mugodi wa Stanley Nkosi Sinter wa Khamphani ya Kalagadi ya Manganese, ngei Hotazel, Kapa Devhula, une wa vha wone muhulwanesa ḽifhasini wa fhethu hune ha bveledzwa manganese sinter. Hetshi ndi tshipiḓa tsha dzanda ḽa thandela dzine dza khou tshimbidzwa nga Khomishini ya Pfananyo ya Themamveledziso ya Vhuphuresidennde, dzo rangwaho phanḓa nga Muphuresidennde Vho Jacob Zuma. Nga kha hei thandela, Kapa Devhula i ḓo wana nyengedzedzo ya masheleni a swikaho R6.5 biḽioni nga kha miṅwaha miṋa, ngeno hu tshi khou sikwa mishumo thwii i swikaho 3 000, na u bveledza zwikili kha vhaswa vhapo.

1.3. Muphuresidennde Vho Jacob Zuma vha ḓo ita luswayo lwa Ḓuvha ḽa Vhupfumedzani nga dzi 16 Nyendavhusiku ngei Union Buildings nga fhasi ha thero: “U fhaṱa Lushaka, Vhuthihi ha zwa Matshilisano na Vhupfumedzani ”.

U pembelela uhu hu khou livhana na anivesari ya vhu 100 ya Union Buildings sa tshidzulo tsha muvhuso. Tshiṱetshu tsha Muphuresidennde vha kale Vho Nelson Mandela, muhaga kha u lwela mbofholowo na vhupfumedzani ha shango ḽashu, tshi ḓo tibulwa Union Buildings sa tshipiḓa tsha khumbudzo. Khabinethe i vhidza maAfurika Tshipembe vhoṱhe u shumisa heḽi ḓuvha u sedza maga a sa tendisei e ra a dzhia sa lushaka u itela uri ri dzule na u shuma roṱhe.

1.4. Mufarisa Muphuresidennde Vho Kgalema Motlanthe vha ḓo ranga phanḓa Samithi ya Vhuvhili ya Vhurangaphanḓa ha Muvhuso ngei Sentharani ya Buthano ḽa Dzitshaka ya CSIR, Piṱori u bva nga dzi 10 u swika dzi 12 Nyendavhusiku 2013. Hei samithi i ḓo dzhenelwa nga vhalangi vhoṱhe vhahulwane u bva kha matavhi oṱhe a muvhuso vhuraru hao, tshihulwane hu u itela u alusa kupfesesele kwa mushumo wa Tshumelo ya Tshitshavha kha u swikela ṱhoḓea dza ndeme dza maAfurika Tshipembe na u ranga phanḓa mveledziso ya ikonomi yashu.

1.5. Muphuresidennde Vho Jacob Zuma vha ḓo ṱanganedza Khosi ya Federesheni ya Malaysia, Vho Tuanku Abdul Halim Mu'adzam Shah, kha Madalo a Tshiofisi ngei Union Buildings nga dzi 10 Nyendavhusiku 2013. Madalo a Tshiofisi a ḓo khwaṱhisedza u shumisana hashu kha vhushaka ha ikonomi na polotiki na shango ḽa Malaysia, khathihi na u wana tshikhala tsha u rangisa phanḓa Adzhenda yashu ya Afurika.

1.6.  Khabinethe yo dzula ya sedzesa na u amba ngaha muvhigo wa Tshigwada tsha Minisiṱa dzo Vhalaho dzo Hwedzwaho Mushumo wo ṋetshedzwaho nga Miṋisiṱa vha Muhasho wa zwa Mishumo ngaha u khwiṋisiwa ha vhutsireledzi ha Muḓi wa Muphuresidennde ngei Nkandla. Khabinethe yo tikedza themendelo ya dovha ya ṋea ndaela ya uri muvhigo u anḓadzelwe tshitshavha. Tshigwada tsha Miṋisiṱa dza Vhutsireledzi na Minisiṱa vha Muhasho wa zwa Mishumo vha ḓo amba na vhoramafhungo nga Ḽavhuvhili ḽa dzi 10 Nyendavhusiku 2013.

1.7. Khabinethe i ṱanganedza mvelele dza Foramu ya vhuvhili ya BRICS ya zwa Dziḓoroboni na Foramu ya vhuraru ya zwa Vhukonani ha Dziḓorobo khulwane na Foramu ya Vhufarisani ha Muvhuso Wapo. Foramu yo sedza kha ṱhoḓea dza nṱha dzo fhambanaho dza muvhuso u itela u khwaṱhisedza nyambedzano na vhufarisani kha masia a themamveledziso, mveledziso ya zwitshavha, ikonomi i aluwaho, ṋetshedzano ya  mvelele, vhubindudzi na u rathisiwa ha thekhinoḽodzhi.

1.8. Khabinethe i ṱanganedza tshakha dza 16 dza Afurika na vhatikedzi vhavho kha u vha tshipiḓa tsha Orange African Nations Championship (CHAN) ya vhuraru vhukati ha dzi 11 Phando na dzi 1 Luhuhi 2014 fhano Afurika Tshipembe. U vha ṋemuḓi zwi ḓo thusa Afurika Tshipembe u fhaṱa hafhu kha zwivhuya zwa Tshiphuga tsha Ḽifhasi tsha FIFA tsha 2010 na Tshiphuga tsha Dzitshakha tsha Afurika tsha 2013, na u dovha u khwaṱhisa vhuthihi ha zwa matshilisano na u ḓihudza ha lushaka.   

Thonamennde i dovha ya ṋea tshikhala maAfurika Tshipembe u ṱana shango ḽashu sa shango ḽa vhuendelamashango, mbambadzo na vhubindudzi.

1.9 Nga tshifhinga itshi tsha holodei, muvhuso u khou ranga phanḓa mafulo o fhambanaho u tshi khou farisana na sekithathara dzoṱhe dza tshitshavha u itela vhuḓifhinduleli na vhuḓifari ho tsireledzeaho. Zwihulwane kha hezwi ndi Mafulo a Matshillele Kwae a Mutakalo, Swikani ni tshi Tshila, Maḓuvha a 16 a u Lwisa u Tambudzwa ha Vhana na Vhafumakadzi khathihi na Ḓuvha ḽa AIDS ḽa Ḽifhasi.  MaAfurika Tshipembe vhoṱhe vha tea u shela mulenzhe u itela uri haya mafulo a vhe na zwine a amba. Muvhuso u nga si zwi kone u woṱhe.

Nga zwifhinga hezwi, mbonalo ya vhaofisiri vha shumaho na zwa mulayo i a engedzea hune vha ḓo vha vho vala dzibadani na kushumele kune ha ḓo vha hu tshi khou ṱolwa u mona na shango u itela u vha na vhuṱanzi ha uri maAfurika Tshipembe vho tsireledzea. Vhashumisi vha bada vha khou humbudziwa uri vha songo nwa vha reila, kana u nwa vha tshimbila. Vhane vha ḓo wanala vho pfuka milayo vha ḓo shumiwa navho vhukuma nga ndaṱiso yo fhelelaho ya mulayo.   

1.10   Khabinethe i vhidza maAfurika Tshipembe uri vha vhe na vhulondi vhukuma u itela u vhona uri vhana vhashu vha khou ṱhogomeliwa nahone vha kule na khombo. Ndi vhuḓifhinduleli ha vhabebi, vhaunḓi na vhadzulapo u vha na vhuṱanzi ha uri vhana vhashu vho tsireledzea, nga maanḓa kha zwifhinga  zwi ḓaho.

1.11  Sa izwi u muṱangano wa u fhedza wa Khabinethe wa 2013, miraḓo ya Khorondangi i tamela maAfurika Tshipembe Maḓuvha a Madakalo o fhumulaho, a mulalo nahone o tsireledzeaho. Khabinethe i vhidza vhoṱhe vha konaho, uri vha rangise maitele a Ubuntu/Botho vha tshi khou thusa avho vhathu na miṱa i sa swikeleli, vha sumbedze u pfela vhuṱungu sa lushaka lu re na ndavha nahone lu ṱhomphanaho.

2. Tsheo dza ndeme dza Khabinethe

2.1 Khabinethe yo tendela Mbekanyamaitele ya Bende yo Ṱanḓavhuwaho ya Lushaka, Puḽane na Siṱirathedzhi zwine zwa pfi ndi Ṱhumekanyo ya Afurika Tshipembe. Hezwi zwi ḓo thusa vhukuma kha nyaluwo ya ikonomi, mveledziso na u sikwa ha mishumo. Tshipikwa nyangaredzi ndi u swikela luvhilo lwa mbalotshikati zwalwo lwa u dauniḽouda lwa 100 mbps nga 2030. U swikela hezwi nga maitele a u bvela phanḓa, hu na zwipikwa zwine zwi a sedzulusea hu tshi khou thomiwa kha tshenzhemo ya mushumisi wa vhukati hune luvhilo lwa  5 mbps lu tea u swikelwa nga 2016 na uri 50% ya lushaka i vhe yo no wana na  90% nga 2020. Zwipikwa izwi zwo vhetshelwa zwikolo na kiḽiniki na u itela vhuṱumanyi uho kha sekithara zwayo ya nnyi na nnyi. U vusuludzwa uhu ha thekhinoḽodzhi ya bende yo ṱanḓavhuwaho zwi amba uri hezwi zwipikwa zwi ḓo vusuludzwa ṅwaha nga ṅwaha.  

2.2 Khabinethe yo tendela u gazethiwa ha Mvetomveto Thangeli ya Mbekanyamaitele ya Mafhungo o Ṱanganelanaho a Lushaka na Thekhinoḽodzhi ya Vhudavhidzani (ICT) u itela u thoma u kwamana na tshitshavha. Mvetomveto Thangeli i shumana na ṱhoḓea ya u khwiṋisa mbekanyamaitele na vhulanguli uri vhu dzhiele nṱha tshanduko dza ICT dzi khou ḓaho nga u ṱavhanya kha miṅwaha hei. Zwiṅwe zwa zwine ya khou sedza khazwo ndi vhudavhidzani ha ṱhingo, zwa khasho na tshumelo ya dziposwo. Vhupfiwa ha nnyi na nnyi vhu ḓo fariwa kha mavunḓu mathomoni a ṅwaha u ḓaho.

2.3  Khabinethe yo tendela khwiṋiso ya Mbekanyamaitele ya u Pfulutshela kha Khasho ya Didzhithaḽa i tshimbilelanaho zwihulwane kha uri Set Top Box (STB) (dikhouda) dzi tea u langulwa kana adzi ngo tea naa. Zwiṅwe zwa zwe zwa sedzwa khazwo uri hu kone u itwa tsheo ndi zwi tevhelaho:

  • ṱhoḓea ya luvhilo kha u pfulutshela kha didzhithaḽa, nga maanḓa kha u vhofholola tshipekithiramu tsha firikhwensi ya radio;
  • u itela u vha na vhuṱanzi ha uri masheleni a thuso ya muvhuso a khou shumiswa nga nḓila i vhuedzaho;
  • u ṱuṱuwedza nḓowetshumo ya eḽekiṱhironiki yapo na u sika mishumo;
  • u vhuedza vhoramabindu vhane vha khou takuwa;
  • u fhungudza khonadzeo dza u thuphelwa STB dza mutengo wa fhasi nahone dzi sa shumi  zwavhuḓi kha makete wa Afurika Tshipembe;    
  • u tsireledza madzangalelo a SABC;
  • hu vhe na u dzhiela nṱha tshanduko dzi khou ḓaho nga u ṱavhanya kha sekithara ya khasho na ICT nga u angaredza; 
  • u fhungudza u hulela ha zwiimiswa zwine zwa ita vhubindudzi zwi zwoṱhe kha nḓowetshumo iyo na u ṱuṱuwedza muṱaṱisano nga u sika tshikhala tsha vhatambi vhaswa vhane vha ṱoḓou dzhena kha makete wa theḽevishini i badelisaho hu si na u vhuelwa hu sa pfadziho kha masheleni a thuso ya muvhuso;      
  • u fhungudza khonadzeo ya maga a mulayo u bva kha vha khasho na vhoramabindu vhane vha nga imisa maitele a mupfuluwo.

Hu tshi khou dzhielwa hezwi na zwiṅwe nṱha; Khabinethe yo tshea uri u shumiswa ha sisiṱeme ya vhulanguli zwi songo tou kombetshedza, Fhedziha, STB dzi ḓo vha na sisiṱeme ya vhulanguli u itela u tsireledza vhubindudzi ha Muvhuso kha makete wa STB na nḓowetshumo ya eḽekiṱhironiki yapo yo wanaho thuso ya masheleni a muvhuso na tshanduko i khou vhilulaho ya tshanduko ya thekhinoḽodzhi, u itela vhashumisi vha matshelo vha khasho vhane vha nga vha vha sa ṱoḓi u i shumisa zwino.     

U itela uri vha khasho dzi badelisaho vha sa vhuelwe nga nḓila i sa pfadziho nga kha sisiṱeme ya vhulanguli ya STB, vhubindudzi ha muvhuso kha Sisiṱeme ya Vhulanguli ya STB vhu ḓo kona u wana murahu masheleni ayo u bva kha vha khasho dzi badelisaho vhane vha nanga u shumisa Sisiṱeme ya Vhulanguli ya STB.

Khabinethe i ṱuṱuwedza mahoro oṱhe uri a ṱutshele phambano dzao dza tshifhinga tsho fhiraho a shumisane na muvhuso kha u phaḓaladza u pfulutshela kha didzhithaḽa nga u ṱavhanya hu u itela madzangalelo a shango.   

2.4 Khabinethe yo tendela maga o sedzaho kha u dza u pfulutshne ya khou lemeleswa nga zwikolodo khathihi na u i khwawaodo khathihi na u i khwahela kha didz Minisiṱa vha zwa Gwama na vha Mbambadzo na Nḓowetshumo vho tendelwa u shumisa maga a u thivhela u fhungudza tshutshedzo ya u lemeleswa nga zwikolodo nga khadzimo ya masheleni kha zwifhinga zwi ḓaho. Hezwi zwi katela u ṋetshedza mbekanyamushumo yo ṱanganelanaho ya maga ane a ḓo shuma kha u thusa miṱa zwa zwino ine ya khou lemeleswa nga zwikolodo, na u thusa miṱa uri i songo lemeleswa nga zwikolodo kha zwifhinga zwi ḓaho. 

Minisiṱa vha zwa Gwama vha ḓo dovha vha dzhia maga a u ṱuṱuwedza vhatholi u thusa vhashumi vhavho vhane vha khou lemeleswa nga zwikolodo u ita ṱhoḓuluso ya vhungoho ha ndaela dza u ṱusa mbadelo dza tshikolodo kha muholo, na u ṋetshedza vhashumi  maitele a u vha thusa kha u langa masheleni avho nga ngona. 

2.5 Khabinethe yo tendela Nḓyo tendela ngona. ya Mbekanyamaitele ya Vhulangi ha Mupo wa Lwanzhe. Mbekanyamaitele i o wa Lwanzhehekha u langa masheela dza u ṱusa mbadelo dza tshikolodo kha muholo,wa lwanzhe. Hezwi zwi i  Lwanzhehekurika Tshipembe uri i zwi i  Lwanzhehekha u langa masheela dza u dzine dza khou itiswa nga vhathu nga nlanga masheela kha mupo wa lwanzhe, hu uri nga tshifhinga tshenetsho tshithihi hu khou aluswa khonadzeo ya mveledziso ya ikonomi ine i i mi ine i ṱa zwa zwino  

2.6 Khabinethe yo tendela Vhuimo ha Mbekanyamaitele ya Makanyamaitele ga tshifhinga tshenetsho tshina uri yo dzhiela n na tshifhinga tshenetsho tshithihi hu khou aluswa khonadzona Mvusuludzo ya Mbekanyamaitele ya Matsho tshithih.

Vhuimo vhuswa ha Mbekanyamaitele ya Maḓi vhu khou dzhia tshiimo tsha vhulangi ha mveledziso ya maḓi na zwipikwa zwa tshandukiso zwa muvhuso. Hezwi zwi khou dzhiela nṱha mutevhe woṱhe wa zwa ndeme ya maḓi zwi tshi tshimbilelana na uri maḓi a nga thusa hani kha u swikela ndinganyiso, u vhuelwa na mveledziso ya tshoṱhe kha shango ḽoṱhe.

2.7 Khabinethe yo tendela maitele a u dzudzanyulula Bodo dza Ma shango ḽoṱhe. a na uri maḓi a nga thusa hani kha u s, Hezwi zwo wiyulula Bodo dza Ma shanwa u fhedza kha u dzinginywa ha u dzudzanyulula Bodo dza MaMa

Mushumo muhulwane wa Zwiimiswa zwa Maḓi zwa Dzingu hu ḓo vha u bveledza na u langa themamveledziso nnzhi dza dzingu (nḓisedzo ya maḓi na tshomedzo dza maḓi) ho katelwa u lambedza, u bveledza thandela na u dzula hu tshi khou shumiwa khathihi na u dzi ṱhogomela. Hezwi zwi ḓo konisa uri hu vhe na u ṋetshedza thikhedzo ya khwiṋe kha muvhuso wapo, zwine i tou vha khoṋo i ṱoḓeaho kha u dzudzanyulula sekithara yoṱhe.

2.8 Khabinethe yo ṱyo inethe u thoma u shumisiwa ha dzilafho ḽ tHuman Papiloma Virus (HPV), HPV)Papiloma Virusha dzinga u siana ha mia Virusha dzila, nga 2014, kha vhasidzana vha misidzana Virusha dz kha fumi nga kha Mbekanyamushumo yo Katelaho ya Mutakalo Zwikoloni. Hezwi zwi tshimbilelana na themendelo ya Dzangano ḽz Mutakalo wa sha  i.

Tshipikwa ndi u fhungudza khombo ya u kavhiwa nga vhulwadze ha pfuko ya mbumbelo kha vhasidzana musi vha tshi aluwa, na uri zwi ḓo thusa kha u khwiṋisa tshiimo tsha vhutshilo ha vhafumakadzi na u vha engedzela maḓuvha a vhutshilo na uri zwi a fhungudza vhukuma u thivhela malwadze ane a goḓombela nahone a si tsha fhola.

3 Milayotibe

3.1 Khabinethe yo tendela u gazetiwa ha Mvetomveto ya Mulayotibe wa Agrément wa  Afurika Tshipembe, 2013 na  Memorandamu wa zwine Mulayotibe wa Amba Ngazwo u itela vhupfiwa ha lushaka.

Mvetomveto ya Mulayotibe i ita mbetshelwa kha u dzhielwa na nmbetAgrément ya Afurika Tshipembe sa tshiimiswa tsha lushaka. Bodo ya Afurika Tshipembe ya Agrément yo fhiwa mushumo, une muwa na nmbetshelwa kha u dzhielwa n lushakae ane aa u vha engedzela maiso, u vhuelwa na mi ine i ṱa zwa zwino  ya khou lemeleswa nga zwikolod zwi kha tshiimo tsho tendelwaho kana maitele a u shumisa nḓowetshumo ya zwa u fhaṱa, hune tshikalo tsho tendelwaho tsha lushaka a tshiho.

Hezwi zwi ikalo tsho tendelwaho tsha lushaka a tshiho.   n lushakae ane aa u vha engedzela maiso, u vhuelwa na mi mishumo ngeno i tshi khou thusedza kha puḽane dza themamveledziso ya Muvhuso.

3.2 Khabinethe yo tendela u ḓivhadziwa ha Mulayotibe wa Khwiṋiso wa Mveledziso ya Bannga ya Tshipembe ha Afurika, 2013 Phalamenndeni. Mulayotibe u khou khwiṋisa Mulayo wa Mveledziso ya Bannga ya Tshipembe ha Afurika wa 1997.

Zwi sedzeswaho khazwo nga maanḓa kha hoyu Mulayotibe wa Khwiṋiso ndi uri hu kone u engedzedzwa u shuma ha Bannga ya Mveledziso ya Tshipembe ha Afurika huṅwe na huṅwe kha dzhango ḽa Afurika na kha zwiṱangadzime zwa lwanzheni. Hezwi zwi ḓo ita uri Bannga i kone u dzhena na kha zwa themamveledziso khulwane na kha dziṅwe thandela nnḓa ha dzingu ḽa SADC dzine dzi vhonala dzi tshi nga alusa mbambadzo na ikonomi kha dzhango khathihi na u tikedza khomishini dza lushaka nga huvhili dza Afurika Tshipembe na u ḓivhofha ha ṱhanganelo ya dzingu.

3.3  Khabinethe yo tendela mvetomveto ya Mulayotibe wa Vhulanguli ha Sekithara ya Masheleni uri i bvisiwe u itela vhupfiwa nga lushaka, u itela uri zwi vhe na zwine zwa amba kha u ḓivhofha ha Afurika Tshipembe nga kha G-20.

Tshipikwa tsha Mulayotibe ndi u itela uri sekithara ya zwa masheleni i vhe yo tsireledzeaho nga u wa tsha Mulayotibe ndi u itela uri sekithara ya zwa mashel a linganaho’. hezwi ndi u thomiwa ha vhulanguli vhuvhili: vhune vhuu thomiwa ha vhulanguli ela uri sekithara ya zwa masheleni i vhe yo tsi masheleni zwi vhe zwi pfadzaho, ngeno vhu zwi vhe zwi pfadzahoi ela uri sekithara ya zwa masheleni zwa tshimbidza ngaho bindu ḽazwo.

4  U tholiwa

4.1 Khabinethe yo tendela u tholiwa ha Vho Esther Sarah Makau kha poswo ya Muofisiri Muhulwane wa zwa Masheleni kha Muhasho wa Vhutsila na Mvelele.

4.2  Khabinethe yo tendela u tholiwa ha vha tevheleho kha Muhasho wa Vhudavhidzani:

a) Vho Reneva Fourie kha poswo ya Mufarisa Mulangi Muhulwane: Mveledziso ya Mafhungo a Tshitshavha na Ṱhoḓulusiso;
b) Vho Tinyiko Moses Ngobeni kha poswo ya Mufarisa Mulangi Muhulwane: Mveledziso ya Themamveledziso dza ICT;
c) Vho Sibongile Vulikhaya Makopi kha poswo ya Mufarisa Mulangi Muhulwane: Vhulavhelesi ha Khamphani dza Muvhuso na Mveledziso ya Mabindu.

4.3  Khabinethe yo tendela u tholwa ha Vho Siyakhula Paradise Simelane kha poswo ya Muofisiri Muhulwane wa zwa Masheleni kha Muhasho wa Mveledziso ya Mahayani na Mbuedzedzo ya Mavu.

4.4 Khabinethe yo tendela u dovha u tholwa hafhu ha Vho Siyabulela Thomas Tsengiwe kha poswo ya Khomishina Muhulwane kha Khomishini ya Ndaulo ya Mbambadzo ya Dzitshaka.

4.5  Khabinethe yo tendela u tholwa ha Vho Thezi Rosemary Mabuza sa Mufarisa Khomishinari kha Khomishini ya Murengi ya Lushaka.

4.6 Khabinethe yo tendela u tholwa ha Vho Themba Thomas Cyril Dlamini sa CEO wa Bodo ya Gembuḽiṅi ya Lushaka.

4.7 Khabinethe yo tendela u tholwa ha Adv Vho Solomon Makhosini Msibi sa Muofisiri Mulangi Muhulwane wa Koporasi ya Vhulangi ha Vhuendi ha Badani.

4.8  Khabinethe yo tendela u tholwa ha vha tevhelaho kha Bodo ya Koporasi ya Vhulangi ha Vhuendi ha Badani.

a) Vho Thembeka Mdlulwa (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone)
b) Vho Ike Nxedlana (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone)
c) Vho Nalini Maharaj  (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone)
d) Vho Rowan Graham Nicholls  (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone)
e) Vho Morwenyane Maria Mathabathe  (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone)
f) Vho Zola Malvern Percival Majavu  (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone)
g) Vho Sam Ledwaba  (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone).

4.9  Khabinethe yo tendela u tholwa ha vha tevhelaho kha Bodo ya Poswo ya Afurika Tshipembe  sa Vhalangi  sa Shumiho hone:

a) Vho Templeton Mageza
b) Vho Sihle Joel Ngubane
c) Vho Selebaleng Primrose (Boitumelo) Mothelesi
d) Vho Sathiaseelan Gounden.

4.10 Khabinethe yo tendela u tholwa ha vha tevhelaho kha Bodo ya Tshiimiswa tsho Rwelwaho Ṱari tsha Lushaka tsha u Laṱwa ha Malaṱwa:

a) Vho Phurofesa Gordan Sibiya (Mudzalatshidulo)
b) Vho Clive Douglas Kneale
c) Vho Eric Peter McDonald
d) Vho Queen Nothando Gopo
e) Vho Mathews Mateo Mathebe
f) Vho Dokotela. Margaret Msongi Mkhosi
g) Vho Nolwazi Zandile Cobbinah
h) Vho Justin Daniel.

4.11 Khabinethe yo tendela u tholwa ha vha tevhelaho kha Tshikwama tsha Phensheni tsha Vhashumi vha Muvhuso sa Vhanangiwa vha u Imela Mutholi:

a) Vho Stadi Mngomezulu (Tshikwama tsha Lushaka)
b) Vho Bhekithemba Thabo Gamedze (MinisiBhekithemba )
c) Vho Dokotela Renosi Mokate (Minisi Mokate abo G
d) Vho Dokotela Malcolm Barry Kistnasamy (Muhasho wa Mutakalo)
e) Vho  Gladys Modise (Muhasho wa Pfunzo)
f) Ms Esther Euphane Aletta (Barbara) Watson (Muhasho wa Tshumelo ya Tshitshavha na Ndaulo)
g) Vho Nkhangweleni Seth Makhani (Muhasho wa Vhupileli)
h) Vho Moira-Anne Moses (Koporasi ya Vhubindudzi ha Tshitshavha).

Khabinethe yo tendela u tholwa ha vha tevhelaho Vhanangiwa vha u Imela vho Imelaho Mutholi:

i) Vho Lindy Ann Bodewig (Tshikwama tsha Lushaka)
j) Vho Adv Lindiwe Grace Nkosi-Thomas (Minisiin wa Gwama)
k) Vho Abel Sithole (MinisiSi wa Gwama)
l) Vho Dokotela Thamizhanban Pillay (Muhasho wa Mutakalo)
m) Vho Dokotela Mogenthiran Shunmugam (Morgan) Pillay (Muhasho wa Pfunzo ya Mutheo)
n) Vho Dokotela Lesiba Alex Mahapa (Muhasho wa Tshumelo ya Tshitshavha na Ndaulo)
o) Vho Brigadier Johan David Griesel (Tshumelo ya Mapholisa ya Afurika Tshipembe)
p) Vho Rejane Woodroffe (Koporasi ya Vhubindudzi ha Tshitshavha).

4.12 Khabinethe yo tendela u dovha u tholwa ha Vho Andrew Zaloumis sa Muofisiri Mulangi Muhulwane wa iSimangaliso Wetland Park Authority.

4.13  Khabinethe yo dzhiela nṱha u dovha u tholwa ha  vha tevhelaho kha Vhulanguli ha Lushaka ha zwi Kombetshedzaho zwo to Tiwaho

a) Vho Jeff Molobela (Mudzulatshidulo)
b) Vho Nico Vermeulen (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone)
c) Vho Funzani Asnath Melato (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone)
d) Vho Susanna Elizabeth Moolman (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone)
e) Vho Phurofesa Sadhasivan Perumal (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone)
f) Vho Dora Ndaba (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone)
g) Vho Paul Serote (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone)
h) Vho Sipho Reginald Zikode (Sa Muraḓo a sa Shumiho hone).

Mbudziso: Phumla Williams (Muambeli wa Khabinethe o tou Farelaho)
Vhukwamani: 083 501 0139

Issued by: Government Communications

Share this page

Similar categories to explore