Maafrika Tshipembe vha hashu,
Ho no fhela miṅwedzi miṱanu u bva tshe ra ḓivhadza tshiimo tsha lushaka tsha tshiwo u itela u lwa na tshiwo tsha dwadze ḽa tshitzhili tsha corona.
Sa zwe nda amba nga tshifhinga tshenetsho, na u zwi dovholola zwino, a zwi athu vhuya zwa itea na luthihi kha ḓivhazwakale ya dimokirasi uri shango ḽashu ḽi ṱangane na tshutshedzo yo kalulaho yo tou raliho – nyimele ine ya ṱoḓa nga khani phindulo i songo ḓoweleaho na vhuḓikumedzeli vhuhulwane vhukuma.
Yo vha miṅwedzi miṱanu i konḓaho vhukuma, nahone tshiwo tsha dwadze tsho vhea mutsiko muhulwane nga maanḓa – kha mutakalo wa vhathu vhashu, miṱani na zwitshavhani, kha sisiṱeme ya mutakalo, kha ikonomi na matshilo a vhathu a ḓuvha na ḓuvha.
Nga tshifhinga itshi tshi konḓaho zwe ra tama roṱhe sa Maafrika Tshipembe zwihulwane kha zwoṱhe ndi u vha na mutakalo wavhuḓi, u vhuedzedza matshilo ashu na u fhaṱa nga huswa ikonomi yashu.
Ndi khou amba navho madekwana a ṋamusi hu na mbonalo dza tswayo dza fulufhelo.
Ri khou vha na mvelaphanḓa kha nndwa yashu na COVID-19.
Kha vhege tharu dzo fhiraho, tshivhalo tsha vho kavhiwaho tsho khwaṱhisedzwaho tshiswa tsho tsa u bva kha tsha maṱhakhe tshi fhiraho 12,000 nga ḓuvha u ya kha tshivhalokati tsha vhege dzo fhiraho tsha henefha kha 5,000 nga ḓuvha.
Reithi ya vha fholaho kha vhulwadze ha tshitzhili tsha corona yo gonya u bva kha 48% nga tshifhinga tsha mulaedza wanga wa u fhedza nahone zwa zwino i kha 80%.
Tshivhalo tsho vho kavhiwaho tsho ṱangana tshoṱhe kha shango ḽashu tshi dzula tshi nṱha vhukuma kha 583,653.
Honeha, tshivhalo tsha vhane vha vha na vairasi zwino tshi khou tsela fhasi ḓuvha na ḓuvha, nahone zwa zwino tshi henefha kha 105,000.
Vairasi i vhonala i tshi nga yo swika maṱhakheni kha mavundu o vhalaho, hu tshi katela Kapa Vhukovhela, Kapa Vhubvaḓuvha, Gauteng na KwaZulu-Natal na yone hu si kale.
Vhathu vha si gathi vha khou sumbedza tsumbadwadze kha zwiimiswa zwa mutakalo zwashu.
Ri khou dovha ra wana uri ndi vhathu vha si gathi vha ṱoḓaho u valelwa zwibadela zwashu nahone ṱhoḓea ya u ita ndingo dza tshitzhili corona yo tsa.
Tshivhalo tsha vhalwadze vho valelwaho sibadela tsho tsa u bva kha 10,000 mathomoni a ṅwedzi u ya henefha kha 4,000.
Hezwi zwi fhungudza vhukuma mutsiko kha zwiimiswa zwa mutakalo washu.
U bva mathomoni u swika zwino, vhathu vha 11,667 ho khwaṱhisedzwa uri vho lovha nga COVID-19 kha ḽa Afrika Tshipembe.
Ri pfa vhuṱungu nga u lovha ha muthu muṅwe na muṅwe na vhaṅwe vhanzhi vhane ri nga vha ri sa vha ḓivhi.
Mpfu dza vhathu vhanzhi kha tshifhinga tshipfufhi nga u ralo nga vhanga ḽa vairasi i fanaho na iyi ndi makhaulambilu a vhutshilo ha muthu a ndivhanele e ra vha ri songo lavhelela uri a nga wela lushaka lwashu nga tshifhinga tsha mulalo na dimokirasi.
Zwi khagala zwino uri arali ro vha ri songo dzhia vhukando nga u ṱavhanya nga nḓila ye ra ita na uri arali ro vha ri songo dzhiela nṱha tshutshedzo nga nḓila ye ra ita – matshilo manzhi o vha a tshi ḓo vha o lozwea.
I kha ḓi vha mbilaelo yashu khulwanesa kha dzivhege na miṅwedzi i ḓaho u bvela phanḓa na u vhulunga matshilo.
Musi ndi tshi ḓivhadza nyiledza u bva mahayani ya lushaka nga vhuphara nga ḽa 23 Ṱhafamuhwe ho vha u thivhela ḓumbu ḽo sokou bvelelaho nga u ṱavhanya na ḽi sa langeiho ḽa vhulwadze na u lugisela sisiṱeme ya mutakalo washu nga nḓila yo linganaho.
Musi ri tshi sedza murahu kha miṅwedzi miṱanu yo fhiraho, tsumbedzo ndi dza uri Afrika Tshipembe ḽo swika maṱhakheni nahone ḽo fhira ṱhodzini ya gombame ya vhulwadze.
Vhunzhi ha zwiimiswa zwashu zwa mutakalo zwo sumbedzisa u konḓelela, vhukoni na u kona u imedzana na tshiwo.
Muanganyelo wo vhekanywaho wa u kavhiwa, u valelwa sibadela na mpfu wo tea u dzudzanywa u tshi tsela fhasi sa i zwi ro rekhoda mvelaphanḓa ya khwine kha ndangulo ya vhulwadze.
Mvelaphanḓa ine ra khou i rekhoda kha ndangulo yashu ya COVID-19 yo vha i sa ḓo konadzea hu si na vhuḓikumedzeli na u shuma nga vhukoni ha madokotela, vhaongi na vhaṅwe vhashumi vha zwa mutakalo, vhe vha ḓo tea u lwa na vhulwadze he ha vha vhu songo lavhelelwa tshifhinga tshinzhi nga fhasi ha nyimele dzi lemelaho vhukuma.
Ri swikisa ṱhonifho na ndivhuwo khavho, vhunzhi havho vho kavhiwa na vhaṅwe vhavho vho lozwa matshilo avho vha tshi khou ṱhogomela vhaṅwe.
A hu na na tshithihi kha izwi tshe tsha konadzea hu si na vhaṅwe vhashumi vhoṱhe vha tshumelo dza mutheo, mapholisa a vhanna na vhafumakadzi, maswole, vhashumi vha zwa vhuendi na vhashumi vha sa wani malamba vhe vha vha phanḓa kha nndwa ya lushaka yashu.
Ri dovha ra ṱhonifha na livhuwa vhaḓivhi vha zwa dzilafho vhashu kha zwiimiswa zwa mutakalo zwo fhambanaho, u fana na Tshumelo ya Ḽaborathori ya Mutakalo ya Lushaka, Tshiimiswa tsha Lushaka tsha Malwadze a Phirela, Khoro ya Ṱhoḓisiso ya zwa Dzilafho na Komiti ya Vhueletshedzi ya Dziminista vhane vha khou bvela phanḓa na u tamba tshipiḓa tsha vhuṱhogwa kha ndangulo yashu ya COVID-19.
Mafheleloni, mvelaphanḓa ye ra i ita yo vha i sa ḓo konadzea hu si na vhuḓikumedzeli ho itwaho nga vhona, vhathu vha Afrika Tshipembe.
Ndi vhone vhe vha ṱanganedza na u ḓowela nyiledzo dza nga ha u ambara masiki, maitele a u vha kule na muṅwe muthu na ndondolamutakalo yavhuḓi zwe u ita nga u ralo zwa thusa u vhulunga matshilo.
Fhedzi naho nga ngoho hu na tswayo dza fulufhelo, ri nga si kone nahone ri songo ḓigeḓa na u sa tsha ṱhogomela.
Musi ri khou bvela phanḓa na u fhungudza nyiledzo, khonadzeo ya khombo ya kavhiwa yone a i ngo fhela.
Ngoho ndi ya uri, khonadzeo ya khombo ya u kavhiwa nga vhulwadze i vha khulwanesa musi vhathu vhanzhi vha tshi humela mushumo, musi vha tshi tshimbilesa na musi hu tshi tshi vha na zwikhala zwinzhi zwa u davhidzana.
Ngauralo ri nga si kone u pfa ro fushea kana u ṱutshela maga a tsireledzo a mutakalo ane ra zwi ḓivha uri ri tea u a dzhia. U kheluwa nyana kha u tevhedza hashu tsivhudzo nga tshifhinga itshi zwi isa kha u vusuludza vhulwadze nga reithi na tshikalo zwihulwanesa u fhira zwe ra zwi vhona u swika zwino.
Ro vhona hezwi zwi khou bvelela kha maṅwe mashango, he nyiledzo dzi konḓaho dza dovha dza hwedzwa nga u ṱavhanyedza musi reithi ya u kavhiwa nga vhulwadze i tshi gonya nga murahu ha fhungudza nyiledzo.
Ro khunyeledza nga uri reithi ya fhasi ya u kavhiwa nga vhulwadze ine ra khou i tshenzhema i fanela u ri isa kha u fhungudzwa ha nyiledzo dze ra vha ri nadzo u swika zwino.
Honeha, zwa zwino ndi tshifhinga tshi ṱoḓaho uri ri fhaṱuwe vhukuma na u vha na ndondolo khulwane vhukuma.
Roṱhe ri fanela u isa phanḓa na u amba masiki wa labi une wa vala ningo na mulomo tshifhinga tshoṱhe musi ri tshi bva hayani.
Ri fanela u tsireledza vhaaluwa na avho vha re malwadze a sa fholiho kha khonadzeo ya khombo ya u kavhiwa nga vairasi.
Ri fanela u isa phanḓa na ita maitele a u vha kule na muṅwe muthu na u khwaṱhisedza uri hu na nyelelo ya mufhe u dzhenaho na u bva nga ngomu ha zwifhaṱo.
Ri fanela u isa phanḓa na u fhungudza nyendo dzashu, ra dzi fara fhedzi arali zwo tou tea vhukuma, u thivhela maguvhangano a vhathu vhanzhi na u humbula u ṱamba zwanḓa zwashu tshifhinga tshoṱhe kana u shumisa sanithaiza zwanḓa zwashu.
Zwa zwino ri a ḓivha uri tshivhalo tshihulwane tsha vhathu vho kavhiwaho nga vairasi a vha sumbedzi tsumbadwadze nahone zwi nga itea vha sa ḓivhe na uri vho kavhiwa nga vairasi.
Ndi nga kha ḓi vha ndo kavhiwa nga vairasi. Hu ḓi na vhone.
Ro fara izwi muhumbuloni, muṅwe na muṅwe washu u fanela u ḓidzhia a na khonadzeo ya u kavhiwa nga vairasi na u isa phanḓa u ḓifara nga nḓila ya vhuḓifhinduleli u itela uri ri sa fhirisele vairasi kha vhaṅwe.
Ndi a zwi ḓivha uri miṅwedzi miṱanu yo fhiraho yo vha i lemelaho vhukuma kha lushaka lwashu na muṅwe na muṅwe washu.
Kha muṅwe na muṅwe, vhulwadze uhu ho amba u khakhisea ha vhutshilo ha ḓuvha na ḓuvha.
Fhedzi kha miḽioni dza vhathu, zwo dovha zwa amba thambulo na nḓala.
Ho vhanga vhuṱungu, u fhela mbilu na u fhelelwa nga fulufhelo zwine a hu na muthu ane a tea u zwi konḓelela.
Ho ṱoḓa ndinganyiso ya vhuronwane vhukati ha u vhulunga matshilo na u tsireledza zwine vhathu vha ḓitshidza ngazwo, vhukati ha dwadze ḽi tshinyadzaho na u tsa vhukuma ha ikonomi (risesheni).
Ho ṱoḓa uri ri dzhie tsheo dzi konḓaho dzine dza vha na masiandaitwa a vhuṱhogwa o ṱanḓavhuwaho.
Musi maga e ra a dzhia o bveledza vhuleme vhuhulwane, ri a zwi ḓivha uri iṅwe nḓila – ya ḓumbu ḽi sa langeiho ḽa u kavhiwa na sisiṱeme ya mutakalo i khou kundelwa u ḽi langa – zwo vha zwi ḓo zwo vhanga mutshinyalo muhulwane.
Zwino, vhukati ha tswayo dza fulufhelo, ro lugela u dzhena kha luṱa luswa kha phindulo yashu ya u lwa na tshiwo tsha dwadze.
Nga vhanga ḽa vhukando he ra vhu dzhia, roṱhe na nga muthihi nga muthihi, kha miṅwedzi i si gathi yo fhiraho, ro fhungudza reithi ya phiriselo.
Ro ṱhaḓula mutsiko munzhi kha sisiṱeme yashu ya mutakalo.
Ri tshi khou eletshedzwa na u dededzwa nga vhaḓivhi vha zwa mutakalo vhashu na nga murahu ha vhukwamani na muvhuso wapo na vundu, Khabinethe yo dzhia tsheo ya u vhea shango ḽoṱhe kha ḽevele ya vhuvhili ya tsivhudzo, u bva vhukati ha vhusiku nga Musumbuluwo, wa ḽa 17 Ṱhangule 2020.
Ḽevele ya Vhuvhili ya Tsivhudzo u ya nga tshiṱirathedzhi tsho dzudzanywaho tsha khovhakhombo kha u lwa na tshiwo tsha dwadze zwi amba uri hu na u phaḓalala ha vairasi hu si huhulwane ha COVID-19 hu na vhuḓilugiseli vhuhulwane kha sisiṱeme ya mutakalo.
Tsheo ya u ya kha ḽevele ya vhuvhili zwi amba uri ri nga bvisa nyiledzo nnzhi fhedzi hu si dzoṱhe kha vhunzhi ha dzinḓowetshumo.
Mushumo wa zwa ikonomi u ḓo tendelwa hu na maitele a mulayo a mutakalo a konḓaho nahone o teaho khathihi na maga a tsireledzo o dzudzanywaho.
Ngauralo, tshanduko dzi tevhelaho dzi ḓo itwa nga fhasi ha ḽevele ya vhuvhili.
Nyiledzo dzoṱhe dza nyendo vhukati ha mavundu dzi ḓo fheliswa.
Fhethu ha mafunda, madzulo na ha u dala hu ḓo tendelwa u ya nga maitele a mulayo o tendelwaho u khwaṱhisedza maitele a u vha kule na muṅwe muthu.
Resitorente, dzibarani na zwipotoni zwi ḓo tendelwa u shuma u ya nga maitele a mulayo o tendelwaho u zwifhinga zwa u shuma na tshivhalo tsha vhathu.
Nyiledzo kha thengiso ya mafola dzo ḓo fheliswa.
U imiswa ha u rengiswa ha mahalwa vhu ḓo fheliswa u ya nga dziṅwe nyiledzo.
Halwa vhu ḓo tendelwa u nwiwa fhethu hune ha rengiswa hone hune ha na ḽaisentsi ya u vhu rengisa fhedzi u swika nga awara ya 10 ya vhusiku.
Fhethu hu rengisaho zwikambi hu ḓo tendelwa u rengisa halwa fhedzi vhu sa nwiwe henefho u bva nga Musumbuluwo u swika Ḽavhuṋa nga tshifhinga tsha awara dza u bva nga 9 nga matsheloni u swika nga 5 ya mathabama fhedzi.
Nyiledzo kha madalo a vhathu na muṱa na dzone dzi ḓo fheliswa, naho hu tshi khou ṱuṱuwedza muthu muṅwe na muṅwe u tevhedza tsivhudzo na u ita madalo aneo musi zwo tea fhedzi.
U kavhiwa nga dwadze hu ḓivhelwa u ‘’”’itea nga tshifhinga tsha madalo a muṱa, u vhea khomboni miraḓo ya muṱa nahone tshiṅwe tshifhinga zwa vhanga na mpfu dza miraḓo miṅwe ya muṱa.
Maitele a u vha kule na muṅwe muthu a fanela u tevhedzwa, mimasiki i fanela u bvela phanḓa na u ambariwa na ndondolo yo khetheaho i fanela u dzhiwa u tsireledza vhaaluwa na vhathu vha re na malwadze a sa fholiho.
U ḓowelana hashu hu songo ita uri ri hangwe maga a tsireledzo aya.
Musi ri tshi khou fhungudza nyiledza, ndi zwa vhuṱhogwa uri maṅwe maga a dzule a hone u fhungudza phiriselo na u tsireledza vhashumi vha mutakalo vhashu.
Ngauralo,
Nyiledzo dza zwino dza nyendo dza dzitshaka a dzi nga shanduki
A hu na maguvhangano a vhathu vha fhiraho 50 ane a ḓo tendelwa. Vhukati ha zwiṅwe, hezwi zwi katela dzimbulungo, na mishumo ya zwa vhureleli.
Vhaṱaleli a vha nga ḓo tendelwa u ya u mitamboni.
Zwifhinga zwa u iledza u tshimbila vhukati ha awara 10 ya vhusiku na 4 ya matsheloni a zwi nga ḓo shanduka.
Ri bvela phanḓa na u ṱuṱuwedza vhathu u dzula mahayani, arali zwi tshi konadzea, vha shume vhe hayani, nga maanḓa arali vha na miṅwaha i fhiraho 60 kana vha na malwadze a sa fholiho.
U itela tevhedza nyiledzo dzo sala na u ṱhogomela zwiṅwe zwiteṅwa zwa mutheo zwa thusedzo ya mutakalo washu, zwo tea uri ri engedze tshiimo tsha lushaka tsha tshiwo hafhu u swikela ḽa 15 Ṱhangule 2020.
Kha luṱa luswa ulu lwa thusedzo yashu, ri fanela u vhekanya maitele na nḓila zwa vhuḓifari zwine ra tea u isa phanḓa na u zwi ṱanganedza lwa tshifhinga tshilapfu tshi khou ḓaho.
Vairasi iyi ri ḓo dzula nayo lwa miṅwedzi minzhi nahone ndi fanela u khoḓa vhunzhi ha Maafrika Tshipembe vhe vha shandukisa nḓila dzavho dza vhutshilo u swikela ngoho iyo.
Ndi fanela u dovha nda amba, nga maanḓa, nga ha u shela mulenzhe ha vharangaphanḓa vha sialala na vharangaphanḓa vha zwa vhureleli vha thendo dzoṱhe vhe vha ṋetshedza nyendedzi nga ha uri tshumelo dza zwa mvelele na vhureleli dzi nga dzudzanywa hani nga tshifhinga tsha tshitzhili tsha corona.
Ri ṱanganedza mushumo wa zwiṱirakitsha zwa tshitshavha u mona na shango zwine zwa khou ṱuṱuwedza tsivhudzo nga ha vhulwadze na u kuvhanganya vhathu uri vha dzhie vhukando u thivhela u phaḓalala ha vairasi.
Hezwi zwi katela madzangano a zwa mitambo, mahoro a poḽotiki, madzangano a vhashumi, zwiṱokofela, madzangano a mbulungo, madzangano a vhadzulapo, zwigwada zwa vhafumakadzi, madzangano a siviki na madzangano a vhaswa.
Ndi nga kha mushumo uyu uri phindulo yashu kha tshitzhili tsha corona i ḓo vha na mvelelo khulwanesa.
Khathihi na maga a tsireledzo a mutheo ane roṱhe ra nga a dzhia, ri khou khwinisa khaphasithi ya mutakalo wa tshitshavha u itela uri kone u topola khwine, u vhea thungo vha lwalaho, u ita ndingo na u ṱhogomela muthu muṅwe na muṅwe o kavhiwaho na u londa na valela thungo vhane vha nga vha vho kwamana na muthu o kavhiwaho musi vho lindela mvelelo dza ndingo.
Kha maḓuvha ane a khou ḓa, ri ḓo ḓivhadza tshishumiswa tshiswa tsha maanḓa vhukuma u tikedza ndingedzo dza u londa vho kwamanaho na muthu o kavhiwaho nga nḓila ya didzhithala.
U engedzedza kha u londa vho kwamanaho na muthu o kavhiwaho na tshanele ya WhatsApp ya lushaka, tshumiso ya ṱhingothendeleki i ḓo shumiswa u ḓivhadza vho kwanaho na muthu o kavhiwaho nga u ṱavhanya hu tshi khou ṱhonifhiwa na u tsireledza zwidodombedzwa zwavho zwa vhuṋe.
Minista wa Mutakalo, vho imela muvhuso washu, vho humbela Mulangi Muhulwane wa Dzangano ḽa Mutakalo ḽa Ḽifhasi, Vho Dokotela Tedros Ghebreyesus, u rumela vhaḓivhi Afrika Tshipembe u tikedza ndingedzo dzashu dza u lwa na tshitzhili tsha corana.
Ri ṱanganedza zwihulwane vhukuma thikhedzo u bva kha WHO, ḽe ḽa ḓisa vhaḓivhi vha 43 Afrika Tshipembe u thusa vhashumeli vha mutakalo vhashu vhane vha khou shuma nga maanḓa u ri thusa u lwa na tshiwo tsha dwadze.
Vho no ṋetshedza thuso malugana na musaukanyo wa sia ḽa dzilafho ḽi sedzanaho na zwiwo na ndangulo ya malwadze na zwi elanaho na mutakalo, u langa vhulwadze, ndangulo ya zwiwo na u ambedzana na tshitshavha.
Ri fanela u isa phanḓa na u fhungudza khonadzeo ya khombo ya mvelela dza vhulwadze kha nzudzanyo ine ya vha khomboni khulwane, nga maanḓa mahayani kha vhathu vha vhaaluwa, zwiimiswa mutakalo wa muhumbulo na zwiṅwe zwiimiswa.
Ri ḓo dovha ra khwaṱhisa ndingedzo dzashu u kombetshedza maga a vhutsireledzi na mutakalo mushumoni, mavhengeleni na kha vhuendi ha nnyi na nnyi, u tsireledza vhashumi na zwitshavha na sika vhupo ho tsireledzeaho u itela uri mabindu a kone u shuma.
Misi tshiwo itshi tsho ri ṱanganya sa lushaka, u vhumbana kha u lwana na tshutshedzo nthihi i fanaho, tsho dovha tsha ḓisa miṅwe mikhwa mivhi vhukuma kha tshitshavha tshashu.
Ro vhona zwiito kha vhaṅwe vhathu vhe vha ṱoḓa mbuelo nga kha zwiito zwa vhuaḓa kha tshiwo tsha dwadze iḽi.
Ro dzhia vhukando ho khwaṱhaho u fhelisa izwi na u ita uri vhaiti vha izwi vha ṱoḓisiswe nga vha zwa mulayo, nahone ri ḓo dzulela u ḓivhadza maswamaswa kha shango nga ha mvelaphanḓa ine ra khou ita.
Ri isa phanḓa na u lwa na tshiwo tsha dwadze ḽa khakhathi dzi itelwaho vhafumakadzi.
Ri khou bvela phanḓa na u shuma u khwaṱhisa phindulo ya sisiṱeme ya vhulamukanyi ha zwa vhugevhenga, u ṋea thikhedzo kha zwipondwa zwa khakhathi dzo ḓisendekaho nga mbeu na, zwa vhuṱhogwa vhukuma, u engedza maga oṱhe a thivhelo.
Nga murahu ha maga e ra a vhekanya sa tshipiḓa tsha phakhedzhi ya thusedzo ya ikonomi ya matshilisano ya R500 biḽioni, ri isa phanḓa na u ambedzana na madzangano a vhushumisani ashu kha zwa mabindu na mishumo nga ha uri ri nga khwaṱhisa na u khwinisa hani thikhedzo ine ya khou ṋetshedzwa dzikhamphani, vhashumi na miṱa. U fhungudzwa hafhu ha nyiledzo zwi ri ṋea tshikhala tshihulwanesa u bva mathomoni a tshiwo tsha dwadze tsha u ṋea vhutshilo ikonomi yashu ine ya khou konḓelwa.
Naho ri khou u vula mishumo ya zwa ikonomi, zwi ḓo dzhia tshifhinga tshilapfu uri dzinḓowetshumo na mabindu a vuwe tshoṱhe, nahone hu na mushumo munzhi une wa kha ḓi fanela u itwa.
Nga ḽa Vhuṋa, Ndo vhidza madzangano a vhushumisani kha NEDLAC, ane a vha muvhuso, vha mishumo, mabindu na tshitshavha.
Zwa zwino ri khou shumisana kha mbekanyamushumo dza u vusa nga huswa zwa ikonomi nga u ṱavhanya dzine dza vhea tsireledzo na tsiko ya mishumo vhukati.
Ri ḓo ita nḓivhadzo nga ha mvelelo ya mushumo uyu kha vhege dzi si gathi dzi ḓaho.
A ri nga ḓo shumisa tshifhinga itshi u vhuedzedza Afrika Tshipembe he ḽa vha ḽi hone fhedzi, fhedzi na u shandukisa shango ḽashu ḽa vha na ikonomi i linganaho, yo lugaho na i re na maanḓa.
Vhadzulapo vha hashu,
Maḓuvha a konḓa ndi zwone a tshe phanḓa.
Honeha, ro sumbedzisa vhukonḓeleli hashu sa lushaka kha miṅwedzi miṱanu yo fhiraho.
Mushumo u re phanḓa hashu ndi u shumisa maanḓa a fanaho na e ra lwa ngao tshiwo tsha dwadze iḽi kha ndingedzo dza u vusa zwa ikonomi.
Ri khou shandukisa tshivhumbeo tsha ḓumbu ḽilapfu ḽi konḓaho.
Ri khou konḓelela vhuleme vhuhulu na u tambudzwa nga ndozwo dzi sa konḓelelei. Fhedzi ri isa phanḓa na u ima ro khwaṱha kha u lwa na ṱhaselo iyi.
Ro dzhia maga u ḓitsireledza, zwitshavha zwashu na shango ḽashu.
Masana a ḓuvha a khou vhonala tshikhalani.
Kha ri ise phanḓa na u shumisa tsivhudzo khulwanesa na ndondolo, na u dzula ro fhaṱuwa tshifhinga tshoṱhe.
Kha ri bvele phanḓa na u ima ro farana kha vhuḓiimiseli hashu ha u kunda vairasi iyi.
Kha ri phanḓa ro khwaṱhisa – lushaka luthihi, lu sa dzinginyei, lu re na fulufhelo na u vha muhali.
Morena boloka setjhaba sa heso, Setjhaba sa South Afrika.
Mudzimu kha fhaṱutshedze Afrika Tshipembe na u tsireledza vhathu vhaḽo.
Ndi a livhuwa.
