Muphuresidennde Vho Cyril Ramaphosa: Nyengedzedzo ya maḓuvha a nyiledza u bva mahayani ya COVID-19 u swika mafheloni a Lambamai

Maafrika Tshipembe vha hashu,
Vhukati ha vhusiku ha ṋamusi, hu ḓo vha hu vhege mbili dzo fhelelaho u bva tshe shango ḽashu ḽa dzhena kha nyiledza u bva mahayani ye ya vha i songo lavhelelwa ya shango ḽoṱhe nga vhuphara hu u itela u thivhela u phaḓalala ha tshitzhili tsha corona.

Kha tshifhinga tsha vhege mbili dzo fhiraho, matshilo avho o khakhisea vhukuma, vho ṱangana na vhuleme vhu konḓaho na u konḓelela u sa ḓivha ḽa matshelo.

Ro valela mikano yashu ḽifhasi, vhana vhashu a vhaho zwikoloni, mabindu o vala mishumo yao, vhanzhi vho lozwa mbuelo dzavho, na ikonomi yashu yo ima tshoṱhe.

Fhedzi, naho vho livhana na khaedu khulwanesa, vhone, vhathu vha Afrika Tshipembe, vho tevhedza ndaela nga u konḓelela huhulwane vhukuma na tshivhindi.

Vho ṱhompha nyiledza u bva mahayani na u tevhedza milayo nga vhunzhi.
Vho ṱanganedza nyiledzo dzi konḓaho vhukuma kha mitshimbilo yavho na vhunzhi ha mbofholowo dza ḓuvha na ḓuvha dzine roṱhe ra anzela u dzi dzhiela fhasi.
Vho ita nga u ralo ngauri vho pfesesa masiandaitwa a pfisaho vhuṱungu ane vhulwadze uvhu ha ḓo vhanga kha mutakalo na matshilo a Maafrika Tshipembe nga nnḓa ha musi ri tshi nga dzhia maga a konḓaho.

Vho dovha vha pfesesa uri ri fanela u ita zwoṱhe nga nungo dzashu u thivhela ndozwo khulwanesa ya vhutshilo ine ya nga itea arali ro vha ri songo dzhia vhukando.

Kha tshumisano yavho, kha vhuḓikumedzeli havho na uri nṱha ha zwoṱhe, u konḓelela havho, ndi tama u vha livhuwa nga nṋe muṋe.

Ndi tama u vha livhuwa u dovha vha khwaṱhisana nga tshavho na kha ḽifhasi uri Maafrika Tshipembe ndi vhathu vha ṱanganaho vha dovha vha farana nga tshifhinga tsha tshiwo tshihulwane.

Nga matsheloni a ṋamusi ndo vha na muṱangano we wa tshimbila zwavhuḓi na Vhalangavundu nga ha mushumo une vha khou ita kha mavundu na zwiṱiriki u thivhela u phaḓalala ha tshitzhili.

Ndo dovha nda vha na nyambedzano na vharangaphanḓa vha mahoro a zwa poḽotiki o imelwaho  Phalamenndeni, he vhoṱhe nga u angaredza vha ana thikhedzo dzavho kha ndingedzo dzine dza khou itwa u lwa na dwadze.
Nga kha izwi ri khou sumbedzisa uri ri a kona u shumisana u mona na mahoro oṱhe kha u lwa na tshutshedzo i fanaho.

U bva tshe nda ḓivhadza nyiledza u bva mahayani vhege mbili dzo fhiraho, dwadze ḽa ḽifhasi ḽoṱhe ḽa tshitzhili tsha corona ḽo tou ṋaṋa tshoṱhe.

Vhege mbili dzo fhiraho, ho vha hu na tshivhalo tsho khwaṱhisedzwaho tsha vhathu vho kavhiwaho nga tshitzhili tsha corona vha swikaho 340,000 ḽifhasini.

Zwa zwino ri na zwiwo zwi fhiraho 1.5 miḽioni zwo khwaṱhisedzwaho u ya kha shango ḽoṱhe nga vhuphara.
 
Vhathu vha fhiraho 90,000 u mona na ḽifhasi vho lovha nga nṱhani ha vhulwadze uvhu.

Sisiṱeme dza mutakalo dza mashango manzhi dzi khou lemelwa tshoṱhe.
Na kha mashango a ikonomi dzo bvelelaho vhukuma ḽifhasini ha athu wana nḓila dza u lafha zwigidi na zwigidi zwa vhane vha khou lwala.

Vho khou konḓelwa u wana ṋetshedzo ya dzilafho na ya vhashumi vho teaho u shuma u lwa na dwadze.

Masiandaitwa a pfisaho vhuṱungu a izwi ndi uri vhathu vhanzhi vho lovha.
Vhuṱanzi ha ḽifhasi vhu khou tsikesa.
Vhu khwaṱhisedza uri tsheo yashu ya u ḓivhadza tshiimo tsha lushaka tsha tshiwo na u thoma nyiledza u bva mahayani ya lushaka zwo vha zwi zwone nahone nga tshifhinga tshone.

Musi hu kha ḓi tou vha matsheloni vhukuma kha u ita musaukanyo wo fhelelaho kha u bvela phanḓa ha vhulwadze Afrika Tshipembe,  hu na vhuṱanzi ho eḓanaho vhu sumbedzaho uri nyiledza u bva mahayani i khou shuma.

U bva tshe nyiledza u bva mahayani ya thoma, reithi ya tshivhalo tsha zwiwo zwiswa zwe zwa wanala fhano  Afrika Tshipembe yo tsa zwihulwane.

U bva kha tshivhalo tsha vho kavhiwa tsho khwaṱhisedzwaho tsha 1,170 nga ḽa 27 ḽa Ṱhafamuhwe, tshivhalo tsha vho kavhiwaho  tsho khwaṱhisedzwaho ṋamusi tsho ima kha  1,934.

Kha vhege mbili phanḓa ha nyiledza u bva mahayani, mbalotshikati ya u gonya ha zwiwo zwiswa ḓuvha na ḓuvha yo vha i henefha kha  42%.

U bva tshe nyiledza u bva mahayani ya thoma, mbalotshikati  ya u gonya ḓuvha na ḓuvha yo no vha henefha kha  4%.

Musi ri tshi khou dzhiela nṱha ṱhoḓea ya u engedza dzindingo u itela u wana tshifanyiso tsha khwine tsha reithi ya u kavhiwa, hezwi zwi imela mvelaphanḓa ya vhukuma.

Maga e ra a dzhia – u fana na u vala mikano yashu na u iledza maguvhangano – khathihi na tshanduko dzine roṱhe ra tea u dzi ita kha vhuḓifari hashu riṋe vhaṋe, zwo fhungudza u phaḓalala ha tshitzhili.

Fhedzi nndwa ya ulwa na tshitzhili tsha corona i kha ḓi vha kule na u fhela.
Ri kha ḓi tou vha mathomoni a nndwa khulwanesa ine ya ṱoḓa tshomedzo dzashu na ndingedzo dzashu dzoṱhe.

Ri nga si ḓigeḓe. Ri nga si pfe ro fushea.

Kha vhege na miṅwedzi i khou ḓaho, ri fanela u engedza nga maanḓesa vhuhulu ha kufhindulele kwashu na u ṱanḓavhudza tswikelelo ya thikhedzo dzashu.

Ri khou guda u bva kha zwoṱhe, tshenzhemo dza maṅwe mashango na u  bva kha vhuṱanzi vhune zwa zwino ri vha naho nga ha nḓila ine vhulwadze ha khou bvelela ngayo Afrika Tshipembe.

Zwoṱhe zwi sumbedza nyimele i kombetshedzaho na i re khagala ya u bvela phanḓa nga nḓila yo elekanywaho na ya vhulondo.

Ro zwi vhea nga nḓila i leluwaho, arali ra fhelisa nyiledza u bva mahayani nga u ṱavhanyedza kana zwi songo lavhelelwa, ri vha kha khovhakhombo khulwane i sa langeiho ya u vusuludza vhulwadze.

Ri vha kha khovhakhombo ya u humisela murahu mbuelo dze ra dzi wana kha vhege dzi si gathi dzo fhiraho, na u ita uri vhuḓikumedzeli hashu vhuhulwane he ra vhu ita hu vhe ḽifhedzi.

Maafrika Tshipembe vha hashu,
Madekwana a ṋamusi, ndi ima phanḓa havho u vha humbela uri vha konḓelele hafhu tshifhinga tshilapfu nyana.

Ndi tea u vha humbela uri vha ḓikumedzele zwihulwane u fhira mathomoni u itela uri shango ḽashu ḽi kone u ponya tshiwo itshi na uri matshilo a maḓana a zwigidi a kone u vhulungea.

Nga murahu ha tsedzuluso nga vhuronwane ya vhuṱanzi vhu re hone, Khoro ya Ndaulo ya tshitzhili tsha Corona ya Lushaka yo dzhia tsheo ya u engedzedza maḓuvha a nyiledza u bva mahayani nga dziṅwe vhege mbili nga murahu ha maḓuvha a 21 e a vha o tiwa u thoma.

Hezwi zwi amba uri vhunzhi ha maga ane a vha hone zwino a nyiledza u bva mahayani a ḓo dzula a tshi khou shuma u swikela mafheloni a Lambamai.
Ri ḓo shumisa maḓuvha a ḓaho u sedzulusa uri ri nga dzhena hani kha maga a u livhanyisa khovhakhombo  ane a nga konisa u ya kha luṱa nga luṱa lwa mvusuluwo ya ikonomi, u itela u vhuelela mishumoni ha sekhithara dziṅwe nga fhasi ha milayo i langwaho vhukuma.

Ri ḓo dovha ra shumisa tshifhinga itshi u engedza thusedzo kha mutakalo wa tshitshavha.

A ri ngo dzhiela fhasi tsheo iyi ya u engedzedza maḓuvha a nyiledza u bva mahayani. 

Sa Muphuresidennde wavho, ndi khou limuwa na muhwalo muhulu vhukuma u lemelaho une izwi zwa ḓo vha hwedza wone.

Ndi a limuwa vhuhulu ha masiandaitwa ane izwi zwa ḓo vhanga kha ikonomi yashu.

Fhedzi ndi a zwi ḓivha, sa vhone vha tshi zwi ḓivha, uri nga nnḓa ha uri ri dzhie maga a konḓaho aya zwino, nga nnḓa ha uri ri konḓelele muhwalo uyu lwa tshifhinga tshilapfu nyana, dwadze ḽa tshitzhili tsha corona ḽi ḓo mila ḽa fhedza nga u ḽa shango ḽashu.

Roṱhe ri khou ṱoḓa ikonomi yashu i tshi vuwa, ri ṱoḓa vhathu vha hashu vha tshi vhuelela mishumoni, ri ṱoḓa vhana vhashu vha tshi vhuelela tshikoloni, na uri roṱhe ri ṱoḓa u kona u tshimbila ro vhofholowa hafhu.

Fhedzi zwa ndemesa zwa zwino zwi fanela u dzulela u vha u fhungudza u phaḓalala ha tshitzhili na u thivhela ndozwo khulwanesa ya vhutshilo.

Ri fanela u ita izwi nga thungo ri tshi khou thivhela ikonomi yashu uri i songo wa na u phulusa vhathu vhashu kha nḓala.

Ro ḓiimisela u fara nḓila ine ya vhulunga matshilo na u tsireledza nḓila dza u kona u bveledza zwine zwa ri tshidza.
Tshiṱirathedzhi tshashu tsho vhumbwa nga zwipiḓa zwiraru:

-    Tsha u thoma, u engedzedza thuso kha mutakalo wa tshitshavha u itela u ongolosa na u fhungudza u kavhiwa nga dwadze.
-    Tsha vhuvhili, phakhedzhi yo katelaho zwoṱhe ya maga a thikhedzo kha zwa ikonomi u thusedza mabindu na vhathu vho kwameaho nga dwadze.
-    Tsha vhuraru, mbekanyamushumo ya thikhedzo ya matshilisano yo engedzwaho u itela u tsireledza miṱa  i shayaho na miṱa shayahotsireledzo.
Sa muvhuso, khathihi na vhaṅwe vhashumisani vhashu, ro shumisa tshifhinga tsha nyiledza u bva mahayani u kunakisa na u engedzedza tshiṱirathedzhi tsha mutakalo wa tshitshavha tshashu u langa tshitzhili tsha corona.
Nḓila ya maitele ashu ndi ya u ṱhaṱhuvha zwitshavhani na u ita ndingo kha vhathu zwibadela, dzikiḽiniki na kha mimoḓoro i isaho tshumelo ya dzilafho zwitshavhani, u valela thungo avho vho kavhiwaho, na u londota avho vhane vha khou lwala kha zwiimiswa zwa mutakalo zwashu.

Ri fanela u ita izwi nga nungo dzoṱhe na  nga nḓila yo dzudzanyeaho.
Ro shumisa vhege yo fhelaho u bveledzisa nḓila ya maitele a u ṱhaṱhuvha na u ita ndingo kha zwipiḓa zwo fhambanaho zwa shango.
Kha vhege mbili dzi ḓaho, ri ḓo thoma mbekanyamushumo ya u ṱhaṱhuvha na u ita ndingo tshitshavhani u mona na mavundu oṱhe, ro sedza nga maanḓa kha zwitshavha zwi shaesaho tsireledzo.

Avho vhane ha wanwa uri vho kavhiwa nga vhulwadze nahone vha sa koni u ḓivalela thungo na vhaṅwe vhathu hayani vha ḓo dzhiwa vha vhewa thungo kha zwiimiswa zwo khetheaho zwe zwa topolwa zwine zwa khou dzheniswa tshomedzo zwino.

Tshifhinga tshoṱhe, ri ḓo tevhedza pfanelo dza vhuthu dza vhathu vhoṱhe.

Ri songo khethulula vhathu vho kavhiwaho nga dwadze.

U khwaṱhisedza uri zwiṱirathedzhi zwashu zwi khou konanywa nga nḓila i shumaho na u khwaṱhisedza uri zwi khou shuma nga kha mafhungo o fhelelaho a data yo ṋetshedzwaho ya vhukuma, ro thoma Senthara ya Mafhungo a COVID-19 kha Khoro ya Ṱhoḓisiso ya zwa Nḓowetshumo na zwa Saintsi.
Senthara iyi ya maimo a nṱha a ḽifhasi i ḓo londa u ṱhaṱhuvhiwa hoṱhe, u ita ndingo, u vhewa thungo ha vha re na dwadze, na u valelwa sibadela u mona na shango
Yo no thoma u topola fhethu vho kavheswaho. 
I khou sala murahu u phaḓalala na vhuhulu ha vhulwadze, na u ri konisa u isa thuso na tshomedzo dzashu fhethu hune dza khou ṱoḓea nga maanḓa.
Ri khou shuma na khamphani dza ṱhingothendeleki na zwiṅwe zwiimiswa u wana vhathu avho vhe vha wanwa vha na tshitzhili tsha corona na avho vhe vhathu avha vha vha na vhukwamani navho.

Sa tshipiḓa tsha vhuvhili tsha tshiṱirathedzhi tshashu, ro vhekanya maga o fhambanaho a u ṋea thikhedzo kha mabindu ane a vha na mutsiko, kha vhashumi vhane vha khou xelelwa nga miholo, kha vhathu vha ḓishumaho na kha mabindu a so ngo ṅwaliswaho.
Vhunzhi ha maga aya a khou dzhiwa nga mabindu maṱuku na mahulwane.

Tshikwama tsha Ndindakhombo ya Vhushayamushumo tsho vhetshela thungo R40 biḽioni u thusa vhashumi vhane vha sa ḓo kona u shuma, sa tshipiḓa tsha ndingedzo ya u thivhela ndozwo dza mushumo zwi tshi khou vhangwa nga nyiledza u bva mahayani.

U swika zwino, tsho no badela R356 miḽioni.

Ndi tama u rwela zwanḓa vhatholi avho vhoṱhe vhe vha bvela phanḓa na u holela vhashumi vhavho nga tshifhinga tshi konḓaho, khathihi na vhatholi avho vhane vha khou shuma na madzangano a vhashumi na muvhuso u thusa vhashumi vhavho u wana mbuelo idzi.

Ndi tama u ita khuwelelo kha mabindu oṱhe u bvela phanḓa na u badela vhaṋetshedzi vha zwibveledzwa vhavho, u ya nga hanefho hune vha nga kona, u khwaṱhisedza uri vhaṋetshedzi vhavho vha ḓo kona u bvela phanḓa na u shuma na u badela vhashumi vhavho na vhaṋetshedzi vha zwibveledzwa.

Malugana na izwi, ndi tama u ita khumbelo kha mabindu mahulwane oṱhe uri vha songo dzhia tsheo ya u shumisa mulayo wa u sa dzhia vhuḓifhinduleli ha vhashumi vhavho na u litsha u badela vhaḓisi vha zwibveledzwa vhavho na u badela rennde, sa i zwi maitele o raliho a na masiandaitwa a kwamaho masia oṱhe kha mabindu maṅwe oṱhe o ḓitikaho nga thevhekanyo yeneyo.

Ri fanela u ita zwoṱhe zwine ra kona u khwaṱhisedza uri mutheo wa ikonomi u bvele phanḓa na u shuma na u isa thikhedzo kha mabindu maṱuku ane a khou ṱoḓa thikhedzo vhukuma.
Koporasi ya Mveledziso ya zwa Nḓowetshumo yo vhetshela thungo R3 biḽioni ya thengo ya ṱhoḓea dza mutheo dza zwa dzilafho.

Yo no ṋetshedza  R130 miḽioni ya ndambedzo nahone i khou lavhelelwa u ṋetshedza hafhu iṅwe R400 miḽioni kha vhege i khou ḓaho kha dzikhamphani dze dza ita khumbelo ya ndambedzo nga fhasi ha tshiimiswa itshi tsho khetheaho.

Zhendedzi ḽa Masheleni ḽa Mabindu Maṱuku ḽo tendela u fhirisela phanḓa ha mbadelo dza dziḽounu lwa tshifhinga tsha miṅwedzi ya rathi.

Zwiimiswa zwa ṱhaḓulo kha zwikolodo zwa mabindu maṱuku na nyaluwo ya mabindu zwa zwino vha khou lavhelesa na u dzhia tsheo kha khumbelo dza thusedzo.

Hu na masheleni a linganaho R500 miḽioni a re hone a thikhedzo.

Muvhuso wo dzudzanya nga huswa u ya nga zwa ndemesa masheleni a linganaho  R1.2 biḽioni u ṋetshedza ṱhaḓulo kha vhalimi vha vhoramabindu maṱuku na u shela mulenzhe kha u kuvhanganya na nḓisedzo ya zwiḽiwa.

U ḓadzisa kha maga a tshinyalelo idzi, Bannga ya Mbulungelo yo dovha ya fhungudza reithi dza muingapfuma na u dzhia maga a u ita ḽounu dza tshifhinga tshipfufhi kha ikonomi.

Iṅwe ya khaedu khulwanesa ine mashango oṱhe a khou ṱangana nayo ḽifhasini ndi ṱhahelelo ya ṱhoḓea dza zwa dzilafho u lwa na tshitzhili tsha corona.

Sa shango ri ḓo tea u ḓitika nga vhukoni hashu riṋe vhaṋe u ṋetshedza zwishumiswa izwi, fhedzi ri fanela u wana ṱhoḓea idzi na kha maṅwe mashango. 

Kha dzivhege dzenedzi, ro vhona ṱhanganelo khulwane ya mabindu a Afrika Tshipembe, vhashumi, vhorapfunzo na mazhendedzi a muvhuso ya u kuvhanganya zwiṱoko zwa zwa dzilafho na tshomedzo dzi ṱoḓeaho u lwa na tshitzhili tsha corona.

Sa tsumbo, ro thoma Thandela ya Dziventhiḽeitha ya Lushaka u kuvhanganya nga u ṱavhanya tshomedzo dza zwa nḓowetshumo na thekhiniki zwa shango ḽashu u itela u bveledza dziventhiḽeitha dza dzimasiki, dzine dzi nga shumiswa u thusa vhalwadze vho kavhiwaho nga vhulwadze.

Dziṅwe thandela dzo sedza kha u engedza mveledzo dzapo dza dzimasiki dza khofheni dza u ḓitsireledza, sanithaiza dza zwanḓa na zwibveledzwa zwa mishonga na tshomedzo zwine zwa nga shumiswa nga vhashumeli vha zwa mutakalo na tshitshavha nga vhunzhi.
Sa tshipiḓa tsha vhuraru tsha thusedzo yashu kha tshitzhili tsha corona, ri khou shuma u ṋetshedza ṱhoḓea dza mutheo u fana na maḓi na u bvela phanḓa na u fulufhedzea kha nḓisedzo ya zwiḽiwa kha Maafrika Tshipembe vha shayaho vhukuma.

Ro ṱanḓavhudza ṋetshedzo ya zwiputu zwa zwiḽiwa nahone ro ṋea mavhengele a zwiphaza thikhedzo ya zwa masheleni.

U swika zwino, muvhuso wo ṋetshedza mathannge a u shela maḓi a 11,000 kha zwitshavha zwi shayaho u mona na shango, nahone vhunzhi hao o dzheniswa na uri a khou shuma.

U ḓadzisa kha izwo, mathannge a u shela maḓi a 1,000 o ṋetshedzwa u itela u isiwa ha maḓi. 

Vhathu vha tshivhalo vha shayaho mahaya vho iswa kha madzulo o tsireledzeaho a 154.

Ndi khou takala u ḓivhadza uri Tshikwama tsha Vhuthihi – tshe tsha thomiwa u kuvhanganya tshomedzo u bva kha dzikhamphani, madzangano na vhathu u itela zwa u lwa na dwadze ḽa tshitzhili tsha corona – u swika zwino tsho kuvhanganya masheleni a ṱoḓaho u swika  R2.2 biḽioni.

Tsho no ṋetshedza masheleni a ṱoḓaho u swika  R1 biḽioni a u renga magiḽafu a si na zwitzhili, zwitsireladza zwifhaṱuwo, dzimasiki dza dzilafho, khithi dza u ita ndingo na dziventhiḽeitha.
Tshi ḓo dovha tsha ṋetshedza masheleni kha ṱhaḓulo ya vhuphalalavhathu kha miṱa i re khomboni, u engedza kha R400 miḽioni yo vhetshelwaho thungo nga muvhuso u itela Ṱhaḓulo ya Tshitshavha ya magavhelo a Mutsiko.

Ndingedzo dzoṱhe hedzi, musi dzo tea na u khoḓea, a zwi nga ḓo linga nga zwone zwiṋe u tsireledza vhashai kha masiandaitwa a dwadze heḽi.

Kana uri dzi ḓo ṋetshedza ṱhaḓulo ine mabindu na vhashumi vhao vha i ṱoḓa.

Maga maṅwe o khetheaho mahulwane a ḓo tea u vhekanywa kha vhege na miṅwedzi i ḓaho u kona u ḓo thusa kha ndozwo i songo lavhelelwaho ya mbuelo hoṱhe kha mabindu na kha vhathu.

Ri kha nyimele ine ya ṱoḓa nyito nga u ṱavhanya na ngona dzo khetheaho, nyimele ine ya ṱoḓa vhutumbuli na khuvhanganyo ya tshomedzo ya tshiṅwe na tshiṅwe tshine ra vha natsho.
Khabinethe i ḓo bveledzisa phakhedzhi yo katelaho zwoṱhe ya maga a zwa ikonomi a ṱavhanyedzaho u thusa hoṱhe kha tshiwo tsha zwino na kha khaedu khulwanesa dza zwa ikonomi dzine ra fanela u livhana nadzo kha miṅwedzi i khou ḓaho.

Dziṅwe nḓivhadzo kha luṱa lu tevhelaho lwa tshiṱirathedzhi tsha thikhedzo ya zwa matshilisano na zwa ikonomi dzi ḓo itwa nga tshifhinga tsho teaho.

Tshipiḓa tsha ndeme tsha vhufhinduli hashu kha tshiimo itshi tsha shishi ndi mulayo wa vhuthihi.
U bva kha tshitshavha tshoṱhe, dzikhamphani na vhathu vhone vhaṋe vho ṋetshedza thuso dziṅwe na dza zwa masheleni.

Ri tshi khou tikedza ndingedzo iyi, ro dzhia tsheo ya uri Muphuresidennde na Mufarisa Muphuresidennde, Dziminisṱa na Vhafarisa Dziminisṱa muṅwe na muṅwe u ḓo bvisa tshithihi tshararu kha miholo yavho kha miṅwedzi miraru i ḓaho.

Tshipiḓa itshi tsha miholo yavho tshi ḓo ṋetshedzwa Tshikwama tsha Vhuthihi.

Ri khou ita khuwelelo kha vhalanguli vha ofisi dza tshitshavha na khorondangi dza dzikhamphani khulwane u ita ngafhedzo i fanaho na u engedzedza hafhu tswikelelo ya ndingedzo iyi ya lushaka.

Malugana na izwi, ri ṱanganedza ṋetshedzo ya ṱhingothendeleki dza  20,000 u bva kha vha Vodacom dza vhashumeli vha mutakalo vhane vha ḓo vha vha tshi khou shuma kha u ṱhaṱhuvha na u londa vha re na vhulwadze kha zwitshavha.

Sa zwe ra ombedzela mathomoni na uri ri ḓo dovha ra ombedzela hafhu, nndwa yashu na tshitzhili tsha corona i ṱoḓa tshanduko dza mutheo kha vhuḓifari u bva kha riṋe roṱhe.

U swikela ri tshi kona u langa tshitzhili tsha corona, milayo i fanaho i dzula yo ralo, a i khou shanduka.

U khaḓana, u kuvhatedzana, u dzula tsini na tsini na maṅwe maitele a vhukwamani ha muvhili zwi ita uri tshitzhili itshi tshi pfukele, nahone zwi fanela u thivhelwa.

Ri fanela u bvela phanḓa na u ṱamba zwanḓa zwashu tshifhinga tshoṱhe nahone nga nḓila ya vhukuma ri tshi khou shumisa maḓi na tshisibe kana sanithaiza.

U dzula ro tsireledzea na u tsireledza vhaṅwe ri fanela u bvela phanḓa na u ṱhompha nyiledzo dziṅwe na dziṅwe dzo tiwaho malugana na mitshimbilo yashu na kha matshilele ashu a ḓuvha na ḓuvha.

Kha vhege mbili dzo fhiraho, ndo vha ndi khou amba na vharangaphanḓa vha Afrika nga ha ndingedzo ya dzhango yo konanywaho u lwa na tshitzhili tsha corona na thikhedzo kha vhathu vhashu na ikonomi dzashu.

Ro thoma Tshikwama tsha Thusedzo ya COVID-19 tsha AU u kuvhanganya zwiko zwo teaho u tikedza ndingedzo iyi.

Ndo kwama vharangaphanḓa vha ḽifhasi, naho na vhone vha tshi khou lwa na dwadze kha mashango avho, uri vha thuse dzhango nga ṱhoḓea dza zwa dzilafho dza mutheo na u tikedza maga a u ṱuṱuwedza ikonomi o katelaho zwoṱhe kha dzhango ḽa Afrika.

Musi ri tshi khou u lwa na vhulwadze shangoni ḽashu, ri tshipiḓa tsha ndingedzo khulwane ya ḽifhasi ine ya khou ṱanganya vhathu nga ndiḽa nnzhi dzine vhanzhi vho vha vha sa humbuli uri zwi a konadzea.

Kha vhathu vha biḽioni nnzhi u mona na ḽifhasi, na kha riṋe fhano Afrika Tshipembe, dwadze ḽa tshitzhili tsha corona ḽo shandukisa zwithu zwoṱhe.

Ri nga si tsha shuma nga nḓila ye ra vha ri tshi shuma ngayo kale.

Sa muvhuso, sa dziNGO, sa mahoro a poḽotiki, sa dzikhamphani khulwane na mabindu maṱuku, sa zwiimiswa zwa masheleni, madzangano a tshitshavha na Maafrika Tshipembe ri ḓo fanela u ḓowela ngoho ntswa.

Musi ri tshi bva kha tshiwo itshi, shango ḽashu ḽi ḓo tea u dzhena kha maitele a mutheo a u fhaṱulula nga huswa.

U ita nga u ralo, ri ḓo kokodza u bva kha nungo dzashu: zwiko zwa mupo zwinzhi zwinzhi zwashu, themamveledziso dzo bvelelaho dzashu, mimaraga ya zwa masheleni yashu yo khwaṱhaho, vhukoni hashu ho khwaṱhisedzwaho kha thekhinoḽodzhi ya vhudavhidzani na mafhungo, na vhudzivha ha dzimpho vhukati ha vhathu vhashu.

Ri ḓo kokodza nungo u bva kha vhukoni hashu vhu vhonalaho ha vhutumbuli na vhusiki, vhukoni hashu ha u ṱangana kha tshiwo na vhuḓikumedzeli  hashu kha muṅwe na muṅwe washu na vhumatshelo vhu fanaho.
Ri ḓo guda kha tshenzhemo ya ḽifhasi na vhuṱanzi ha zwa saintsi, fhedzi ri ḓo vhumba maitele a thandululo o khetheaho a Afrika Tshipembe ane a shumisa vhukoni hashu riṋe vhaṋe sa lushaka.

Mafhelo a vhege iyi ndi tshifhinga tshikhethwa kha vhunzhi ha Maafrika Tshipembe.

Kha vhanzhi, zwi ḓo konḓa nga tshifhinga hetshi u vha vhe vhoṱhe vha si na dzikhonani na muṱa.

Ndi humbela uri vha  ise mihumbulo yavho kha vhashayatsireledzo vhoṱhe vha shangoni ḽashu madekwana a ṋamusi, vhane vha khou tambula vha dovha vha vha vhe vhoṱhe.
Ndi humbela uri vha fhe zwine vha kona u vha fhungudzela muhwalo.

U shela mulenzhe kha Tshikwama tsha Vhuthihi nga nḓila iṅwe na iṅwe ine ra kona.

Hetshi ndi tshifhinga tshi konḓaho kha roṱhe.

Fhedzi mulaedza wa Paseka ndi wone une ra u fara mbiluni dzashu madekwana ano.

Ndi mulaedza wa fulufhelo, wa u fhola na u bebwa hafhu. 

Musi ri tshi khou tshimbila roṱhe kha nḓila iyi, musi ri thi khou u lwa na u kunda dwadze iḽi, ri dzula ro khwaṱha na u farana khathihi na u ḓiimisela.

Zwinzhi zwi khou humbelwa khavho, u fhirisa zwine zwa nga humbelwa khavho.
Fhedzi ri a zwi ḓivha uri hezwi ndi ndiḽa ya u tshila, nahone ri nga si kundwe.
Ri ḓo fhola.
Ri ḓo kunda.
Mudzimu kha fhaṱutshedze Afrika Tshipembe na u tsireledza vhathu vhaḽo.
Ndi a livhuwa.

Share this page

Similar categories to explore