Xitatimente hi nhlengeletano ya Khabinete ya le moyeni ya Ravunharhu, 18 Hukuri 2020

A. Xiyimo xa Khabinete eka Timhakakulu

1. Samiti ya Brazil, Russia, India, China na Afrika-Dzonga (BRICS) ya vu12
1.1. Khabinete yi amukele mivuyelo ya Samiti ya BRICS ya vu12 leyi rhangeriweke hi Phuresidente Cyril Ramaphosa. Samiti leyi a yi rhurheriwile hi Phuresidente Vladimir Putin wa Federexini ya Russia, yi kanele hi xinakulobye xa BRICS xa ntshamiseko wa misava, nsirhelo lowu avelaniwaka na ku kula ka maendlelo mantshwa.
1.2. Mivuyelo ya kona yi katse ku amukeriwa ka Qhinga ra Xinakulobye xa Ikhonomi ya BRICS leri pfuxetiweke (2020-2025) na ku amukeriwa ka Qhinga ro Lwisana na Vutherorisi ra BRICS. Ntwanano wa Moscow lowu amukeriweke emakumu ka samiti wu kombise, exikarhi ka swin'wana, nseketelo wa Ajenda ya Yuniyoni ya Afrika (AU) ya 2063 na matshalatshala lama kongomisiweke eka mpfangano lowu tiyisiweke na nhluvukiso eka tikokulu, ku katsa na nsimeko wa Ndhawu ya Mabindzu ya Nkaswipimelo ya Tikokulu ra Afrika.
1.3. Samiti leyi yi tlhele yi tekela enhlokweni ndzima leyi khatsiweke hi AU eka ku tirhana na mavangwa ya swimakiwakulu, ngopfungopfu endzeni ka rimba ra Xinakulobye Xintshwa xa Nhluvukiso wa Afrika, na nkoka wa ku kondletela vuvekisi ku seketela nhluvukiso wa tiindasitiri, ku tumbuluxa mitirho, na ku tiyisisa nsirhelelo wa swakudya, ku lwisana na vusweti na ku lulamisela nhluvukiso lowu yisekaka emahlweni wa Afrika.

2. Rendzo ro Tirha hi  Phuresidente wa Malawi
2.1. Khabinete yi amukele Rendzo ro Tirha leri fambeke kahle ku nga ri khale ro ta eAfrika-Dzonga hi swirho swa Mfumo wa Malawi leri rhangeriweke hi Phuresidente Lazarus Chakwera. Nhlengeletano leya le xikarhi ka Tiphuresidente Chakwera na Ramaphosa yi kanele timhaka ta vuxaka exikarhi ka matiko lamambirhi, ta xifundza na ta tikokulu ta ntsakelo wa matlhelo hamambirhi.
2.2. Afrika-Dzonga yi tama ya ha tibohile eka ku antswisa na ku tiyisa vuxaka na Malawi hi ku tirhisa mabindzu na vuvekisi leswi ndlandlamukisiweke hi xikongomelokulu xa ku fikelela vutihanyisi bya kahle ematikweni hamambirhi. Matiko lamambirhi ma na vuxaka bya xinghana lebyi nga na malembe mo tala.
2.3. Khabinete yi tlhele yi nyikiwa vuxokoxoko hi mhaka ya Ttn Shepherd na Mnn Mary Bushiri, lava va balekeleke eMalawi loko va hume hi beyili ya R200 000 ha un'we endzhaku ka swihehlo swa vumbabva na ku tumbeta swihlovo swa timali.
2.4. Khabinete a yi enerisekile hi mukhuva lowu Ntlawa wa Vululami, Nsivelo wa Vugevenga na Vuhlayiseki wu tirhaneke hakona na mhaka leyi naswona ntlawa lowu wu ta nyika vaaki leswintshwa leswi nga eku humeleleni hi mayelana na mhaka leyi. Tiphurosese ta ku rhumeriwa ka mubaleki hi tiko kuya eka rin'wana ti sunguriwile.

3. Mihlawulo yo pfala swivandla swa swirho ya timasipala
3.1. Khabinete yi hoyozela Khomixini ya Nhlawulo leyi Tiyimelaka eka mihlawulo yo pfala swivandla swa swirho, leyi khomiweke eka 95 wa tiwadi eka 55 wa timasipala hinkwato hi Ravunharhu, 11 Hukuri 2020. Mihlawulo ya timasipala yi tshama ya ha ri phuphu ya ku antswisa xidemokirasi xa hina eka tilevhele ta swifundzatsongo na xa timasipala.
3.2. Khabinete yi khense maAfrika-Dzonga hinkwavo lava va tekeke xiave eka mihlawulo yo pfala swirho, leyi yi khomiweke rosungula endzhaku ka loko migingiriko ya nhlawulo yi yimisiwile nkarhinyana hi Nyenyankulu hikwalaho ka ntungukulu wa Vuvabyi bya Khoronavhayirasi (COVID-19).

4. Ntlhanu wa masiku ya rixaka ya ku zila
4.1. Khabinete yi hlohloterile maAfrika-Dzonga hinkwavo ku teka xiave eka ntlhanu wa masiku lama taka ya ku zila ku tsundzuka lavaya va lahlekeriweke hi vutomi bya vona hikwalaho ka COVID-19 na madzolonga yo ya hi rimbewu na ku dlayeteriwa ka vaxisati (GBVF). Mijeko ya rixaka hinkwayo yi ta ehlisiwa eka nkarhi wa ntlhanu wa masiku ya ku zila ku sungula hi Ravunharhu, 25 Hukuri kufikela Sonto, 29 Hukuri 2020.
4.2. Hi goza ra vun’we ku xixima na ku tsundzuka hinkwavo lavaya va hundzeke emisaveni hikwalaho ka COVID-19 na GBVF, vaakatiko hinkwavo va hlohloteriwa ku ambala swiambalo na swipereteriwa leswi yimelaka ku zila hi ku ya hi mfuwo wa vona, ndhavuko na nkholwo wa vukhongeri.

5. Ku Sayiniwa ka Kungukulu ra Chukela
5.1. Khabinete yi amukele Kungukulu ra Indasitiri ya Chukela leri sayiniweke hi Holobye wa Vurimi Antswiso wa Misava na Nhluvukiso wa Matikoxikaya Thoko Didiza na sekitara ya indasitiri ya chukela. Kungukulu lera Chukela ri lava ku teka goza ra xihatla ku sirhelela magidi ya mitirho, vutihanyisi bya matikoxikaya na mabindzu, naswona hi nkarhi wun’we ku tumbuluxiwa navelo wo fikelela swa xiyimo xa le henhla leswintshwa wo tiya wa vumundzuku, lowu wu lavaka ku tumbuluxa tindlela ta malinhlengeleto leyi hambanisiweke eka vahumesi va chukela, na ku phakela swivandlanene swa mitirho leswintshwa swo tivikana.
5.2. Indasitiri ya chukela i muthori wa nkoka swonghasi wa vatirhi na xihlovo xa vutihanyisi xa tinhlayo letikulu ta miganga ya matikoxikaya.

B. Swiboho swa Khabinete

1. Qhinga ro Lwisana na Vukungundzwana ra Rixaka (NACS)
1.1. Khabinete yi pasise NACS leyi yi nyikaka rimba ra mphalalo ra tiko hinkwaro. Qhinga leri i mbuyelo wa nkanerisano wa tiko hinkwaro na tisekitara to hambanahambana, ku katsa na mabindzu, mfumo na vaaki lava nga na ku tsakela kun’we. Ntlawa wo Yelanisa wa NACS, lowu vumbiwaka hi vaaki lava nga na ku tsakela kun’we, swidyondzeki, mabindzu na vayimeri va mfumo, va seketele ku vumbiwa ka qhinga leri.
1.2. NACS yi angarhela tsevu wa tiphuphu, leti katsaka ku kondletela na ku hlohlotela vuakatiko byo gingirika,  vulumandleve, vutengi na nkavuciva; ku antswisa ku endliwa ka vatirhi va va va xiphurofexinali, ku tiyisiwa ka mafumelo eka mihlangano, na ku tiyisiwa ka ku nyikiwa ka swipfuno na ku tirhisanisiwa ka matirhelo na vutihlamuleri.
1.3. Qhinga leri ri tlhela ri ringanyeta Khansele yo Tsundzuxa yo Lwisana na Vukungundzwana ya Rixaka tanihi ndzulamiselo lowu nga na xivumbeko ku tiyisisa leswaku ku na vuvekatihlo lebyikulukumba, vutihlamuleri na nkavuciva. Xivumbeko lexa nkarhinyana xi ta sungula phurosese ku tumbuluxa xivumbekoxinawu xo angarhela lexi nga ta vika hi ku kongoma ePalamende.

2. Qhinga ra Ndlandlamukiso wa Tindhawu leti Sirheleriweke ra Rixaka (NPAES)
2.1. Khabinete yi pasise NPAES leyi pfuxetiweke leswaku yi tirhisiwa. Qhinga leri ri pasisiwile leswaku vaaki va nyika mavonelo hi Hukuri 2018. Mikanerisano leyi yi vangile swibumabumelo leswi pfuxetiweke swo hlayanyana leswaku swi engeteriwa eka mikavanyisa ya kaye ya qhinga leri.
2.2. Afrika-Dzonga hi rin’wana ra matiko yo fuma hi ku landza ku hambana ka swimila na swiharhi. Ri xaxametiwile tanihi rin’wana ra tinxaka to hambana swinene ta le henhla ta misava. Ku lawula na ku hlayisa swiphemu leswa ku hambana ka swihanyi swa nkoka swonghasi swi tlhele swi hoxa xandla eka ku tumbuluxa mitirho hi ku tirhisa minongonoko ya vupfhumba na nhlayiso wa ntumbuluko, naswona yi tlhela yi tirha tanihi tindhawu ta ndzavisiso wa swa sayense.

3. Rimba ra ku Hambana ka Swihanyi ra Rixaka leri Pfuxetiweke (NBF)
3.1. Khabinete yi pasise ku kandziyisiwa ka NBF leswaku vaaki va nyika mavonelo. Leri i kungu ra matirhelo ra sekitara ku tirhana na mixungeto ya ku hambana ka swihanyi leyi yi kumiweke hi nkarhi wa nhlahluvo wa xisayense wa xiyimo xa ku hambana ka swihanyi na ikhosisiteme eAfrika-Dzonga leri endliweke hi Vandla ra ku Hambana ka Swihanyi ra Rixaka ra Afrika-Dzonga hi 2019.
3.2. Swiyenge swa nkoka swonghasi swo tala eka xiviko xa nhlahluvo swi fambelana na tiikhosisiteme ta mati yo tenga, milambu na mahlangano ya milambu na swinambyana lama nga na tinhlampfi ta le matini yo tenga leti nga sirhelelekangiki swinene eka mixaka ya swihanyi hinkwayo.

4. Kungukulu ra Sekitara ya Swihlahla ya Xibindzu (CFS) ra Afrika-Dzonga (2020-2025)
4.1. Khabinete yi pasise nsimeko wa Kungukulu ra CFS, leri ri twananiweke hi indasitiri, mfumo na vatirhi. Kungu leri ri ringanisa mbuyelo wa swa mbangu, swa ikhonomi na swa vanhu kusuka eka swipfuno swa swihlahla.
4.2. Ri rhekoda nkombo wa swiyengekulu swa nkongomo: (a) ku ndlandlamukisiwa ka xipfuno xa swihlahla na nhlayiso/nsirhelelo, (b) ncinco wa sekitara, (c) engetelo wa nkoka na ku phurosesiwa, (d) ku yiviwa ka mapulangi na migingiriko leyi nga riki enawini, (e) ndzavisiso, nhluvukiso, maendlelo lamantshwa na nhluvukiso wa swikili, (f) switshimbisikulu swa ku kula ka sekitara na (g) nhluvukiso wa nhlangano.

5. Rimba ra nsimeko ra rixaka eka ku endliwa ka Vukorhokeri bya Mfumo byi va bya xiphurofexinali
5.1. Khabinete yi pasise ku kandziyisiwa ka rimbampfapfarhutwa ra nsimeko wa rixaka eka ku endliwa ka Vukorhokeri bya Mfumo byi va bya xiphurofexinali. Leswi swi fambisana na vutiboheleri lebyi byi endliweke hi mafambiselo ya vutsevu ku tumbuluxa Vukorhokeri bya Mfumo lebyi nga na vuswikoti, bya matikhomelonene na ku va bya nhluvukiso.   
5.2. Rimba leri ri ringanyeta ntlhanu wa tiphuphu ta ku endliwa ka xiphurofexinali ta nkoka swonghasi leti ti nga ta rhangeriwa hi Xikolo xa Rixaka xa Mfumo (NSG) hi ku tirhisana na mihlangano yo hambanahambana ya ku dyondza. Tiphuphu leta ntlhanu ti katsa ku thoriwa loku rhangelaka ku nghena na ku hlawuriwa endzeni ka Vukorhokeri bya Mfumo; ku dyondzisiwa ntirho na ku tivisa vatirhi ndhawu na swilaveko swa ntirho; nkunguhato na malawulelo ya matirhelo; ku dyondza loku yaka emahlweni na nhluvukiso wa xiphurofexinali, na ku yisiwa emahlweni ka ntirhovutomi na swiendleko swa ntirhovutomi.

6. Swiringanyeto swa pholisi ku hundzuluxa Nawu wa Malawulelo ya Mafambiselo ya Vukorhokeri bya Mfumo (PAMA) wa 2014 na Nawu wa Vukorhokeri bya Mfumo (PSA) wa 1994
6.1. Khabinete yi pasisile swiringanyeto swa pholisi leswi swi lavaka ku hundzuluxa PAMA, 2014 (Nawu wa 11 wa 2014) na PSA, 1994 (Nawu wa 103 wa 1994). Exikarhi swilo swin'wana, swi ringanyeta ku cincela eka Vukorhokeri bya Mfumo byin'we, ku hlayisiwa ka xiyimo xa NSG tanihi ndzawulo ya rixaka na ku vekiwa erivaleni ka xiave xa Hofisi ya ku Landzeleriwa ka Mipimo ya swa Rihanyu hi mayelana na maendlelo ya ntirhisano wa mitolovelo na mipimo eka mafambiselo ya mfumo.
6.2. Swiringanyeto swa pholisi leyi eka PSA swi katsa ku vekiwa erivaleni ka varhangeri va ndzawulo lava nga eka Hofisi ya Phurimiya na Hofisi ya Phuresidente, na ku tlhela ku lulamisiwa swin’wana swa swiphiqo leswi tisiwaka hi vuahluri bya khoto.
6.3. Mihundzuluxo leyi yi simekiwile eka ku yisa emahlweni pfhumba ra Mafambiselo ya Mfumo Man’we na ku tlhela yi humelerisa mipfuxeto ya pholisi leyi voniwaka eka Kungu ra Nhluvukiso ra Rixaka ku aka vukorhokeri bya mfumo bya xiphurofexinali.
6.4. Pfhumba lera Mafambiselo ya Mfumo Man’we ri seketeriwa hi nawu wa ku tiyisisa mphakelo wa vukorhokeri lowu nga tlangisiki swipfuno, wa risima, wa ku tirhisana na ku va na vutihlamuleri.

7. Pholisi ya Malawulelo ya Vutitivisi bya Ximfumo
7.1. Khabinete yi pasise Pholisi ya Malawulelo ya Vutitivisi ku va yi humesiwa leswaku vaaki va nyika mavonelo. Pholisi leyi yi ringanyeta micinco yo hlayanyana, ku katsa na ku hundzuluxiwa ka Nawu wa Vutitivisi, 1997 (Nawu wa 68 wa 1997) na Nawu wa ku Cinciwa ka Nhlamuselo ya Rimbewu na Xiyimo xa Rimbewu, (Nawu wa 40 wa 2003) ku yi fambelanisa na Vumbiwa ra Rhiphabuliki ya Afrika-Dzonga, Nawu wa 1996 na Nawu wa Nsirhelelo wa Vuxokoxoko bya Munhu, 2013 (Nawu wa 4 wa 2013).
7.2. Yi tlhela yi ringanyeta ku pfanganisiwa ka Rhijisitara ra Vanhu ra Rixaka ku kotisa vonelo rin’we ra munhu hi swihlawulekisi swa ku tirhisana na tisisiteme ta malawulelo ya vutitivisi ta mfumo na ta sekitara leyi nga riki ya mfumo. Yi ta pfanganisa tisisiteme ta nkarhi wa sweswi eka Sisiteme ya Vutitivisi ya Rixaka leyi endliwaka hi xibayometiriki. Rhijisitara ra vanhu leri ringanyetiwaka lerintshwa ri ta vumba masungulo ya vutitivisi bya xielekitironiki bya ximfumo lebyi nga ta tirha tanihi longo ra tipulatifomo ta xidijitali ta mfumo na leti nga riki ta mfumo.  

8. Phurotokholo eka Nawu wo Vumba wa AU lowu Fambelanaka na Palamende ya Afrika yo Angarhela (PAP)
8.1. Khabinete yi pasise ku rhumeriwa ka Phurotokholo eka Nawu wo Vumba wa AU eka PAP ku ya amukeriwa. Ku humelerisa phurotokholo leyi, matiko lama nga swirho ma dinga ku yi amukela hi ku tirhisa tipalamende ta wona. Afrika-Dzonga yi rhurhela PAP, leyi yi nga rhavi ro endla milawu ra AU.

C. Milawumbisi

1. Nawumbisi wo Hundzuluxa wa Mabindzu Lamatsongo wa Rixaka (NSEA) 2020
1.1. Khabinete yi pasise ku hangalasiwa ka NSEA leswaku vaaki va nyika mavonelo, leyi yi lavaka ku hundzuluxa Nawu wa Mabindzu Lamatsongo wa Rixaka, 1996 (Nawu wa 102 wa 1996). Mihundzuluxo leyi yi lulamisela Hofisi ya Vukorhokeri bya Mulavisisi wa Swivilelo swa Vaaki wa Mabindzu Lamatsongo na ku herisa ndzulamiselo wa ku tumbuluxiwa ka Huvo yo Tsundzuxa.
1.2. Nawumbisi lowu wu anamisa mfikelelo wa vululami wa mabindzu lamatsongo hi ku tirhisa Vukorhokeri bya Mulavisisi wa Swivilelo, lebyi byi nga ta nyikiwa xintirhwana xa ku langutisisa na ku herisiwa ka swivilelo hi mabindzu lamatsongo.
1.3. Ku tirhisiwa ka mihundzuluxo leyi swi ta humelerisa ntshamiseko lowukulukumba eka sekitara leyi na ku antswisa xivandlanene xa ikhonomi hi ku tumbuluxiwa ka swivandlanene swa mitirho hi mabindzu lamatsongo, ma le xikarhi na swibindzwana.

2. Nawumbisi wo Hundzuluxa wa Ejensi ya Nhluvukiso wa Vantshwa ya Rixaka (NYDA)  
2.1. Khabinete yi pasise ku rhumeriwa ka Nawumbisi wo Hundzuluxa wa NYDA leswaku vaaki va nyika mavonelo. Mihundzuluxo leyi yi antswisa ku tirha kahle ka matirhelo ya NYDA eka ku ndlandlamukisa mfikelelo wa yona na ku engetela vuanguri eka swidingo swa vantshwa.
2.2. Vantshwa va vumba kwalomu ka xanharhu xa vanhu va Afrika-Dzonga naswona ku tirhisiwa ka Nawumbisi lowu swi ta ya emahlweni swi hoxa xandla eka ku aka vuthu ra vatirhi lava nga na swikili na ku tlhela wu engetela nseketelo wa vun'wamabindzu. Leswi swi ta hoxa xandla eka ku tirhana na mitlhontlho ya nhluvukiso yinharhu ya vusweti, nkandzingano na ku pfumaleka ka mitirho.

D. Swiendleko leswa ha Taka

1. 16 wa Masiku ya Vugingirikeli
1.1. Khabinete yi pasise nkongomelo: “Vululami bya ikhonomi bya Vavasati eka Afrika-Dzonga leyi nga riki na madzolonga na ku va leyi nga yiki hi rimbewu” eka pfhumba ra 16 wa Masiku ya Vugingirikeli, leri ri nga maninginingi ya pfhumba ra 365 wa Masiku yo Lwisana na GBVF. Hikokwalaho ka swinawana swa Xiyimo xa Rixaka xa Mhangu leswi swi tshimbisaka tinhlengeletano letikulu, Phuresidente Ramaphosa u ta simeka pfhumba ra le moyeni hi Ravunharhu, 25 Hukuri 2020. Kungu ra Angulo wa Xilamulelamhangu ku herisa GBVF leri ri pasisiweke hi 2019 ri sungule ku humelerisa nseketelo wa lava poneke; ku tlakusa vulemukisi na mapfhumba ya nsivelo; ku antswisa milawu na tipholisi; ku kondletela havexerisamatimba wa ikhonomi wa vavasati, na ku tiyisa sisiteme ya vululami bya swa vugevenga.
1.2. Kungu ra Xiqhinga ra Rixaka (NSP) leri amukeriweke, leri ri amukeriweke hi Phuresidente Ramaphosa emasungulweni ya nan'waka, ri yisa emahlweni mphalalo wa angulo wa xilamulelamhangu lowu sunguriweke hi 2019. Komiti ya Tindzawulo to Hambana eka GBVF leyi rhangeriwaka hi Holobye wa le Hofisini ya Phuresidente wa Vavasati, Vana na Vanhu lava nga na Vutsoniwa, Mnn Maite Nkoana-Mashabane, yi ya emahlweni yi angamela matirhelo ya ntolovelo ya minongonoko ya NSP.

2. Siku ra AIDS ra Misava – 1 N'wendzamhala 2020
2.1. Nkongomelo wa Siku ra AIDS ra Misava hi 1 N'wendzamhala 2020: “Hi le ka leswi swin'we, Cheka Impilo!” wu tshikelela vutihlamuleri bya munhu hi un'weun'we ku tiyisisa leswaku mivuyelo leyi kumekeke kutafika sweswi eka ku angula eka mitungu ya HIV na rifuva (TB) a yi lahleki.
2.2. Afrika-Dzonga yi na ntungu wa HIV lowukulu swinene emisaveni, yi ri na kwalomu ka 7.7 wa timiliyoni ta vanhu lava hanyaka na HIV, naswona yi endla xanharhu xa mitluletavuvabyi yintshwa hinkwayo eDzongeni wa Afrika. Sweswi vanhu vo tala va le ku kamberiweni ka HIV. Afrika-Dzonga yi na nongonoko wa vutshunguri bya antirhethirovhayirali lowukulu wa misava. I tiko ro sungula eka ndhawu ya tikokulu ra Afrika leyi nga edzongeni wa Sahara ku pasisa hi vutalo Murhi wo Sivela u nga si va eka Xiyimo lexi nga na Xitsongwatsongwana, lowu sweswi wu endliwaka leswaku wu kumeka eka lavaya va nga enxungetweni wa le henhla wa ntluletavuvabyi.
2.3. Khabinete yi hlohlotela maAfrika-Dzonga ku landzelela magoza manharhu ma Cheka Impilo lama landzelaka: Rosungula, kamberiwa rihanyu ra wena, kamberiwa HIV na TB mahala etliliniki ya le kusuhi na wena. Ravumbirhi, teka goza xikan'wekan'we loko u tiva mivuyelo ya wena, sungula vutshunguri xikan'wekan’we kumbe u tshama u ri karhi u teka vutshunguri. Rohetelela, hanya hi vuxiyaxiya, tshama u hanye kahle hi ku papalata matikhomelo ya swa masangu lama nga na nxungeto, papalata mikhuva leyi nga riki na rihanyu, na ku landzelela madyelo lamanene, lama ringanisiweke, lama nga na rihanyu.

3. Samiti ya Varhangeri va Ntlawa wa Makumembirhi (G20)

3.1. Phuresidente Ramaphosa u ta rhangela vurhumiwa bya Afrika-Dzonga ku ya eka Samiti ya Varhangeri va G20 hi Mugqivela, 21 Hukuri na Sonto, 22 Hukuri.
3.2. Samiti leya Varhangeri va G20 yi rhambiwa hi Kingdom of Saudi Arabia hi nkongomo eka ku tiyisa ntirhisano hi mayelana na nkongomelo wa “Ku Humelerisa Swivandlanene swa Malembexidzana ya vu21 eka Hinkwavo”. Samiti leyi yi endleriwa ku rhangela matshalatshala ya matiko ya misava ku hluvukisa angulo wa misava hinkwayo lowu tirhisanaka ku lwisana na ntungukulu wa COVID-19, ku sirhelela ikhonomi ya misava hinkwayo na ku tiyisa ntirhisano wa matiko ya misava.
3.3. Mikanelo yi ta kongomisa eka ku havexerisa vanhu matimba, ku sirhelela pulanete na xiboho xa mitlhontlho ya misava hinkwayo hi switshunxo leswi swi nga ta vuyerisa hinkwavo va rixaka ra vanhu.

A. Swihungwana

1. Vuhoyozeri
Khabinete yi hundzisa vuhoyozeri bya yona na ku navelela leswinene eka:

• Phuresidente Ramaphosa eka ku tlangela siku ra yena ra ku velekiwa ra vu68 hi Ravumbirhi, 17 Hukuri 2020.
• Phuresidente Alassane Ouattara na vanhu va Cote d’Ivoire eka ku va va endlile mihlawulo leyi fambeke kahle.
• Phuresidente loyi a nga si vekiwaka exitulwini Joseph R. Biden wa United States of America (USA) , na vanhu va USA, endzhaku ka nhlawulo lowu fambeke kahle.
• Master KG eka ku wina Sagwati ra Xiendlo xa Afrika xa Kahle Swinene eka MTV EMA’s endzhaku ka risimu ro tlhavula ra Jerusalema leri ri ngheniseke Nomcebo Zikode, leri ri veke rin'wana ra tinsimu ta ndhuma swinene eka pulanete.
• Banyana Banyana lava va kumeke harhi ya Vunghwazi ya Vavasati va COSAFA ya vumune hi ku landzelelana hi ku hlula Botswana 2-1.
• Bafana Bafana lava va hluleke hi kambirhi Sao Tome and Principe ku tshama endleleni ya ku ya eka thonamente ya Khapi ya Tinxaka ya Afrika ya 2022.

2. Michavelelo
Khabinete yi rhumela michavelelo eka:

• vanhu va Ghana na ndyangu na vanghana va khale ka Phuresidente wa Ghana Jerry Rawlings.
• ndyangu, vanghana na vatirhikulobye va Oditara-Jenerali Ttn Kimi Makwetu loyi a humaka loyi a korhokeleke tiko ra ka hina hi risiva ra ndzhangelo naswona a hoxeke xandla eka ku byala mfuwo wa vutihlamuleri eka ku tirhisiwa ka swipfuno swa mfumo.  Rifu ra Ttn Makwetu i ku lahlekeriwa lokukulu eka phurofexini yo odita na xintirhwana lexi yaka emahlweni xa ku aka mafambiselo ya vutihlamuleri. Khabinete yi kombise vutinyungubyisi lebyi Ttn Makwetu a hlawuriwile habyona hi ku themendheriwa eka Komiti yo Tsundzuxa ya Oditi leyi Tiyimelaka ya Vun'we bya Tinxaka, xintirhwana lexi, handle ko kanakana, a ta va a xi tirhile hi risiva ra ndzhangelo.  
• mfumo na vanhu va Tiko ra Palestine endzhaku ka ku hundza emisaveni ka Dkd Saeb Erekat. Dkd Erekat a ku ri Matsalani-Jenerali wa Komiti ya Vurhangerinkulu ya Nhlangano wa Ntshunxeko wa Palestine, xirho xa Komitinkulu ya Fatah tlhelo xidyondzeki xa ndhuma, mukanerisani wa ku rhula wa Palestine wo rhangela tlhelo munghanankulu wa Afrika-Dzonga.  

E. Ku thoriwa

Ku thoriwa hinkwako ku fanele ku landzelela vutiyisisi bya mithwaso na mbhasiso lowu faneleke.

1. Huvo yo Fuma ya Khomixini ya Mbuyelelano, Vuhlamuri na Vuahluri:
a. Ttn Enos Ngutshane (Mutshamaxitulu);
b. Ttn Siobhan Leyden;
c. Ttn Kaizer Moyane;
d. Ttn Sifiso Lukhele;
e. Mnn Riefdah Ajam;
f. Ttn Narius Moloto;
g. Ttn Bheki Ntshalintshali;
h. Ttn Thembinkosi Mkalipi;
i. Mnn Thabitha Constance Mametja; na
j. Mnn Tshepo Mahlaela.

2. Swirho leswi nga riki xiphemu xa vurhangerinkulu swa Bodo ya Valawuri ya Khampanikulu ya Matlhari ya Afrika-Dzonga:
a. Muyimeri wa Tiko Jeanette Thokozile Ndhlovu (ku thoriwa hi vuntshwa);
b. Dkd Reginald Cassius Lubisi;
c. Dkd Phillip David Dexter;
d. Mnn Refilwe Matenche;
e. Majoro-Jenerali (u hume phenceni) Lungile Christian Pepani;
f. Mnn Fundiswa Skweyiya-Gushu;
g. Ttn Timothy Mandla Sukazi; and
h. Mnn Peta Nonceba Mashinini.

3. Theme ya vu6 eka Khansele ya Khansele ya Vuinjhiniyara ya Afrika-Dzonga:
1. Mnn Refilwe Buthelezi;
2. Mnn Prudence Madiba;
3. Mnn Tshwaraganang Ramagofu;
4. Ttn John Daniels;
5. Ttn Mashao Lawrence Lebea;
6. Ttn Kasango Nyembwe;
7. Ttn Simphiwe Nathaniel Zimu;
8. Ttn Thembinkosi Cedric Madikane;
9. Ttn Sipo Mkhize;
10. Mnn Nirvanna Rampersad;
11. Mnn Liezl Smith Smith;
12. Mnn Refilwe Lesufi;
13. Mnn Sarah Skorpen;
14. Mnn Abimbola Olukunle;
15. Ttn Sandiswa Jekwa;
16. Mnn Linda Njomane;
17. Ttn Mpho Ramuhulu;
18. Mnn Philile Precious Mdletshe;
19. Ttn Lesetja Boshomane;
20. Mnn Amelia Mtshali;
21. Ttn Thulebona Memela;
22. Mnn Simangele Mngomezulu;
23. Mnn Otilia Mthethwa;
24. Ttn Thembinkosi Gamedze;
25. Mnn Phumza Zweni;
26. Ttn Bhekinkosi Williamson Mvovo;
27. Mnn Patronella Fikile Sibiya;
28. Mnn Cingisa Mbola;
29. Mnn Thulisile Mwelase;
30. Ttn Kemraj Ramgobind Ojageer;
31. Ttn Enson Muranganwa Mangwengwende;
32. Mnn Thandeka Chili;
33. Ttn Sifiso Keswa;
34. Mnn Sejako Morejwane;
35. Mnn Nirasha Sampson;
36. Mnn Sewela Mutileni;
37. Mnn Nokhana Moerane;
38. Ttn Mamadi Isau Mailula;
39. Mnn Natalie Skeepers;
40. Ttn Matome Edmund Modipa;
41. Dkd Reginald Sethole Legoabe.
42. Ttn Carlo Van Zyl;
43. Ttn Ranthekeng Moloisane;
44. Ttn Njabulo Nhleko;
45. Mnn Elizabeth Theron;
46. Ttn Arnold Heinz Sommer;
47. Mnn Rachel Ledwaba;
48. Ttn Nic Smit; na
49. Ttn Sekete Zachia David Botsane;

4. Khomixini ya Ndzingano wa ku Thoriwa
a. Mnn Tabea Kabinde (Mutshamaxitulu);
b. Ttn Bhabhali kaMaPhikela Nhlapho;
c. Mnn Lebogang Mulaisi;
d. Ttn Puleng Tsebe;
e. Ttn Mpho Vuma;
f. Thembi Chagonda;
g. Mnn Zinzisa Pearl Mgobondela;
h. Mnn Stieneke Jensma; and
i. Mnn Dineo Mmako.

5. Ttn Mashwahle Joseph Diphofa – Engetelo wa kontiraka ya ntlhanu wa malembe tanihi Mulawuri-Jenerali (DG) wa Ndzawulo ya Timhaka ta Ndhavuko.
6. Dkd Phil Mjwara – Engetelo wa kontiraka ya malembe mambirhi tanihi DG wa Ndzawulo ya Sayense na Maendlelo Lamantshwa.
7. Dkd Duncan Ettienne Pieterse – Xandla xa DG (DDG): Pholisi ya Ikhonomi, Ndzawulo ya Vutamelankwama.
8. Dkd Thuli Nomsa Khumalo – DDG: Ku Cinca ka Tlilayimete na Malawulelo ya Risima ra Moya, Ndzawulo ya Mbangu, Swihlahla na Tinhlampfi.

Swivutiso: Mnn Phumla Williams – Muvulavuleri wa Khabinete
Selifoni: 083 501 0139
Siku: Ravumune, 19 Hukuri 2020
Xi humesiwile hi: Sisiteme ya swa Vuhlanganisi na Mahungu ya Mfumo (GCIS)
www.gcis.gov.za; www.gov.za