Hi
Leswi u faneleke ku swi endla
Leswi u faneleke ku swi endla
Xana swi durha mali muni
Tifomo leti tatiwaka
Vuxokoxoko bya vutihlanganisi
Hi ku endla xikombelo xa Nhlayiso wa n’wana la nga riki wa wena
Loko u lava ku hlayisa n’wana loyi a lavaka ku hlayisiwa na nsirhelelo, endla xikombelo xa n’wana la nga riki wa wena eka hofisi ya Ndzawulo ya Nhluvukiso wa Vaaki or at nhlangano wo sirhelela n’wana lowu pasisiweke.
Nhlayiso wa n’wana la nga riki wa wena i ku vekiwa ka nkarhinyana ka n’wana loyi a lavaka ku hlayisiwa na nsirhelelo. N’wana u vekiwa eka vuhlayis bya munhu la lulameleke loyi a nga riki mutswari kumbe muhlayisi wa n’wana.
I mani a ringaneleke ku va n’wana la hlayisiswaka a nga riki wa wena?
N’wana u fanele a:
- ri ehansi ka 18 wa malembe hi vukhale na/kumbe
- sukeriwile kumbe va loveriwile hi vatswari naswona va ri hava nseketelo wo vonakala,
- kombisa hanyelo leri nga lawulekiki hi mutswari kumbe muhlayisi
- tshama exitarateni kumbe a kombela ku tihanyisa
- hlonga-swidzidziharisi no pfumala nseketelo wihi na wihi ku kuma vutshunguri bya nhlayiso wolowo
- hlangane no xanisiwa kumbe a langutane no xaniseka
- ri enghozini loko o tlhelela eka ku wundliwa hi mutswari kumbe muhlayisi
- nga hlayisiwi emirini na le miehleketweni, khomiwi kahle, xanisiwa kumbe ku monyiwa hi mutswari, muhlayisi, munhu la nga na vutihlamuleri bya vutswari na timfanelo kumbe xirho xa ndyangu wa n’wana kumbe munhu loyi a faneleke ku lawula n’wana.
I mani a ringaneleke kuva mutswari la nga riki wa xidzi?
Ku ringanela kuva mutswari la nga riki wa xidzi, u fanale:
- kuva na 18 wa malembe kumbe ku tlula
- u riganerile no vba kahle
- tsakela no kota ku hlayisa n’wana
- u kota ku n’wi nyika ndhawu ya kahle yo va n’wana a kula kahle
A nga va n’wana la nga riki wa wena kuya hi nkarhi lowu bohiweke hi xileriso xa khoto. Loko nkarhi wa xileriso xa khoto wu hundzile, endzhaku ko langutisa hi vuntshwa xiringanyeto, muofisiri ku suka eka mutirhela mfumo wa vaaki (social worker) a nga engetela nkarhi wa xileriso xa khoto.
Leswi u faneleke ku swi endla
- Endla xikombelo xo hlayisa n’wana la nga riki wa wena eka hofisi ya le kusuhi ya Ndzawulo ya Nhluvukiso wa Vaaki kumbe nhlangano wo sirhelela n’wana lowu pasisiweke.
- U ta hundziseriwa eka mutirhela mfumo wa vaaki loyi a nga ta endla vulavisisi.
- Mutirhela mfumo wa vaaki u ta kambela swiyimo swa n’wana.
- U ta tlhela u kahmberiwa ku ringanela kuva mutswari la nga riki wa xidzi.
- Yisa leswi landzelaka:
- affidavhiti yo hlamusela leswaku n’wana u sukeriwile (loko yi ri kona)
- switifikheti swa mafu ya vatswari (loko swi ri kona)
- xitifikheti xo velekiwa xa n’wana (loko xi ri kona) – Loko n’wana a ri hava xitifikheti xo velekiwa, mutirhela mfumo wa vaaki u ta ku pfuna ku kuma xitifikheti xo velekiwa
- ID ya wena.
- Vatswari xidzi na n’wana va fanele ku nghenelela eka endlelo leri.
- Laha n’wana a sukeriweke kumbe ku loveriwa, mutirhela mfumo wa vaaki u ta ku pfuna ku endla xinavetiso eka maphephahungu no yimela nhlamulo eka vaaki ku ringana n’hweti.
- Mutirhela mfumo wa vaaki u ta endla xiviko no xi yisa eka Khoto ya vana na swiringanyeto.
- Kuya hi xiviko xa mutirhela mfumo wa vaaki, muofisiri ekhoto a nga kuma leswaku n’wana u lava nhlayiso na nsirhelelo.
- Muofisiri u ta humesa xileriso xa khoto a pfumelela ku vekiwa ka n’wana eka vatswari vo hlayisa. Xileriso xa khoto xi ta kombisa mavito ya vatswari vo hlayisa, n’wana la hlayisiswaka a nga riki wa wena na nkarhi wa ku hlayisiwa.
Lemuka: Loko xileriso xa khoto xi humesiwile, u nga endla xikombelo xa mali ya nhlayiso ehofisini ya le kusuhi ya SASSA. N’wana a nga pfumeleriwa kuva a nga hakeli maliya xikolo eka xikolo xa mfumo na ndhawu ya swa rihanyo. Kuva n’wana a nga hakelo mali ya xikolo, u fanele ku tata fomo yova a nga Hakelo leyi kumekaka exikolwnei, no yisa khopi ya xileriso xa khoto.
Tifomo leti tatiwaka
Tifomo hinkwato ta kumeka ehofisini ya le kusuhi ya Ndzawulo ya Nhluvukiso wa Vaaki.
Vuxokoxoko bya vutihlanganisi
