Kabinete e kopane ka Laboraro, 21 Pudungwana 2018, Tuynhuys e Motse Kapa.
A. Dintlha tsa Ha jwale
1. Letsete
1.1. Kabinete e amohela tlhomamiso e atlehileng ya Seboka sa Letsete sa Afrika se ileng sa tshwarwa ho tloha ka la 7 ho isa ho la 9 Pudungwana 2018 mane Setsing sa Dipuisano sa Sandton, Gauteng. Mmeso le dikgwebo tsa Afrika, ditheho tsa ditjhelete tsa matjhabeng le balekane ba bang ba ntshetsopele ba tsipameng ho etsa Afrika moetapele ya ka sehloohong lefatsheng ho tsa botsetedi.
1.2. Phethelong ya seboka ditumellano tse 45, tsa boleng ba US$32 bilione, di ile tsa phethelwa molemong wa kontinente. Tjheleteng eo, Afrika Borwa e tla e fumantshwa ke US$6.8 bilione ya botsetedi.
2. Seboka sa Mokgatlo wa Dinaha tsa Afrika (AU)
2.1. Kabinete e kgothaditswe ke dipuisano tse bileng Sebokeng sa AU mane Addis Ababa, Ethiopia ka la 17 le 18 Pudungwana 2018, moo Moporesidente Cyril Ramaphosa a ileng a ba le seabo. Mokgahlelo ona o Ikgethileng o ile wa buisana ka ditsamaiso tsa tlhabollo tse ikemiseditseng ho theha AU e sebetsang, e hlophisitsweng le ho matlafatswa botjha, e kgonang ho fihlella maikemisetso a kontinente le dipheo tse hlahellang ho Ajenda 2063, eo e leng leano la mokgwatshebetso la ho fetola moruo wa setjhaba wa Afrika dilemong tse 50 tse tlang.
2.2. Ntjhafatso ya AU ke tshebetso e tswelangpele, ke tse ding tsa ditshitshinyo tse se ntseng di phethisitswe, haholoholo tse amanang le boitlamo ba hore dinaha tsa ditho tsa AU di be le taolo e kgolo ya ho nehela mokgatlo ka tjhelete. Boholo ba dinaha di tswella ho tekena Tumellano ya Bohwebi bo Senang Ditshitiso Kontinenteng ya Afrika ho netefatsa hore Kontinente e lokolla tumellano ya bohwebi bo senang ditshitiso kontinenteng ka bophara.
3. Selekane sa Lewa la tshebetso le Mokgatlo wa Dinaha tsa Yuropa (EU)
3.1. Kabinete e thabetse sephetho sa Seboka sa EU – sa bo7 sa Afrika Borwa se ileng sa tshwarwa ka la 15 Pudungwana 2018 mane Belgium. Diphetho le boitlamo bo ileng ba etswa sebokeng seo bo tlatseletsa tshebetso e sa tlwalehang ya ho beha kgolo ya moruo le ho theha mesebetsi bohareng ba ajenda ya naha ya Afrika Borwa.
3.2. Afrika Borwa ke yona feela naha ya Afrika le e nngwe ho dinaha tse 10 tsa matjhabeng tse nang le Selekane sa Lewa la tshebetso le EU. EU ke molekane wa kgwebisano le motsetedi wa naheng tse ding e moholoholo wa Afrika Borwa jwalo ka mokgatlo wa dinaha, e emetse 73.7% ya kakaretso ya dihb stoko tsa Tsetelo e Tobileng Naheng e nngwe naheng.
3.3. Bekeng ena Moporesidente Ramaphosa o ile a amohela Mopresidente wa Rephaboliki ya Federale ya Germany, Monghadi Frank-Walter Steinmeier, Leetong la Semmuso mona Afrika Borwa. Germany ke e nngwe ya batsetedi ba matjhabeng ba baholoholo mona Afrika Borwa, ka dikhamphani tse fetang 600 tsa Germany tse laolwang ke dikhamphani tse ding kapa tsa tlhahiso ka hara naha, tse nyehelana ka mesebetsi e ka bang 100 000.
3.4. Leeto lena la Semmuso le ile la phethela ka ho tekena ditumellano tsa kgwebisano le botsetedi dipakeng tsa naha tsena tse pedi, le ho nehela baetapele ka bobedi monyetla wa ho buisana ka dintlha tsa ditumellano tsa naha le tshebedisano ka botlalo jwalo ka ditho tsa nakwana tsa Lekgotla la Tshireletso la Mokgatlo wa Dinaha tsa Matjhaba a Kopaneng (UN) ka nako ya dilemo tse pedi ho tloha ka 2019 ho isa 2020.
4. Kabobotjha ya Mobu
4.1. Kabinete e amohetse hore Komiti ya Kopanelo ya Tlhahlobo ya Molaotheo ya Palamenteng e ananetse pehelo e tshihetsang ho fetola Mokgahlelo wa 25 wa Molaotheo wa Rephaboliki ya Afrika Borwa wa 1996. Phetolo ena e tla etsa hore Mmuso o kgone ho phethahatsa kamoho ya mobu ntle le ditlhapiso molemong wa setjhaba. Pehelo ena ya komiti e lebetswe ho hlahiswa ka pela Seboka sa Naha hore ho ngangisanwe ka yona.
4.2. Tsamaiso ya dipuisano tsa setjhaba e bone mekgatlo e mengata e nyehelana ka dikgothaletso tsa Bili mme le dipitso tsa setjhaba di ile tsa tshwarwa diporofenseng tse robong kaofela. Ho fihlela ha jwale, Molatheo o se o fetotswe makgetlo a 17 ka tsamaiso ya ho thonya maikutlo a baahi le ho kenyeletsa mehopolo ya bohle.
4.3. Mmuso o tswella ho itlama ka mokgwa wa kabobotjha ya mobu o nang le boikarabelo molemong wa bohle. Kabinete e tiisa hore mmuso o hlompha molao le phethatsa molao, ka dinako tsohle, le ho sebetsa o ipapisitse le Molaotheo.
5. Kahlolo ya Lekgotla la Molaotheo
5.1. Kabinete e amohela kahlolo ya Lekgotla la Molaotheo e phethetseng ka hore Molao wa Ntshetsopele ya Dihlahiswa tsa Petoroliamo le Dirashwa, wa 2002 (Molao wa 28 wa 2002) o laolang ho nehelana ka ditokelo tsa dimaene, o tlameha o balwe mmoho le Molao wa Tshireletso ya Ditokelo tsa Mobu tse seng Molaong, wa 1996 (Molao wa 31 wa 1996), o sireletsang ditokelo tsa baahi ba mobu o senang tshireletso ya molao.
5.2. Katleho ya setjhaba sa Lesetlheng mane Bokone Bophirama e bontsha qalo ya ho lemoha ditokelo tsa mobu tsa batho ba Afrika Borwa ba neng ba hateletswe nakong e fetileng tseo ba neng ba di tingwe ka melokoloko. Moo merafo e amang bodulo, malapa le ditjhaba, bathong ba angwang ke merafo ka kotloloho ba tlameha ho nehelana ka tumello ho diphetho di fe kapa di fe tse ka amang ditokelo tsa bona tsa mobu.
6. Sephetho sa Bohlakisi
6.1. Kabinete e amohela le ho lebohisa mafapha le dikgwebo tsa mmuso tse tswellang ho fumana sephetho se hlakileng sa bohlakisi. Sena se tla ka mora sephetho sa Pehelo ya Bohlakisi ba Tsamaiso ya Ditjhelete tsa Setjhaba ya Kantoro ya Mohlakisi Kakaretso (AG) Kimi Makwetu, ya selemo sa ditjhelete sa 2017/18.
6.2. Empa Kabinete o ngongoriswa ke pehelo e bontshang mpefalo ka kakaretso sephethong sa bohlakisi ba mafapha a mang a mmuso wa naha le a porofense le dikgwebo tsa mmuso. Ho tekenwa ha molao wa Bili ya Phetolo ya Bohlakisi ba Ditjhelete tsa Setjhaba ke Moporesidente Ramaphosa, ho tla matlafatsa mosebetsi wa Kantoro ya AG, ho tla thusa ka boikarabellong ha batho ba tswellang ho iphapanyetsa leano la tshebetso ya puso.
6.3. Kabinete e kgothaletsa mafapha le dikgwebo tsohle ho sebedisana le ho fumana bonamodi ba dintlha tsohle tse tshwailweng ke AG le ho hlahloba tshebetso kgafetsa le ho lokisa dintlha tseo pele ho nako ya bohlakisi hape.
7. Polokeho le Tshiriletseho
7.1. Kabinete e itlamme ho tshihetsa Letsholo la Naha la Polokeho Nakong ya Matsatsi a Phomolo le ileng la thakgolwa ke Letona la Seponesa Bheki Cele ka tlasa mookotaba wa “Operation Quiet Storm”.
7.2. Letsholo lena le ikemiseditse ho etsa Afrika Borwa tulo e bolokehileng ha e le mona re atumetse nako ya matsatsi a phomolo a mafelo a selemo. Tshebeletso ya Sepolesa sa Afrika Borwa (SAPS) e tla tshwara ditshebeletso toropong, motseng le lekeisheneng le leng le le leng ho fihlela mafelong a Pherekgong 2019. Ba tla tsepama letsholong la ho bonahatsa maponesa, ha ka lehlakoreng le leng ba ntse ba ntse ba sebedisana le masolo a tlhokomediso le thibelo ya ditlolo tsa molao tse ikgethileng.
7.3. Kabinete e ipiletsa ho maAfrika Borwa ho tswellapele ho sebedisana le sepolesa ho tshireletsa setjhaba. Batswadi le bahlokomedi ba eletswa hore ba be kelahloko ha ho tla ho tlhokomelo ya bana ba bona nakong ya matsatsi a phomolo.
7.4. Kabinete e boela e itlama ho tshihetsa Letsholo la Naha la Polokeho la Nako ya Matsatsi a Phomolo, le thakgotsweng ke Letona la Dipalangwang, Ngaka Blade Nzimande, Limpopo mafelong a beke.
7.5. Phatlalatso ena e tsamaisana le Seboka sa matsatsi a mabedi sa Polokeho Mebileng le Letsatsi la Mokgatlo wa Dinaha tsa Matjhaba a Kopaneng la ho Hopola Mahlatsipa a dikotsi tsa mebileng. Ke molemong wa tshireletseho ya maphelo a rona hore re bapale karolo ho netefatseng hore nako ya matsatsi a phomolo re tshireletsehile ka ho kganna ka maikarabelo le ho ikobela melao ya tsela.
8. Borokgo ba Maputo-Catembe
8.1. Kabinete e lebohisa dienjenere tsa Afrika Borwa tse bileng le seabo ntshetsopeleng ena e entseng nalane ya borokgo ba fanyeho bo bolelele ka ho fetisisa Afrika. Borokgo ba Maputo-Catembe bo ile ba ahwa ke China Road and Bridge Corporation e le ho kopantsha Maputo Mozambique le KwaZulu-Natal.
8.2. Moporesidente wa Mozambique, Monghadi Filipe Nyusi, o butse Borokgo ba Maputo-Catembe bo bolelele ba dikilomitara tse tharo, bo ileng ba ahwa ka nako ya dilemo tse nne ka ditjeho tsa US$785 milione.
8.3. Ntshetsopele ena e tla kgothaletsa kgwebisano le bohahlaudi dipakeng tsa Mozambique le Afrika Borwa ka nako e fokotsehileng haholo ho tloha dihoreng tse tsheletseng ho ya ho metsotso e 90 e dipakeng tsa Maputo le moedi wa Kosi Bay o Lebopong le Botjhabela la KwaZulu.
B. Diqeto tsa Kabinete
9. Beke ya Tsebiso ya Bobehaditaba ka Lenaneo la Tshebetso ya Mmuso
9.1. Kabinete e ile ya tsebiswa ka dipehelo tsa tshebetso ka diphetho tse ka sehloohong nakong e qalang ka la 1 Mmesa 2018 ho ya ho 30 Loetse 2018. Mafapha a sebetsang ka hara mekgahlelo ya ho kenya diphetho tse sehloohong tse 14 a tswelapele ho fihlela ditshebeletso tsa ona tse ikgethileng. Diphetho tsena di tswa ho Moralo wa Lewa la Nako e Bohareng (MTSF) wa 2014-2019 le ho tswa ho Ponelope ya 2030 ya Morero wa Ntshetsopele ya Naha (NDP).
9.2. Kabinete e ananetse mosebetsi o hlokehang ho tobana le diphephetso tse hahlamelang phethahatso. Dipehelo di phatladitswe wepsaeteng ya Lefapha la Merero, Bodisa le Tlhatlhobo ya Tshebetso (DPME) (www.dpme.gov.za).
10. Leano la Tlhahiso le Ntshetsopele ya Dipalangwang (APDP)
10.1. Kabinete e tjhaetse monwana katoloso ya APDP ho tloha ka 2021 ho ya ho 2035 ka diphetoho tse tla Leano le Hlokolosi la Dipalangwang la Afrika Borwa (SAAM).
10.2. SAAM e tsepame ho mekgahlelo e tsheletseng e leng; Ntshetsopele ya dimaraka tsa lebatoweng; Dihlahiswa tsa selehae; Ntshetsopele ya meralo ya motheo; Phetolo ya Diindasteri, le Thekelonoji le ntshetsopele ya bokgoni bo amehang.
10.3. Diphetoho tsena ho tse ding di tla kgothaletsa maemo a phahameng a nang le boleng ba selehae ho theha menyetla e meng e tla eketsa mesebetsi. Hlahlobo le tekolo ya leano le mekgwa e tla atoloswa ho ya pele ho netefatsa tswelopele ho ya ponelopele ya SAAM le maikemisetso a lona.
10.4. Letona la Kgwebisano le Diindasteri (dti), Ngaka Rob Davies, o tla buisana le ba bo raditaba ka diphetoho tsena ka Labohlano, la 23 Pudungwana 2018.
C. Dibili
11. Kabinete e tjhaetse monwana ntlha ya hore Bili ya Bohlakisi ba Ditjeo tse Fetang Ditekanyetso ya 2018 e tla phatlalatswa Palamenteng. Bili e tla nehela Kantoro ya Mohlakisi wa Kakaretso matla a ho nka mehato ho netefatsa hore ditahlehelo tsa ditjhelete tse hlahelang Mmuso, haeba ho kgonahala, di a busetswa le ho hlahisa tsohle tse belaelwang tse bakang tshebediso e bohlaswa ya ditjhelete hore di fuputswe. Bili e ikemiseditse ho matlafatsa tshebetso ya Kantoro ya Mohlakisi Kakaretso ho phethahatsa mosebetsi wa bohlakisi ba matjhabeng le ho hlakisa, le ho ikamahantsha le ditlhophiso tsa taolo ya maemo a matle a tshebetso.
D. Diketsahalo tse Tlang
12. Letsholo la 100 # WomenOfFortitude
Ka mora nako ya ho thunya, 100 # WomenOfFortitude e tla phahlalatswa mane Union Buildings, Pretoria ka la 22 Pudungwana 2018. Komiti ya Matona ka Puso ya Kopanelo ya Mengwahakgolo wa Nelson Mandela le Albertina Sisulu e ile ya tsebahatsa letsholo la #WomenOfFortitude ka la 11 Mphalane 2018 jwalo ka le leng la diketsahahalo tsa Mongwahakgolo wa Mama Sisulu.
Letsholo la #WomenOfFortitude ke mokgatlo wa basadi ba 100 la ho tsamaisa dipuisano ka hore basadi ba ka kgona ho tswella ka mesebetsi ya mohale enwa, Mama Sisulu le kajeno lena.
13. Matsatsi a 16 a Boitseko bo kgahlano le Dikgoka tsa Bong (GBV)
Lefapha la Basadi le hokela le tiiseletsa alakamani ya diketsahalo ya Letsholo la Matsatsi a 16 a Boitseko bo kgahlano le GBV ho tloha ka la 25 Pudungwana ho isa ho la 10 Tshitwe 2018. Ditho tsa Tsamaiso ya Kakaretso ya Mmuso wa Naha ha mmoho le baetapele ba mmuso wa porofense le wa selehae ba tla ba le seabo diketsahalong tsa potefolio kapa lekaleng la naha ka bophara ka boiteko ba ho buisana le setjhaba. Mananeo a mmuso ka botlalo a ka fumaneha ho www.gov.za/16DaysofActivism2018.
Kabinete e ipiletsa ho maAfrika Borwa ohle ho sebedisa polatefomo ena ho ba le seabo diketsahalong tsena tsa mmuso tse haufinyana le bona. Setjhaba le mekgatlo ya basadi e kgothaletswa ho ba le seabo diketsahalong tsena nakong ena.
MaAfrika Borwa ohle a kgothaletswa ho sebetsa mmoho le ho mamela pitso ya #HearMeToo, ka ho mamela sello sa basadi, le ho etsa ho hong ho fedisa tlhekefetso ya mekgwa yohle le dikgoka tse kgahlano le basadi.
E. Ditebohiso
14. Kabinete e lebohisa bahale bohle ba selehae ba dipapadi ba phahamisetsang folakga ya Afrika Borwa hodimo. Katleho ya ba itlhommeng pele mekgahlelong ya dipapadi, ile ya bontshahatswa ka ho ba putsa moketeng wa Dikgao tsa Dipapadi tsa 2018.
14.1. Caster Semenya wa Afrika Borwa o hapile Dikgau tse pedi tsa Kgauta ka ho hloha kgau ya Naledi ya Dipapadi ya Selemo ha mmoho le ya Mosadi wa Dipapa wa Selemo.
14.2. Sesesi se hlwahlwa Chad le Clos se hlotse Kgau ya Monna wa Dipapadi wa Selemo.
14.3. Ndodomzi Ntutu o hlotse Kgau ya Monna wa Dipapadi wa Selemo ya batho ba holofetseng.
14.4. Anrune Liebenberg o hlotse Kgau ya Mosadi wa Selemo ya batho ba holofetseng.
14.5. Banyana Banyana ba hlotse Kgau ya Sehlopha se sebeditseng hantle sa Selemo. Banyana Banyana ba hlotse papadi ya pulo kgahlano le Nigeria Ditlhodisanong tsa Mohope wa Dinaha tsa Afrika (AFCON) wa 2018.
14.6. Bafana Bafana ba bapetse 1-1 kgahlano le Nigeria hore ba kgone ho bapala dipapading tsa AFCON.
14.7. Sehlopha sa Rekebi sa Afrika Borwa se theoheleditswe ka dipapadi tsa sona mme re se lakaletsa mahlohonolo papading e tlang e kgahlano le Wales ka la 24 Pudungwana 2018. Kabinete e ipiletsa ho maAfrika Borwa hore ba tswelle ho tshihetsa basadi le banna ba dipapadi naheng.
15. Kabinete e boela e lebohisa:
15.1. Letona la Saense le Thekenoloji Mmamoloko Kubayi-Ngubane, a ileng a thongwa ho Lekgotla la Seboka sa Moruo ho tsa Phetolo ya Diindasteri ya Bone, e kenyeleditseng mmuso, setjhaba le barutehi. Sena se tla thusa dinaha lefatsheng ho arabela le ho sebedisa menyetla e hlahisitsweng ke Phethoho ya Diindasteri ya Bone.
15.2. Letona la Ditjhelete Tito Mboweni ho kgethweng ha hae e le Setho sa Lekgotla la Batshepuwa ba Letlwele la Kgotso la Mokgatlo wa Dinaha tsa Afrika (AU), le tla thusang ka bonamodi ba ditjhelete le ho thibela diketso tsa thibelo tsa ditshebeletso tsa bodiplomate, ditlhokeho tsa ditheo, le ditshebeletso tsa tshehetso tsa kgotso Afrika. Jwaloka setho sa Lekgotla la Batshepuwa, Letona Mboweni o tla tswelapele ho nehelana pusong e nang le nyalano le e atolositsweng, bolekodi ba tsamaiso le ditjhelete tsa Letlwele la Kgotso. Ho thongwa ha batshepuwa ba Letlwele la Kgotso la AU ho bohlokwa haholo tseleng ya ho sebedisa ditjhelete ajendeng ya AU, hoo e leng karolo ya tshebetso e ntjhafalang ya ditheo tse ntseng di tswella ho sebetsa.
15.3. Letona la Lefapha la Thuto le Thupello tse Phahameng, Letona Naledi Pandor, o tla tlotlwa ka tlotla ya Kgau ya Tlotla ya Odara ya Naha ya Fora ya Bahale ka Labohlano, 30 Pudungwana 2018. Kgau ena e ananela dikatleho tsa hae tse hlwahlwa ka nako e telele le boiteko ba ho tataisa le ho ntshetsapele tshebedisano mmoho dipakeng tsa Fora le Afrika Borwa lekaleng la Saense le Thekenoloji. Mokete ona o tla tshwarelwa bodulong ba Lenqosa la Fora le Afrika Borwa mane Pretoria.
F. Dithonyo
Dithonyo kaofela di lokela ho netefatswa ka mangolo a thuto le tumello e amehang.
16. Dihlooho tsa Diporofense tsa Bolaodi ba Dipatlisiso tsa Ditlolo tsa Molao tse ka Sehloohong (Hawks):
16.1. Foreistata: Brigadier Kubandran Moodley; le
16.2. Leboya Bophimira: Majoro wa Mokgenerale Dumisani Patrick Mbotho.
17. Ho thongwa botjha ha Moadvokheiti Makhosini Solomon Msibi jwalo ka Mohlanka e Moholo wa Phethahatso (CEO) wa Koporasi ya Tsamaiso ya Sephephethe (RTMC).
18. Ho thongwa botjha ha Monghadi Thulani Matiki Norman Kgomo jwalo ka setho se e seng sa phethahatso sa Lekgotla la RTMC.
19. Ho thongwa botjha ha Mme Daphline Harridene Charlotte-Ann Ewertse jwalo ka setho se e seng sa phethahatso sa Lekgotla sa RTMC.
20. Ho thongwa ha Moadvokheiti Sandile Nogxina jwalo ka setho se e Seng sa Botsamaisi jwalo ka Molaodi le Modulasetulo wa Lekgotla la Khamphane ya Boemafofane ba Afrika Borwa.
Dipotso: Mme Phumla Williams – Mmueli wa Kabinete ya Tshwereng Mokobobo
Mohala: 083 501 0139
