Pego ya Kopano ya Kabinete ya la 5 Manthole 2018

Kabinete e kopane ka Laboraro, 5 Manthole 2018 mo Tuynhuys ka Motsekapa.

A. Merero Ye Bohlokwa Seemong Sa Bjale

1. Kgolo ya ekonomi
Kabinete e amogela kgolo ya 2,2% mo ekonoming ya Afrika Borwa nakong ya kotara ya boraro, yeo e thušago go ntšha naga maemong a fasefase a ekonomi. Dibopego tša kgolo di hlohleleditšwe ke kgolo ka lekaleng la temo (6.5%), lekala la ditšhelete (2.3%); lekala la tšweletšo (7.5%) le lekala la mabenkelekgoparara le dikgwebjana tša dithekišo le papatšo (2.3%). Dibopego tša kgolo di bontšha go kaonafala ga ekonomi gomme mmogo le mananeo go tšwa go Samiti ya Mešomo le Khonferense ya Dipeeletšo ya Afrika Borwa, di tla tšwela pele go kaonafala.

Kabinete e na le maAfrika Borwa mo go amogeleng go fokotšega ga ditheko tša dibešwa tšeo e lego kimollo, kudu ka ge re lebile nakong ya makhutšo. Makala ka moka a setšhaba a kgopelwa go aga mo moyeng wo mobotse nakong ya kotara ya boraro go thuša go bea ekonomi ya Afrika Borwa tseleng ya kgolo ye mpsha.

2. Moputso wa Fasefase wa Setšhaba (NMW)
Kabinete e amogetše gape go saennwa ga Molaokakanywa wa NMW go ba molao ke Mopresidente Cyril Ramaphosa. Molaokakanywa o dira mohlala wa histori mo go tšhireletšeng bašomi bao ba amogelago moputso wa fase le phokotšo ya go se lekalekane mo setšhabeng. NMW ya mathomo e tla godiša meputso ya tekanyetšo ya dimilione tše tshela tša bašomi bao ba amogelago moputso wa fase ba Afrika Borwa. Go tla ba le nako ya phethagatšo ya bašomi ba dipolaseng, bašomi ba dithokgeng le bašomi ba ka gae.

Le ge NMW ye e ka se fediše go se lekalekane, Kabinete e kgolwa gore e šoma kudu go fokotša go se lekalekane mo go golago le bohloki bjoo bo tšwelago pele.

3. Institute ya Toyota Wessels ya Dithuto tša Tšweletšo (TWIMS)
Kabinete e amogela go thakgolwa ga TWIMS ye mpsha ya R56 milione. Institute e tla thuša lekala la tšweletšo la Afrika Borwa, ya godiša bokgoni bja maemo a godimo le go hlahla tlhabollo ya diintasteri tša Afrika. E tla akgofiša gape go agwa ga setšo sa tšweletšo seo naga e sa nyakago go hlahla dinyakwa tša yona tša gae le go hlola mešomo ye mentši.

Ke lenaneo leo le ikemego gape la go se be le dipoelo leo le hlomilwego ka thekgo ya ditšhelete go tšwa go Trasete ya Thuto ya Toyota ka Afrika Borwa. Le dirilwe ka tirišano le Institute ya Kgwebo ya Disaense ya Gordon ya Yunibesithi ya Pretoria go aba tikrii ya Master of Business Administration yeo nepišago tšweletšo.

4. Merero ya Mekgatlho ya Leago
Kabinete e tsebisitše ka Simposiamo sa Merero ya Mekgatlho ya Leago seo se swerwego ka katlego seo se swerwego ke mmušo ka tirišano le Mokgatlo wa Mešomo wa Boditšhabatšhaba (ILO) le Mmušo wa Flanders ka Labohlano, 30 Dibatsela 2018. Simposiamo se be se etilwe pele ke Kgoro ya Tlhabollo ya Ekonomi e thekgilwe ke Kgoro ya Tlhabollo ya Dikgwebo tše Dinnyane.

Merero ya Mekgatlho ya Leago e akaretša dikgwebo le mananeo ao a nepišago dinepo tša dipholisi tša leago go swana le go hlola mešomo, go amogela dihlopha tšeo di se a akaretšwago, le go tliša tše dibotse le ditirelo ditšhabeng tša magaeng. E na le bokgoni bja go thekga go akaretšwa ga ekonomi le go hlola dikete tša mešomo ya tlaleletšo. Simposiamo se kopantšhitše bagwebi ba tša leago, badiradipholisi, banyakišiši le mekgatlo yeo e sego ya mmušo, gomme se se tla thuša ka go dira Sengwalo sa Ditšhišinyo  sa Merero ya Mekgatlho ya Leago ka 2019.

5. Go ingwadišetša go kgetha
Go itokišetša dikgetho tša 2019, Kabinete e ipiletša go maAfrika Borwa go šomiša ditokelo tša bona bjalo ka badudi ba maikarabelo go kgonthiša gore bana le pukwana ya boitsebišo ye talamorogo, le karata ya boitsebišo goba setifikeiti sa boitsebišo sa nakwana gomme ba ingwadišeditše go kgetha dileteng tša bona. Khomišene ya Dikgetho ya go Ikema (IEC) e tla ba le mafelelo a beke a boingwadišo bja bakgethi ka la 26 le la 27 Pherekgong 2019 gomme maAfrika Borwa a hlohleletšwa go šomiša sebaka se go ingwadišetša go kgetha goba go lekola maemo a bona a boingwadišo.

Kabinete e ipiletša go bao ba dirilego dikgopelo tša Dikarata tša Boitsebišo go ya go di tšea makaleng a bona a Kgoro ya Merero ya Selegae (DHA).

6. Molaodimogolo wa Bosetšhaba wa Botšhotšhisi bja Setšhaba (NDPP)
Kabinete e lebogiša Mopresidente Ramaphosa ka go thwala Moatbokheiti Shamila Batohi bjalo ka NDPP yo mofsa. Se ke ka morago ga ge Mopresidente a lebeledišitše bahlaolwa ba bahlano bao ba kgethilwego ke phanele ya dikeletšo. Thwalo ye e tliša boitsetsepelo go boetapele bja Taolo ya Botšhotšhisi bja Bosetšhaba gomme ya hlohletša ntwa ya naga kgahlanong le bosenyi le bomenetša. Kabinete e leboga Tona ya Enetši Jeff Radebe le phanele ka tema yeo ba e kgathilego go tshepetšo ye ya thwalo ya histori.

7. Ditsebi tša maphelo tša Limpopo
Kabinete e kgala ka bogale ditlhaselo tša dingaka ka maokelong a Limpopo. Ditsebi tša Maphelo le dinolofatši tša maphelo di thuša ditšhaba, kudu maloko ao a lego kotsing bao ba šomišago dinolofatši go hwetša thuto. Go hlasela bao ba phološago maphelo ke molato wa bosenyi gomme go ka se kgotlelelwe go tšwela pele. Tona ya Maphelo, Ngaka Aaron Motswaledi, o etile sehlophatšhomo sa makala a mantši – ao a akaretšago bommaditsela ba maphodisa a mahlale a go lwantšha bosenyi, ditirelo tša banyakišiši, maphodisa a go tliša khutšo ge setšhaba se dira boipiletšo, bolaodi bja dikhamphani tša praebete tša tšhireletšo le bahlankedi ba DHA – go sekaseka mekgwa ya tšhireletšo mo dinolofatšing tša tlhokomelo ya maphelo a setšhaba.

Kabinete e ipiletša go setšhaba go šomišana le mekgatlo ya phethagatšo ya molao go kgonthiša gore basenyi ba bosenyi bjo bobe bjo ba a golegwa le go ahlolwa.

8. Makhutšo ao a bolokegilego
Kabinete e ipiletša go maAfrika Borwa ka moka gore ba bolokege nakong ya maikhutšo a Manthole. Bašomiši ba tsela ba hohleletšwa go latela melao ya tsela, le go se otlele bošaedi le ntle le šedi kudu ka fase ga khuetšo ya madila goba diokobatši. Basepela ka maoto le bona ba hlohleletšwa go hlokomela ge ba sepela mo tseleng. Sehlopha sa Toka, Thibelo ya Bosenyi le Tšhireletšo (JCPS) se matlafaditšwe masolo a go ba kgahlanong le bosenyi le a ditiro tša tšhireletšo nageng ka moka. DHA e okeditše bašomedi ba yona mo mafelong a go tsena le go tšwa ka nageng go kgonthiša gore e kgona go arabela koketšego ya baeti bao ba letetšwego mo nakong ya menyanya. E nyaka gape go oketša dinako tša mošomo mo mafelong a go tsena le go tšwa ka nageng ao a šomago kudu, go lebeletšwe paka ya go tšea maeto ya pele ga sehla sa menyanya, nako ya sehla sa menyanya le go bulwa ga dikolo.

9. Segopotšo sa bohlano sa go hlokofala ga Madiba
Kabinete e na le maAfrika Borwa go gopola segopotšo sa bohlano sa go hlokofala ga Mopresidente wa mathomo ka nageng yo a kgethilwego ka temokrasi Nelson Rolihlala Mandela, yoo a hlokofetšego ka la 5 Manthole 2013. Mopresidente Ramaphosa o tsebišitše Ngwaga wa 2018 bjalo ka ngwaga wa segopotšo sa Mandela. Bohwa bja gagwe bo ketikilwe ngwaga ka moka ke maAfrika Borwa ka dibopego tša wona tša go fapana, ya kgauswanyana e lego Global Citizen Festival Mandela 100 mo bekeng ya go feta. Kabinete e ipiletša go batho ka moka go dula ka dikgopolo tša nnete tša Madiba, go akaretša boikgafo bja gagwe bjo bo tiilego mo go toka, tekatekano le go se be le semorafe.

10. Global Citizen Festival Mandela 100
Kabinete e leboga bakgathatema ka moka ba Global Citizen Festival Mandela 100 woo o swaretšwe Johannesburg ka Lamorena, 2 Manthole 2018. Moletlo o dira karolo ya ditiragalo tša segopotšo tša setšhaba go keteka ngwagakgolo wa Tata Nelson Mandela gomme o fetišeditšwe dinageng tše 180. O kopantše dikete tša badudi ba lefase, bahlohleletši, baetapele ba lefase, diopedi le bahuetši go godiša Dinepo tša Tlhabollo yeo e Swarelelago ya Kopanoditšhaba (UN) go hlompha segopotšo sa Mandela.

Kabinete e kwelabohloko ka moka bao ba amilwego ke bosenyi ge ba etšwa ka stediamo. E kgala ka bogale mediro ye ya bosenyi gomme e ipiletša go mekgatlo ya phethagatšo ya molao go swara basenyi bao.

11. Letšatši la Lefase la AIDS
Afrika Borwa e swere Letšatši la Lefase la AIDS ka la 1 Manthole ka fase ga morero: “Cheka Impilo. Know Your Status.” Kabinete e leboga lenaneo la dielemente tše dintši tša HIV le AIDS leo le tšere dikgato tše bohlokwa go fediša phatlalatšo. Lenaneo le lemogile kamogelo ya tlaleletšo ya batho ba dimilione tše pedi mo lenaneong la kalafo la antiretroviral.

Afrika Borwa e na le batho ba go feta 4,2 milione mo kalafong ye, e le  go le lengwe la maneneo a magolo go feta ka moka mo lefaseng. Lesolo la HIV le AIDS le tšwela pele go bonagala mo go fetošeng maitshwaro, kalafo ya dihlare le go swarwa gabotse ga leago. Kabinete e gatelela boipiletšo bja yona go maAfrika Borwa go dira diteko gore ba tsebe maemo a bona a HIV, tšeo di tla ba thušago go dira diphetho tša tsebo ka ga mekgwa ya go thibela, kalafo, tlhokomelo le thekgo.

12. Letšatši la Boditšhabatšhaba la Batho bao ba Phelago ka Bogolofadi la UN
Afrika Borwa e keteka le setšhaba sa lefase Letšatši la Boditšhabatšhaba la Batho bao ba Phelago ka Bogolofadi la UN la ngwaga le ngwaga ka Mošupologo, 3 Manthole.
Mmušo o dula o ikgafile go kakaretšo le tšhireletšo ya batho bao ba phelago ka bogolofadi ka mananeo a go ikgafa le ditsenogare go kgonthiša phihlelelo go dibaka tša go lekana, bjale ka ge go šireleditšwe ka Molaotheong wa Afrika Borwa wa 1996.

B. Diphetho Tša Kabinete

13. Selete sa Ekonomi se se Ikgethilego sa Nkomazi (SEZ)
Kabinete e dumeletše sephetho sa Tona ya Kgwebo le Intasteri, Ngaka Rob Davies, go kgetha SEZ le go fa Kgoro ya Tlhabollo ya Ekonomi le Boeti ya Mmušo wa Profense ya Mpumalanga Laesense ya SEZ. SEZ ya Nkomasi e tla bewa bjalo ka “Hapo ya Tshepetšo ya Temo” go šomišwa enetši ya dimela. E tla thekgwa ke ditirelo tše di kopanego go swana le go dira dintlophahlo le lotšistiki. Se se dira karolo ya protšeke ya Tlhabollo ya Tsela ya Maputo, yeo e lego tsela ye kgolo ya kgwebo yeo e kgokaganyago Gauteng, Limpopo le Mpumalanga, le Maputo ka Mozambique. E akaretša, gare ga tše dingwe, ditsela, maemakepe le diporo.
E tla thuša go akgofiša kgolo, ya goketša dipeeletšo tša thwii tša gae le tša ka ntle, go katološa lekala la tšweletšo le go hlola mešomo ka seleteng.

14. Kabinete e dumeletše go saenwa ga Tumelelano ya Tirišano ya Ekonomi (EPA) ye e tšwelago pele le United Kingdom (UK) ge ditaba tša sethekniki di rarollotšwe le ditaba tša taolo tša ka gare di phethilwe. Kabinete e amogetše gape go išwa Palamenteng go dumelelwa, Tumelelano ye e thomago EPA gare ga Kopano ya Dikgwebo tša Borwa bja Afrika le Mozambique le UK.

15. Kabinete e dumeletše phatlalatšo ya Sengwalwa sa Makgoraditsela sa Merero ya Selegae ye e mpshafaditšwego gore setšhaba se swayeswaye. Sengwalwa sa Makgoraditsela se bolela gore Afrika Borwa gore e lemoge ka botlalo bokgoni bja Phetogo ya Diintasteri ya Bone, DHA e swanetše go kgatha tema ye bohlokwa ya go kgontšha matlafatšo ya badudi, tlhabollo ya kakaretšo, mmušo wa bokgoni le tšhireletšo ya setšhaba. E theilwe gape go DHA ge e na le taolelo e le tee ya taolo ya boitsebišo bja semmušo le maemo, khudugo ya boditšhabatšhaba, le bao ba nyakago tšhireletšo le bafaladi Sengwalwa sa Makgoraditsela se hlagiša mekgwa ya go fokotša bomonetša bja dikgokgano tša ka pankeng le go lemoga dipolokelo ka lebaka la go hloka bokgoni moo go oketšegago.
16. Kabinete e dumeletše go tlišwa ga Tumelelano ya Tokelo ya Ngwalollo (WCT) ya Mokgatlo wa Boithomelo bja Monagano (WIPO) ya 1996 Palamenteng go dumelelwa.
Ye ke tumelelano yeo e kopanetšwego le tumelelano ya go ikgetha ka fase ga Tumelelano ya Berne yeo e šoganago le tšhireletšo ya mošomo le ditokelo tša bangwadi ba bona mo tikologong ya titšitale. Go dumelelana le WCT go hola gape intasteri ya boithomelo ya Afrika Borwa, kudu bangwadi ba mešomo ya dingwalwa le bokgabo. WCT e kgahlegong ya Afrika Borwa ka ge e kgonthiša gore molao wa tokelo ya ngwalollo o tla sepelelana le diphetogo tša theknolotši. Se se tla fa tšhireletšo ye bohlokwa kgahlanong le bohodu go bao ba swerego tokelo mo dikarolong tša mananeo a dikhomphutha le datapeisi.

17. Kabinete e dumeletše go tlišwa ga Tumelelano ya Maswao a Medumo le Diphethagatšo tša WIPO ya 1996, Palamenteng go dumelelwa.
Ye ke tumelelano yeo e kopanetšwego yeo e šoganago le ditokelo tša badiragatši le batšweletši ba maswao a medumo, kudu ka tikologong ya titšitale. Tumelelano e tla šireletša batho goba mekgatlo yeo e dirago bokgoni bja boithomelo bjo bohlokwa, bja sethekniki goba bja mokgatlo mo tshepetšong ya go tliša mošomo bathong le go kaonafatša matlotlo go ba hola.

18. Kabinete e dumeletše go tlišwa ga Tumelelano ya Beijing Palamenteng go dumelelwa. Ye ke tumelelano yeo e kopanetšwego, yeo e laolago tokelo ya ngwalollo ya diphethagatšo tša tsebeihlo gomme ya katološa ditokelo tša badiragatši ba tsebeihlo. E lemoga tokelo ya boithomelo bja monagano bja badiragatši ka mošomo wa bona wa tsebeihlo le go hlola kholego ya ekonomi go bona. E fa gape badiragatši ba tsebeihlo tokelo ya maitshwaro malebana le mošomo wa bona le go lemoga badiragatši ba tsebeihlo mo tikologong ya titšitale.

19. Kabinete e dumeletše go hlongwa ga Komiti ya Ditona (IMC) go eta pele Mokgwa wa go Sekasekwa ke Badirišani wa Afrika (APRM) wa sehlopha sa bobedi sa tshekatsheko ya sehla. O tla dirwa ka morago ga Dikgetho tša Kakaretšo tša 2019. IMC e tla thekgwa ke go hlongwa mo go dumeletšwego ga Khansele ya Taolo ya Setšhaba ya APRM. Tshepetšo ye ya tshekatsheko ya APRM e fa mebušo ya maloko sekgoba sa dipoledišano tša setšhaba ka ditlhahli tša taolo le merero ya mekgatlho ya leago sebaka sa go dira tumelelano go ya pele.

20. Kabinete e dumeletše gore Afrika Borwa e saene Tumelelano ya go hloma, ka fase ga molao wa boditšhabatšhaba, mokgatlo wa maemo a godimo wa boditšhabatšhaba wo o bitšwago Square Kilometre Array (SKA) Observatory, woo maikarabelo a wona e lego a dikarolo tša kago le tirišo tša protšeke ya theleskoupo ya radio ya SKA, gore e hlongwe ka Afrika Borwa le Australia. Go saenwa ga tumelelano go tla ba bohlokwa ka go aba tirišano ya lefase ka mekgwa ya maleba ya taolo, yeo e tla kgonthišago phethagatšo ya katlego ya protšeke. Afrika Borwa e tla kgona gape go huetša dipeeletšo tša ka nageng, tša boditšhabatšhaba, gammogo le dikholego tša tlhabollo ya mabokgoni le mananeokgoparara yeo e amanago le protšeke ya SKA.
21. Kabinete e dumeletše Tlhako ya Setšhaba ya Lefelo la Mollwane la Ditirelo Ka moka Lefelong le Tee (OSBP) gore e phethagatšwe. Se se aba tlhahlo go hlongweng ka pela ga di-OSBP gare ga Afrika Borwa le dinagamabapi. OSBP e tla kaonafatša kgokagano ya kgwebo go boledišana ka tšhireletšo ya setšhaba goba kgoboketšo ya ditseno ka mosepelo wa mohola wa dithoto, batho le ditirelo gare ga Afrika Borwa le mebušo ya kgauswi le yona ya Botswana, Lesotho, Namibia, Mozambique le Zimbabwe.

E tla dira gape gore dilete di lemoge tumelelo ya ka pela ya mellwaneng le ditsenogare tša bommaditsela ba mmelwaneng tša go ipoeletša, tšeo ka tatelano di kaonafatšago bokgoni bja kgwebo le mosepelo wa batho ka go fokotša ditshenyagelo le nako.
22.    Kabinete e dumeletše gore Kgoro ya Ditšhelete tša Setšhaba le Senthara ya Mahlale ya Ditšhelete (FIC) di tla sepediša peakanyo ya Afrika Borwa ya tekolo ya kotsi ya setšhaba le tekolo ye e kopanetšwego yeo e thomago gare ga Moranang 2019.
Tekolo ye e kopanetšwego ke tshepetšo ya tshekatsheko ya badirišani yeo e dirwago ke ditsebi tša boditšhabatšhaba go tšwa dinageng tše dingwe tša maloko tša mokgatlo wa boditšhabatšhaba, Sehlophatšhomo sa Tirišo ya Ditšhelete, go lekola bokgoni bja go lwantšhana le go sepediša tšhelete ka tsela yeo e sego ya maleba (AML) le go lwantšha mokgwa wa go thekga ka ditšhelete woo o sego molaong (CFT). Dipoelo tša tshepetšo di tla thuša go matlafatša go tshepagala ga mokgwa wa ditšhelete wa Afrika Borwa ka go utolla dikgato tšeo di swanetšego go tšewa go šogana le mafokodi afe goba afe mo go mokgwa wa AML/CFT.

23. Kabinete e amogetše ditigelo tšeo di abilwego go Kgoro ya Thuto ya Motheo (DBE) ke Kgoro ya Peakanyo, Tlhahlobo le Tekolo (DPME). Ditigelo di tloga go Tekolo ya khuetšo ya Thuto ya Go bala ya Dikreiti tša Fase ka morago ga mengwaga ye mebedi ya ditsenogare. DBE e thomile Thuto ya Go bala ya Dikreiti tša Fase ka tirišano le diyunibesithi tše mmalwa. Ye ke tekolo ya khuetšo ye kgolo ya thuto yeo maikemišetšo a yona e lego go aga bohlatse ka gore ke eng seo se šomago go kaonafatša go ruta le go ithuta ga go bala ga kreiti ya fase ka Dipolelo tša Bathobaso ka mo nageng. Pego ye e tla bewa wepsaeteng ya DPME.

24. Kabinete e dumeletše Tlhako ya Pholisi ya Dimuseamo tša Setšhaba. Maikemišetšo ke go fetoša taolo le ditshepedišo tša museamo go lebeletšwe phihlelelo, phošollo, tekatekano, kago ya naga le kopano ya leago. Pholisi e akanya go hlopha dimuseamo ka dibopego tše difsa tša taolo go fihlelela diekonomi tša kelo ka go fokotša palo ya dikhansele.
E aba gape tlhopho ya dimuseamo ka moka go ya maleng, kgetho le mohola go kgontšha go aba thekgo ya ditšhelete ye e kwagalago.

25. Kabinete e dumeletše Tlhahli ya Setšhaba go Thwala Batho le Bahlankedibagolophethiši (di-CEO) ba Diinstitušene tša Mmušo le tšeo di laolwago ke Mmušo. Tlhahli e aba maitshwaro a setšhaba le ditlhahli tša tirišo ya botse go godiša go swana mo go thwalweng ga batho. E arabela Komiti ya Tshekatsheko ya Mopresidente ka Dilo tšeo e lego tša Mmušo go godiša go bea dilo pepeneneng, maikarabelo le tirišo ya taolo ye botse go dibopego ka moka tša mmušo.

26. Kabinete e dumeletše pego ya tšwelopele ya botshela ka Sehlophatšhomo sa Ditona ka Leboa Bodikela. Kabinete e thabela tšwelopele ye e bonagalago ye e dirilwego go okobatša dikgoro tša profense ka Leboa Bodikela gomme le maemo a ditirelo tša motheo a beilwe pele. Tsenogare ye e lefile 90% ya baabi ba ditirelo le go kgontšha gore go be le kabo ye e kaonafetšego ya dihlare le didirišwa. Tše nne tša ditheetha tša bobui tše hlano tša bookelo bja Mafikeng di boetše di a šoma. Tshepetšo ya Palo ya diposo tšeo di swanetšwego go tlatšwa ka dikgorong tša go fapana di tladitšwe. Tshepetšo ya go šogana le tšhalelo morago ya go lokiša mananeokgoparara e lokišitšwe gomme mekgatlo ya phethagatšo ya melao e tšwela pele go ba le tšwelopele mo go rwešeng maikarabelo go bao ba dirilego bomenetša.

27. Go šoma le boetapele bja Leboa Bodikela Balaodi bao ba thwetšwego ba tšwela pele go dira tšwelopele go beakanya ditshepetšo tša taolo ye botse. NCOP e etetše Leboa Bodikela ka Diphalane gomme ba tšweleditše pego ya bona ba digela tsenogare ya mmušo wa Gare ka Profenseng.

28. Kabinete e dumeletše go swarwa ga ditiragalo tše di latelago:
• Dikopano tša Ngwaga le Ngwaga tša Bone tša Panka ya Tlhabollo ye Mpsha (NDB), nakong ya kotara ya mathomo ya 2019. NDB e hlomilwe ke kopano ya Brazil, Russia, India, China le Afrika Borwa (BRICS) go beakanya methopo go thekga mananeokgopara le diprotšeke tša tlhabollo tša go swarelela mo dinageng tša BRICS, le mebaraka ye mengwe yeo e hlabologago.
• Kopano ya Mehleng ya bo 17 ya Khonferense ya Ditona tša Afrika ka ga Tikologo (AMCEN) ka Phupu/Mosegamanye 2019. AMCEN ke foramo ya go ya go ile moo Ditona tša Afrika tša Tikologo ba beakanyago le go tšea sephetho ka ditaba tša tikologo tša maleba tšeo di loketšego Kontinente. Afrika Borwa e amogela bodulasetulo bja yona go tloga ka 2019 go fihla ka 2021.

C. Melaokakanywa
29. Kabinete e amogetše phatlalatšo ya Molaokakanywa wa Go tšewa ga naga wo o Mpshafaditšwego gore setšhaba se o swayeswaye. Molaokakanywa woo o mpshafaditšwe o tlaleletša karolo yeo e abago mabaka ao a kwagalago moo go tšewa ga naga mo kgahlegong ga setšhaba go ka bago ntle le tefo. Karolo e matlafatša Molaokakanywa wa go Tšewa ga naga wa pele woo o gogetšwego morago tshepetšong ya palamente. Molaokakanywa o tla thuša go akgofiša lenaneo la tlhabollo ya naga mola le le ka tlhakong ya melawana ya molaotheo.

30. Kabinete e dumeletše phatlalatšo ya Taolo ya Molaokakanywa wa Diinstitušene tša Ditšhelete wa 2018 gore o swayeswaye ke setšhaba. Se se dira karolo ya kaonafatšo ya mmušo ya taolo ya lekala la ditšhelete ka ga mmotlolo wa Twin Peaks gomme wa latela tiragatšo ya Molao wa Taolo ya Lekala la Ditšhelete, 2017 (Molao wa 9 wa 2017) yeo, gare ga tše dingwe, e ikemišeditšego go kgonthiša taolo ye botse ya mmaraka le tshwaro ya badirelwa mo lekaleng la ditšhelete. Molao wa taolo ya mmaraka o ikemišeditše go thibela le go laola ge thibelo e sa atlege, dipoelo tše dimpe di tšwa diinstitušeneng tša bao ba sepedišago dikgwebo tša bona ka mokgwa woo o sa swarego badirelwa gabotse goba ba nyatša go tshepagala ga mebaraka ya ditšhelete le boitshepo mekgweng ya ditšhelete.

Molaokakanywa o tla matlafatša tšhireletšo ya badirelwa ka go beakanya molao wa taolo ya mmaraka wo mogolo wo motee. Se se tla feleletša ka tirišo ya go se fetogefetoge ya melao ya tšhireletšo ya modirelwa go phatlala le lekala la ditšhelete. E aba mokgwa wo motee woo o theilwego mešongwaneng ya go dumelela diinstitušene ka moka tša ditšhelete, le go kgonthiša tshwaro le tekolo ye e laolwago.

Se se tla dumela Bolaodi bja Taolo ya Lekala la Ditšhelete le lefsa go fihlelela taolelo ya bjona ya go šireletša badirelwa ba ditšhelete ka go kgonthiša tshwaro ye botse. Molaokakanywa, woo o tlo dirišwago go diinstitušene tša ditšhelete ka moka, gape di thekga phetogo ya lekala la ditšhelete ka phethagatšo ya Lenaneo la Lekala la Ditšhelete leo le lokolotšwego ka fase ga Molao wa Matlafatšo ya Ekonomi ya Bathobaso  ya Kakaretšo, wa 2003 (Molao wa 53 wa 2003) ka go nyaka gore dipholisi di dirišwe go sepelelana le lenaneo le go lekola gape phethagatšo ya dipholisi tšeo.

31. Kabinete e dumeletše gore Molaokakanywaphetošwa wa Merero ya Ditšhelete wa 2018 o tlišwe ka Palamenteng.
Dimpshafatšo di amana le:
a) Molao wa Phuhlamoditšheleteng wa 1963, go maatlafatša taolo ya dikontraka tše kwanetšwego, go sepelelana le boikgafo bja G20 commitments;  
b) Molao wa Diphenšene tša Mašole wa 1976, go rarolla tlhagišo ya kgethologanyo le go netefatša gore go ba le go se abe mešomo go ya ka bong go lemoga mehuta ye e fapanego ya dikamano;
c) Molao wa Dipanka wa 1990, go dumelela gore dikhamphani tša mmušo tše di nago le maswanedi go dira kgopelo ya dilaesentshe tša go bula dipanka, go eya ka tumelelo ya Kabinete;
d) Molao wa Phenšene ya Mošomo wa Mmušo wa 1996, go fetoša Molaokakanywa wa go fa molekane yo o hlalanego le yena tšhelete ya phenšene ge go na le tlhalo, go netefatša gore tefelo ya tšhelete ya maloko a phenšene go balekane bao ba bego ba nyalane le bona ga e fetišetšwe go ba sekoloto; le
e) Molao wa Phrofešene ya Bolekodi bja Dipuku tša Ditšhelete wa 2005, go rarolla ditlhohlo le mellwane yeo Lekgotla leo le Ikemego la Taolo ya Balekodi ba Dipuku tša Ditšhelete le lebanego le yona ge le phethagatša maikarabelo a lona a taolo le a tlhokomedišišo.

D. Ditiragalo Tše Di Tlago
32. Tsebišo ya NMW
Mopresidente Ramaphosa o tla tsebiša NMW mo tiragalong yeo e tlo swarelwago Kliptown ka Soweto ka Labohlano, 7 Manthole 2018. NMW e tla hola ka pela bašomi ba go feta dimilione tše tshela gomme ya thuša go šogana le legato la go se lekalekane le bohloki ka Afrika Borwa. Tsebišo ye ya leswao e tla katološa phihlelelo ya leago go batho ba bantši bao ba lego kotsing.

33. Letšatši la Boditšhabatšhaba la Kgahlanong le Bomenetša
Go gopola Letšatši la Boditšhabatšhaba la Kgahlanong le Bomenetša la UN ka Lamorena, 9 Manthole 2018, Kabinete e kgonthiša twantšho ya bomenetša ka naga go bobedi makala a praebete le a setšhaba. Sehlopha sa JCPS se beile pele twantšho kgahlanong le leswena le go sepelelana le go se kgotlelele bomenetša.
Bomenetša ke bothata bja setšhaba bjoo bo swanetšego go lwantšha ke mang le mang ka ge e ditela tlhabollo ya merero ya mekgatlho ya leago gomme ya godiša bohloki ka go se iše methopo moo e nyakegago kudu.

34. Letšatši la Ditokelo tša Batho la Boditšhabatšhaba
Afrika Borwa e tla ba le setšhaba sa boditšhabatšhaba ka go gopola Letšatši la Boditšhabatšhaba la Ditokelo tša Batho ka Mošupologo, 10 Manthole 2018. Letšatši le dira segopotšo sa go amogelwa ga Kopano ya Kakaretšo ya UN ya Pego ya Lefase ya Ditokelo tša Batho ka 1948. Mmušo o tšwela pele go kgonthiša gore maAfrika Borwa ka moka a ipshina ka ditokelo tša batho ka moka wa go swana le tokelo ya go phela, tekatekano le tlhompho ya batho. Modudi yo mongwe le yo mongwe o na le maikarabelo go kgonthiša gore ditokelo tša batho le tlhompho di a šireletšwa mo nageng ya rena.

35. Khomišene ya Lefase ka Mošomo wa ka Moso
Pego go tšwa go Khomišene ya Lefase ka Mošomo wa ka Moso e tla thakgolwa ka la 22 Pherekgong 2019. E hlomilwe ke ILO ka 2017 go lekola phetogo ya lebelo yeo e diregago ekonoming ya lefase le lefase la mošomo, le go utolla ditlhohlo tša motheo le ditigelo. Khomišene ye ya Maemo a Godimo e laolwa mmogo ke Mopresidente Ramaphosa le Tonakgolo Stefan Löfven wa Kingdom of Sweden.

E. Melaetša
36. Mahloko
Kabinete e na le Mopresidente Ramaphosa go romeleng molaetša wa mahloko ka go hlokofala ga Molwela tokologo le Motsetamogolo wa naga ya rena nageng ya United Kingdom, Morena Mendi Msimang, ka Mošupologo, 3 Manthole 2018, ka morago ga go lwala sebaka se setelele. Kabinete e romela molaetša wa mahloko go balapa, bagwera, balwela tokologo le badirišani ba Morena Msimang. Morena Msimang o filwe Poloko ya Semmušo ya go Ikgetha ya legoro la 1 ya tlhompho ya mašole go ya ka pholisi ya dipoloko tša semmušo tša Bosetšhaba le tša Profense.

37. Ditebogišo
37.1 Kabinete e lebogiša Banyana Banyana ka go fihlelela makgaolakgang a Mogopo wa Dinaga tša Afrika wa Basadi wa 2018. Ka go dira bjalo ba fihleletše go tsenela Mogopo wa Lefase wa Basadi wa FIFA nageng ya France.
37.2 Kabinete e lebogiša Ngaka Lindiwe Sidali, yoo a dirilego histori ka go ba mosadi wa mathomo wa moAfrika go ba ngaka ya pelo le maswafo ka nageng.

F. Bao Ba Thwetšwego Mešomong
Batho ka moka bao ba thwetšwego mešomong mangwalo a bona a dithuto a tla tiišetšwa le go netefaletšwa ka maleba.

38. Koporasetlhabollo ya Diintasteri (IDC)
Morena Tshokolo Nchocho bjalo ka CEO ka kontraka ya mengwaga ye mehlano.

39. Maloko a Boto ya tša Boso ya Afrika Borwa:
a. Mohumagadi Nana Magomola (Modulasetulo);
b. Ngaka Phillip David Dexter (Motlatšamodulasetulo);
c. Morena David Lefutso;
d. Moathbokheiti Derek Jeffrey Block;
e. Mohumagadi Sowbakiam Mudly-Padayachie;
f. Ngaka Mphekgo Patrick Maila;
g. Mohumagadi Feziwe Yolanda Renqe;
h. Morena Itani Phaduli;
i. Ngaka Owen Peter Muller Horwood;
j. Mohumagadi Kelebogile Shirley Moroka-Mosia;
k. Morena Jerry Lengoasa (CEO); le
l. Ngaka Tsakani Ngomane (moemedi wa DG ya Kgoro)

40. Moathbokheiti Sandile Nogxina bjalo ka Molaodimogolophethiši yoo e sego wa taolo le Modulasetulo wa Boto ya Khamphani ya Boemafofane ya Afrika Borwa.

41. Khansele ya Dipalopalo ya Afrika Borwa:
a. Morena Ian Assam – o thwetšwe gape;
b. Morena Faldie Esau – o thwetšwe gape;
c. Ngaka Jacky Galpin – o thwetšwe gape;
d. Morena Ettienne le Roux – o thwetšwe gape;
e. Ngaka Ariane Neethling – o thwetšwe gape;
f. Ngaka Thabi Leoka;
g. Mohumagadi Reshoketswe Mokobane;
h. Morena Thapelo Molahloe;
i. Mohumagadi Blanche Motsosi;
j. Mohumagadi Nompumelelo Nzimande;
k. Morena Wandile Sihlobo;
l. Mohumagadi Vuyelwa Mantyi (moemedi wa Kapa Bohlabela);
m. Mohumagadi Zeenat Ishmail (moemedi wa Kapa Bodikela);
n. Morena Kuberin Packirisamy (moemedi wa Kapa Leboa);
o. Morena Thulani Bhengu (moemedi wa KwaZulu-Natal);
p. Morena Thuso Ramaema (moemedi wa Freistata);
q. Ngaka David Everatt (Modulasetulo le moemedi wa Gauteng);
r. Profesa Andries Monyeki (moemedi wa Leboa Bodikela);
s. Ngaka Nomuso Mlondo (moemedi wa Mpumalanga); le
t. Ngaka Modjadji Malahlela (moemedi wa Limpopo).

42. Khomišene ya Ditirelo tša Mašole a Tšhireletšo:
a. Ngaka Siphelele Zulu;
b. Ngaka Ziyaad Essop;
c. Moatbokheiti Nokuzola Gloria Khumalo; le
d. Morena Ian Hugh Robertson.

43. Boto ya Khamphani ya Enetši ya Nyuklea ya Afrika Borwa
a. Ngaka Robert Adam;
b. Ngaka Ramatsemela Masango;
c. Ngaka Aadil Patel;
d. Morena Bishen Singh;
e. Mohumagadi Pulane Kingston;
f. Morena Matlhodi Ngwenya;
g. Morena Jabulani Ndlovu; and
h. Mohumagadi Pulane Molokwane;

44. Boto ya Mhlathuze Water
a. Mohumagadi Thabi Agatha Shange (Modulasetulo)
b. Morena Silas Zwelakhe Hlophe (Motlatšamodulasetulo)
c. Ngaka Purshottamma Sivanarain Reddy
d. Mohumagadi Nica M Gevers
e. Ngaka Mosidi Makgae
f. Morena Musa Moses Xulu
g. Morena Bonginkosi Vincent Mshengu
h. Mohumagadi Amita Badul
i. Mohumagadi Nothando Nonkululeko Mkhize
j. Mohumagadi Gloria Dumisile Biyela
k. Morena Petros Mzothule Zikalala

45. Di-CEO tša Taolo ya Lekala la Thuto le Tlhahlo (di-SETA):
a. SETA ya Dipanka (BANKSETA) – Morena Trevor Rammitlwa;
b. SETA ya Dijo le Dino (FOODBEV SETA) – Mohumagadi Nokuthula Selamolela;
c. SETA ya Tshepetšo ya Dihlale le Tšweletšo (FP&M SETA) – Mohumagadi Felleng Yende;
d. SETA ya Diinšorense (INSETA) – Mohumagadi Nadia Starr;
e. SETA ya Ditirelo – Mohumagadi Amanda Buzo-Gqoboka;
f. SETA ya Temo (AGRISETA) – Morena Zenzele Gilbert Myeza;
g. SETA ya Diintasteri tša Dikhemikhale (CHIETA) – Morena Mike Khathutshelo Ramukumba;
h. SETA ya tša Setšo, Bokgabo, Boeti, Kamogelo le Dipapadi (CATHSSETA) – Mohumagadi Keitumetse Lebaka;
i. SETA ya Ditirišo tša Thuto, Tlhahlo le Tšweletšopele (ETDP SETA) – Mohumagadi Nombulelo Nxesi;
j. SETA ya Ditšhelete le Palomatlotlo (FASSET) – Mohumagadi Ayanda Pearl Zinhle Mafuleka;
k. SETA ya Maphelo le go Phela Gabotse (HWSETA) – Mohumagadi Elaine Brass;
l. SETA ya Ditirelo tša Setšhaba (PSETA) – Mohumagdi Bontle Portia Lerumo; le
m. SETA ya Mabenkelekgoparara le Dikgwebjana (W&RSETA) – Morena Blessing Tom Mkhwanazi.

Dipotšišo: Mohumagadi Phumla Williams – Seboleledi sa Kabinete sa Motšwaoswere
Mogala: 083 501 0139