Kabinete e kopane ka Laboraro, 21 Dibatsela 2018 mo Tuynhuys ka Motsekapa.
A. Merero ye bohlokwa seemong sa bjale
1. Peeletšo
1.1. Kabinete e amogela tlhomo ya katlego ya Foramo ya Dipeeletšo ya Afrika yeo e swerwego go tloga ka la 7 go fihla ka la 9 Dibatsela 2018 mo Sandton Convention Centre ka Gauteng. Mebušo ya Afrika le dikgwebo, diinstitušene tša kgwebo tša boditšhabatšhaba le badirišani ba bangwe ba tlhabollo ba nepišitše go dira Afrika ketapele ya lefase mo dipeeletšong.
1.2. Ge khonferense e tswalelwa ditumelelano tše 45, tša go ka ba US$32 bilione, di phethilwe go hola kontinente. Mo go tšeo, Afrika Borwa e tla holega go US$6.8 bilione ka dipeeletšo.
2. Samiti ya Kopano ya Afrika (AU)
2.1. Kabinete e hlohleleditšwe ke dipoledišano mo Samiting ya AU yeo e swerwego ka Addis Ababa, Ethiopia ka la 17 le la 18 Dibatsela 2018, moo Mopresidente Cyril Ramaphosa a kgathilego tema. Kopano yeo e Ikgethilego e boledišane ka ditshepetšo tša kaonafatšo tšeo di tšwelago pele tšeo maikemišetšo a tšona e lego go thoma AU ya go šoma gabotse ya bokgoni le yeo e tšošološitšwego yeo e kgonago go fihlelela dilo tše bohlokwa tša kontinente le ditebanyo tšeo di beakantšwego ka go Lenaneo la 2063, yeo e lego tlhako yeo e rulagantšwego ya phethogo ya ekonomi ya leago ya Afrika mo mengwageng ye 50.
2.2. Kaonafatšo ya AU ke tshepetšo yeo e tšwelago pele, yeo ditigelo tša yona tše dingwe di šetšego di phethagaditšwe, kudu malebana le boikgafo bja go ba leloko la mebušo ya AU go akanya bong bjo bogolo bja go thekga mokgatlo ka ditšhelete. Dinaga tše dintši di tšwela pele go saenela Tumelelano ya Kgwebišano ye e Senago Ditlhohlo ka Kontinenteng ya Afrika go kgonthiša gore Kontinente e lemoga tumelelano ya kgwebo ye e lokologilego ya go phatlalala le kontinente.
3. Tirišano ye e Rulagantšwego le Kopano ya Yuropa (AU)
3.1. Kabinete e thabišitšwe ke dipoelo tše dibotse tša Samiti ya bošupa ya EU le Afrika Borwa yeo e swerwego ka la 15 Dibatsela 2018 ka Belgium. Dipoelo le maikgafo tšeo di dirilwego mo samiting di theilwe maitapišong a rena a moswananoši a go bea kgolo ya ekonomi le tlholo ya mešomo gare ga lenaneo la bosetšhaba la Afrika Borwa.
3.2. Afrika Borwa ke naga e le tee ka Afrika le ye tee ya dinaga tše 10 lefaseng ka moka yeo e nago le Tirišano ye e Rulagantšwego le EU. EU ke modirišani wo mogolo go feta ka moka wa Afrika Borwa le mmeeletši wo mogolo go feta ka moka wa ka ntle bjalo ka tirišano, ye e emelago 73.7% ya palomoka ya dikabo tša Dipeeletšo tša Thwii tša ka Ntle ka mo nageng.
3.3. Beke ye Mopresidente Ramaphosa o amogetše Mopresidente wa Repabliki ya Federale ya Germany, Morena Frank-Walter Steinmeier, Ketelong ya Semmušo ka Afrika Borwa. Germany ke ye nngwe ya babeeletši ba bagolo go feta ka moka ka Afrika Borwa, ka dikhamphani tša Germany tša go feta 600 tšeo di nago le dikgwebo goba tšweletšo ka nageng, di thekga mešomo ya go feta 100 000.
3.4. Ketelo ya Semmušo e feleleditše ka go saenelwa ga ditumelelano tša kgwebo le dipeeletšo gare ga dinaga tše pedi, gomme tša fa baetapele ba babedi ba sebaka sa go boledišana ditaba tša mahlakore ka moka le go šomišana bjalo ka maloko ao e sego a sa ruri a Khansele ya Tšhireletšo ya Kopanoditšhaba (UN) ya paka ya mengwaga ye mebedi go tloga ka 2019 go fihla ka 2020.
4. Tlhabollo ya naga
4.1. Kabinete e lemogile gore Komiti ya Palamente yeo e Kopanego ya Tshekatsheko ya Molaotheo e amogetše pego ya yona yeo e dumelelago go mpshafatša Karolo ya 25 ya Molaotheo wa Repabliki ya Afrika Borwa ka 1996. Mpshafatšo e tla kgontšha Mmušo go tšea naga ntle le tefo mo kgahlegong ya setšhaba. Go letetšwe gore pego ya komiti e išwe go Lekgotla la Maloko a Palamente gore go ngangišanwe ka yona.
4.2. Tshepetšo ya go boledišana le setšhaba e bone mekgatlo ye mmalwa e tliša dikakanyo tša yona ka Molaokakanywa gomme go swerwe ditheeletšo tša setšhaba diprofenseng tše senyane ka moka. Go fihla mo Molaotheo o mpshafaditšwe makga a 17 ka tshepetšo ya dipoledišano le kakaretšo.
4.3. Mmušo o dula o ikgafile go mokgwa wa maikarabelo wa tlhabollo ya naga woo o lego kgahlegong ya batho ka moka. Kabinete e kgonthiša gore mmušo o hlompha molao, gape, ka dinako ka moka, o tla šoma go ya ka Molaotheo.
5. Dikahlolo tša Kgorotsheko ya Molaotheo
5.1. Kabinete e amogela kahlolo ya Kgorotsheko ya Molaotheo yeo e ahlotšego gore Molao wa Tlhabollo ya Methopo ya Diminerale le Petroleamo, wa 2002 (Molao wa 28 wa 2002) woo o laolago go abelwa ditokelo tša meepo, o swanetše go balwa mmogo le Molao wa Nakwana wa Tšhireletšo ya Ditokelo tša Naga tšeo e sego tša Semmušo, wa 1996 (Molao wa 31 wa 1996), woo o šireletšago ditokelo tša badudi ba dinaga tšeo di senago tšhireletsšo ya melao.
5.2. Phenyo ya setšhaba sa Lesetlheng ka Leboa Bodikela e šupa mathomo a go lemogwa ga ditokelo tša naga tšeo batho ba Afrika Borwa bao ba bego ba gateletšwe nakong ya go feta ba di amogilwego mengwaga ye mentši. Moo meepo e huetšago ditharollo, malapa le ditšhaba, batho bao ba angwago thwii ke meepo ba swanetše go dumelela diphethogo tše dingwe le tše dingwe tšeo di amago ditokelo tša bona tša naga.
6. Dipoelo tša tlhakišo
6.1. Kabinete e amogela le go lebogiša dikgoro tša mmušo le makala tšeo di tšwelago pele go amogela tlhakišo ya go hlweka nako le nako. Se se tšwelela ka morago ga go lokollwa ga Pego ya Tlhakišo ya Taolo ya Ditšhelete tša Setšhaba ya ngwaga wa ditšhelete wa 2017/18 ke Mohlakešipharephare (AG) Kimi Makwetu.
6.2. Le ge go le bjalo Kabinete e tshwenywa ke pego yeo e bontšhago go ya fase ka kakaretšo ga dipoelo tša tlhakišo ga dikgoro tše dingwe tša mmušo tša bosetšhaba le tša diprofense le makala a tšona. Go saenwa ga Molaokakanywa wa Mpshafatšo ya Tlhakišo ya Setšhaba ke Mopresidente Ramaphosa, woo o tla matlafatšago mošomo wa Ofisi ya AG, go tla thuša go rweša maikarabelo go bao ba tšwelago pele go se hlomphe tlhako ya taolo.
6.3. Kabinete e hlohleletša dikgoro ka moka le makala go šoma ka ditsenogare tša phošollo go ditaba ka moka tšeo di boletšwego ke AG le go lekola tšwelopele nako le nako go šogana le mathata pele ga leboo la tlhakišo la go latela.
7. Polokego le Tšhireletšo
7.1. Kabinete e thekga Lesolo la Sehla sa Menyanya la Polokego ya Setšhaba leo le thakgotšwego ke Tona ya Maphodisa Bheki Cele ka fase ga morero “Operation Quiet Storm”.
7.2. Maikemišetšo a lesolo le ke go dira Afrika Borwa goba lefelo la go bolokega ge re batamela sehla sa maikhutšo a mafelelo a ngwaga. Tirelo ya Maphodisa a Afrika Borwa e tla dira masolo nageng ka moka toropong ye nngwe le ye nngwe, motseng wo mongwe le wo mongwe le metsesetoropo go fihla mafelelong a Pherekgong 2019. Ba tla nepiša go bonala ga maphodisa, mola ba dira temošo ya bosenyi bja go ikgetha le masolo a thibelo.
7.3. Kabinete e ipiletša go badudi ka moka ba Afrika Borwa go tšwela pele go šomišana le maphodisa go dira gore ditikologo tša rena di bolokege. Batswadi le bahlokomedi le bona ba eletšwa go ba le šedi ye kgolo ge ba hlokomela bana ba bona nakong ya sehla sa menyanya se se tlago.
7.4. Kabinete e thekga gape lesolo la Polokego Ditseleng la Sehla sa Menyanya la 2018, leo le thakgotšwego ke Tona ya Dinamelwa, Ngaka Blade Nzimande, ka Limpopo mafelelong a beke.
7.5. Thakgolo e dirilwe mmogo le Samiti ya matšatši a mabedi ya Polokego Ditseleng le Letšatši la Segopotšo la Lefase la UN la batšwasehlabelo ba dikotsi tša ditseleng. Go kgahlegong ya go phela gabotse ga rena gore ka moka re kgathe tema go kgonthiša gore go ba le sehla sa menyanya sa polokego ka go otlela ka maikarabelo le go obamela melao ya tsela.
8. Leporogo la Maputo-Catembe
8.1. Kabinete e lebogiša boraentšenere ba Afrika Borwa bao ba kgathilego tema go tlhabollo ya histori ya leporogo la thekgo le le telele go feta ka moka. Leporogo la Maputo-Catembe le agilwe ke Khamphani ya Maporogo le Ditsela ya China gomme le kgokaganya Maputo le Mozambique le KwaZulu-Natal.
8.2. Mopresidente wa Mozambique, Morena Filipe Nyusi, o tlhomile Leporogo la Maputo-Catembe la botelele bja dikilometara tše tharo, leo le agilwego mo mengwageng ye mene ka ditshenyagelo tša US$785 milione.
8.3. Tlhabollo ye e tla hlohleletša kgwebo le boeti gare ga Mozambique le Afrika Borwa ka nako ya go sepela gare ga Maputo go ya Kosi Bay ka mollwaneng wa Lewatle la Bohlabela la KwaZulu-Natala e fokotšegile kudu go tloga go diiri tše tshela go ya go metsotso ye 90.
B. Diphetho tša Kabinete
9. Beke ya go Boledišana le Bogaši bja Ditaba ka Lenaneo la Tiro la Mmušo
9.1. Kabinete e hlalošeditšwe ka dipego tša tšwelopele ka dipoelo tše bohlokwa tša nako ya go thoma ka la 1 Hlakolo 2018 go fihla ka la 30 Lewedi 2018. Dikgoro tšeo di šomago dihlopheng go phethagatša dipoelo tše bohlokwa tše 14 di tšwela pele go fihlelela diphihlelelo tša bona. Dipoelo tše di tšwa go Tlhako ya Leano la Lebaka la Nako ya Magareng (MTSF) ya 2014-2019 le go tšwa go Pono ya 2030 ya Leanotlhabollo la Bosetšhaba (NDP).
9.2. Kabinete e dumeletše tiro ye e nyakegago go šogana le ditlhohlo tšeo di amago phethagatšo. Dipego tša gona di phatlaladitšwe mo wepsaeteng ya Kgoro ya Peakanyo, Tekodišišo le Tshekatsheko ya Phethagatšo ya Mošomo (DPME) (www.dpme.gov.za).
10. Tšweletšo ya Difatanaga le Lenaneo la Tlhabollo (APDP)
10.1. Kabinete e dumeletše koketšo ya APDP go tloga go 2021 go fihla go 2035 le dimpshafatšo go thekga Leano le Legolo la Difatanaga la Afrika Borwa (SAAM).
10.2. SAAM e nepiša mafelo a tshela: Go godiša mebaraka ya gae; Go tlhabolla mebaraka ya dilete, Go dira dilo gore e be tša gae; Tlhabollo ya mananeokgoparara; Phetogo ya intasteri, le tlhabollo ya theknolotši le mabokgoni ao a amanago le yona.
10.3. Gare ga tše dingwe dimpshafatšo di nyaka go hlohleletša magato a godimo a go oketša mohola wa tša gae. Tekolo le kelo ya lenaneo le diphetogo tšeo di lebanego le intasteri di kaonafaditšwe gape go kgonthiša tšwelopele malebana le pono le dinepo tša SAAM.
10.4. Tona ya Kgwebo le Intasteri (dti), Ngaka Rob Davies, o tla tsebiša bobegaditaba ka dimpshafatšo tše ka Labohlano, 23 Dibatsela 2018.
C. Melawana
11. Kabinete e dumeletše Molawana wa Tefo ya Tlaleletšo wa Tlhakišo ya Bosetšhaba wa 2018 gore o tšebišwe Palamenteng. Molawana o dumelela Mohlakišipharephare go tšea magato a phošollo go kgonthiša gore ditshenyagelo tše Mmušo o itemogetšego tšona, moo go kgonagalago, di bušetšwa morago le gore go nyakišišwe diphošo tša maleba tšeo di gonolelwago. Molawana wo gape o nyaka go matlafatša AG go dira mošomo wa tlhakišo ya boditšhabatšhaba le go dira ditlhakišo tša phethagatšo, le go thekga dithulaganyo tša taolo tša AG go tirišo ye botse kudu ya gonabjale.
D. Ditiragalo tše di Tlago
12. Lesolo la 100 #WomenOfFortitude
Go latela nako ya dikgetho, lesolo la 100 #WomenOfFortitude e tla bulwa ka Union Buildings ka Pretoria ka la 22 Dibatsela 2018. Komiti ya Ditona yeo e swaraganego le ditaba tša Matswalo a Nelson Mandela le Matswalo a Albertina Sisulu e tsebišitše ka la 11 Diphalane 2018 lesolo la #WomenOfFortitude bjalo ka la mešongwana ya Matswalo a Mama Sisulu.
Lesolo la #WomenOfFortitude ke mokgatlo wa basadi ba 100 go eta pele dipoledišano tša ka moo basadi lehono ba ka swarelelago bohwa bja Mama Sisulu.
13. Matšatši a 16 a Twantšho ya Dikgaruru kgahlanong le Basadi le Bana (GBV)
Kgoro ya Basadi e kgokaganya le go kopanya tšhupamabaka ya mmušo ya ditiragalo tša Matšatši a 16 a Twantšho kgahlanong le GBV go tloga ka la 25 Dibatsela go fihla ka la 10 Manthole 2018. Maloko a Taolo ya Bosetšhaba gammogo le baetapele ba mebušo ya segae le ya profense ba tla thoma ka ditiragalo tša dipotfolio/makala go phatlala le naga ka mananeo a go kopana le ditšhaba. Mananeo ka botlalo a mmušo a ka hwetšwa mo go www.gov.za/16DaysofActivism2018.
Kabinete e ipiletša go maAfrika Borwa go šomiša sefala se gomme ba kgathe tema tiragalong ya mmušo yeo e lego kgauswi le bona. Mekgatlo ya segae le mekgatlo ye mengwe ya basadi e hlohleletšwa go ya ditiragalong tše di beilwego tša nako yeo.
Go ipiletšwa go maAfrika Borwa ka moka go šoma mmogo go lemoga boipiletšo bja #HearMeToo, ka go theeletša mathata a basadi, le go tšea magato go fediša mathata a mehuta ka moka ya dikgaruru kgahlanong le basadi.
E. Ditebogišo
14. Kabinete e lebogiša bagale/bagaleadi ba dipapadi tša gae bao ba godišago Afrika Borwa. Dikatlego tša bao ba šomilego gabotse mo dipapading tša bona, di lemogilwe moletlong wa kgauswanyana wa Difoka tša Dipapadi.
14.1. Caster Semenya wa Afrika Borwa o hweditše digauta tše pedi ka go thopa sefoka sa Naledi ya Dipapadi ya go tuma ya Ngwaga gammogo le Mosadi wa Dipapadi wa Ngwaga.
14.2. Moruthi wo a šomilego ga botse wa Afrika Borwa Chad le Clos o thopile Sefoka sa Monna wa Dipapadi wa Ngwaga.
14.3. Ndodomzi Ntutu o thopile Sefoka sa Monna wa Dipapadi wa Ngwaga yo a Phelago ka Bogolofadi.
14.4. Anrune Liebenberg o thopile Sefoka sa Mosadi wa Dipapadi wa Ngwaga yo a Phelago ka Bogolofadi.
14.5. Banyana Banyana ba thopile Sefoka sa maemo a godimo sa Sehlopha sa Ngwaga. Banyana Banyana ba thopile papadi ya bona ya go bula kgahlanong le Nigeria mo go Mogopo wa Afrika wa Basadi wa Boditšhaba (AFCON) wa 2018.
14.6. Bafana Bafana e ralokile maleka a 1-1 le Nigeria go papadi ya go ba le maswanedi a go bapala go AFCON.
14.7. Sehlopha sa Rugby sa Afrika Borwa se tumišitšwe ka mešomo ya sona gomme re ba lakaletša tše dibotse go phadišano ya bona ye e tlago kgahlanong le Wales ka la 24 Dibatsela 2018.
Kabinete e ipiletša go maAfrika Borwa go tšwela pele go thekga basadi le banna ba dipapadi ba naga.
15. Kabinete e lebogiša gape:
15.1. Tona ya Saense le Theknolotši Mmamoloko Kubayi-Ngubane, yoo a kgethilwego go thuša ka Khanseleng ya Foramo ya Ekonomi ya Lefase mo go Phetogo ya Diintasteri ya Bone, yeo e akaretšago mmušo, mekgatlo ya segae le dirutegi. Se se tla thuša dinaga lefaseng go arabela le go šomiša dibaka tše di abjago ke Phetogo ya Diintasteri ya Bone.
15.2. Tona ya Ditšhelete Tito Mboweni ka go thwalwa Botong ya Babolokedi ya Thekgo ya Khutšo ya AU, yeo e tla thekgago ka ditšhelete mešongwana ya poelano le thibelo ya botseta, dinyakwa tša bokgoni bja diinstitušene, le ditshepetšo tša thekgo ya khutšo ka Afrika. Bjalo ka Leloko la Boto ya Babolokedi, Tona Mboweni o tla kgatha tema go go se fetogefetoge ga thulaganyo le taolo ye e kaonafaditšwego, diphošo tša taolo le ditšhelete tša Thekgo ya Khutšo. Thwalo ya babolokedi ba Thekgo ya Khutšo ya AU ke kgato ya motheo mo phethagatšong ya go thekgwa ka ditšhelete ga lenaneo la AU, leo e lego karolo ya tshepetšo ye e tšwelago pele ya tlhabollo ya diinstitušene.
15.3. Tona ya Thuto ya Godimo le Tlhahlo Naledi Pandore, yoo a tla abelwago Sefoka sa Bosetšhaba sa naga ya Fora sa Sefoka sa Sehlopha sa Tlhompho ka Labohlano, 30 Dibatsela 2018. Sefoka ke sa go lemoga dikatlego tša gagwe tša bokgoni tša dinako ka moka le maitapišo a gagwe a go godiša le go tšwetšapele tirišano gare ga Fora le Afrika Borwa mo lekaleng la Saense le Theknolotši. Moletlo o tla swarwa bodulong bja Motseta wa Fora ka Afrika Borwa ka Pretoria.
F. Bao ba thwetšwego mešomong
Batho ka moka bao ba thwetšwego mešomong mangwalo a bona a dithuto a tla tiišetšwa le go netefaletšwa ka maleba.
16. Dihlogo tša diprofense tša Diofisi tša Molaodimogolo wa Dinyakišišo tša Bosenyi bjo Bogolo (di-Hawks):
16.1. Foreistata: Prikatiri Kubandran Moodley; le
16.2. Leboa Bodikela: Motšeneralepharephare Dumisani Patrick Mbotho.
17. Go thwalwa gape ga Moatbokheiti Makhosini Solomon Msibi bjalo ka Mohlankedimogolophethiši wa Koporase ya Taolo ya Sephethephethe sa Ditseleng (RTMC).
18. Go thwalwa gape ga Morena Thulani Matiki Norman Kgomo bjalo ka leloko leo e sego la taolo la Boto ya RTMC.
19. Go thwalwa gape ga Mohumagadi Daphline Harridene Charlotte-Ann Ewertse bjalo ka leloko le e sego la taolo la Boto ya RTMC.
20. Go thwalwa ga Moatbokheiti Sandile Nogxina bjalo ka Molaodimogolo yoo e sego wa taolo le Modulasetulo wa Boto ya Khamphani ya Boemafofane ya Afrika Borwa
Dipotšišo: Mohumagadi Phumla Williams – Seboleledi sa Kabinete sa Motšwaoswere
Mogala: 083 501 0139
