MaAfrika Borwa a gešo ao a rategago,
Bošegogare bja lehono, e tla be e le dibeke tše pedi thwii go tloga mola naga ya rena e tsenego ka go tswalelo ya naga fao go bego go se gwa emelwa ka maikemišetšo a go laola go phatlalala ga coronavirus.
Mo dibekeng tše pedi tšeo di fetilego, maphelo a lena a ile a šitišwa kudu, le itemogetše mathata a magolo le go ba ka gare ga seemo seo le se nago le bonnete ka ga sona.
Re tswaleletše lefase mellwane ya rena, bana ba rena ga ba ka sekolong, dikgwebo di tswaletšwe, batho ba bantši ba lahlegetšwe ke letseno la bona, gomme ekonomi ya rena e phuhlamile.
Gomme le ge go le bjale, re lebane le ditlhohlo tše boima, lena, batho ba Afrika Borwa, le arabetše se ka go se fele pelo le kgotlelelo tše di makatšago.
Le hlomphile go tswalela ga naga le go hlompha kudu melawana ya go amana le yona.
Le amogetše dikiletšo tše boima tša go amana le mesepelo ya lena le bontši bja ditokologo tša lena tša ka mehla tšeo ka moka re di hlokomologago.
Le dirile se ka gobane le kwešiša seabe sa masetlapelo seo bolwetši bjo bo ka bago le sona go maphelo le go phela gabotse ga maAfrika Borwa ka moka ka ntle le ge re ka tšea magato a boima.
Gape le kwešišitše gore re swanetše go dira se sengwe le se sengwe maatleng a rena go thibela tahlegelo ye kgolo ya maphelo yeo e ka hlagago ge nkabe re se ke ra tšea kgato ye.
Ka tirišano ya lena, ka boikgafo bja lena le ka kgotlelelo ya lena go tše ka moka, ke rata go le leboga ka sebele.
Ke rata go le leboga ge le tiišeleditše se gareng ga lena le go lefase gore rena maAfrika Borwa re batho bao ba bago mmogo le bao ba kopanago ka dinakong tša mathata a magolo.
Pejana lehono ke bile le kopano ya mohola kudu le Ditonakgolo ka ga mošomo wo ba o dirago ka diprofenseng le ka dileteng ka nepo ya go thibela go phatlalatšwa ga baerase ye.
Ke bile gape le dipoledišano le baetapele ba mekgatlo ya dipolotiki ka moka ye e emetšwego ka Palamenteng, bao ka moka ga bona ba re filego thekgo ka ga matsapa ao a tšerwego go thibela leuba le.
Ka se re laetša gore re kgona go šoma mmogo go ralala le mekgatlo ka moka ya dipolotiki go lwantšha lenaba la rena ka moka.
Go tloga mola ke tsebagatšago go tswalela naga dibeke tše pedi tše di fetilego, leuba la lefase ka bophara la coronavirus le mpefetše.
Dibeke tše pedi tše di fetilego, go bile le batho ba 340,000 bao go tiišeditšwego gore ba fetetšwe ke coronavirus mo lefaseng.
Mo lebakeng le re na le batho ba 1.5 milione bao go tiišeditšwego gore ba fetetšwe ke coronavirus.
Batho ba go feta ba 90,000 go ralala le lefase ba hlokofetše ka lebaka la bolwetši bjo.
Mananeo a maphelo a dinaga tše ntši a bile ka kgatelelong ye kgolo.
Le dinaga tše di hlabologilego kudu mo lefaseng ga se tša ba le bokgoni bja go alafa diketekete tša batho bao ba ilego ba babja.
Di swere bothata bja go hwetša dikabo tša kalafo le bašomi bao ba hlokegago go šoma ka leuba le.
Seabe se sešoro sa leuba le ke gore batho ba bantši ba hlokofetše.
Bohlatse bja se lefaseng ka bophara ke bjo bontši kudu.
Bo tiišetša gore sephetho sa rena sa go goeletša seemo sa bosetšhaba sa masetlapelo le sa go tswalela naga ka bophara se bile seo se nepagetšego le gore se tšerwe ka nako ya maleba.
Le ge e le gore e sa le ka pela kudu go sekaseka seemo ka ga go gatela pele ga bolwetši bjo ka mo Afrika Borwa, go na le bohlatse bjo bo lekanego bja go laetša gore go tswalela naga go a šoma.
Go tloga mola go tswalela naga go phethagatšwago, dipalopalo mabapi le diphetetšo tše diswa ka mo Afrika Borwa go utolotšwe gore di fokotšegile kudu.
Go tloga go batho ba 1,170 bao go tiišeditšwego gore ba fetetšwe ke baerase ye ka la 27 Hlakola, palo ya batho bao go tiišeditšwego gore ba fetetšwe ke baerase ye lehono e go 1,934.
Mo dibekeng tše pedi pele go tswalelwa naga, palogare ya koketšego ya ka mehla ya diphetetšo tše diswa e bile go 42%.
Go tloga mola re thomišago ka go tswalela naga, palogare ya koketšego ya ka mehla ya diphetetšo e bile go 4%.
Le ge re lemoga tlhokego ya go katološa go dira diteko ka nepo ya go hwetša kwešišo ye kaone ya dipalopalo tša phetetšo, se se laetša kgatelopele ya maleba.
Magato ao re a tšerego – a go swana le go tswalela mellwane ya rena le go iletša go kgobokana ga batho – gammogo le diphetogo tšeo yo mongwe le yo mongwe wa rena a ilego a swanela ke go di dira ka maitshwarong a rena, ka nnete a dirile gore go phatlalala ga baerase ye go nanye.
Eupša ntwa kgahlanong le coronavirus e kgole le go fela.
Re sa le mathomong a ntwa ye kgolo yeo e nyakago gore re šomiše se sengwe le se sengwe seo re nago le sona le matsapa a rena.
Re ka se iketle. Re ka se we dipelo.
Mo dibekeng le dikgweding tše di tlago, re swanetše go oketša kudu bogolo bja phetolo ya rena le go katološa fao magato a rena a go namola seemo se a fihlago gona.
Re ithuta ka ga maitemogelo a dinaga tše dingwe le go bohlatse bjo re nago le bjona mo lebakeng le ka ga go gola ga leuba le ka Afrika Borwa.
Bobedi di dira seemo seo se re gapeletšago seo se lego nyanyeng sa gore re tšwele pele ka mokgwa wo o nago le šedi le wo o hlokomedišišitšwego gabotse.
Go bea se gabonolo, ge re ka fediša go tswalela naga pele ga nako kudu goba ka pela kudu, re itsenya kotsing ya gore bolwetši bjo bo oketšege kudu le ka fao bo sa laolegego.
Re itsenya kotsing ya go bušetša morago dikatlego tšeo re bilego le tšona mo dibekeng tše mmalwa tše di fetilego, le go dira gore ditšhitelego tše kgolo tšeo ka moka ga rena re di dirilego di hloke mohola.
MaAfrika Borwa ao a rategago,
Mantšiboa a lehono, ke eme pele ga lena go le kgopela gore le kgotleleleng le go ya pele.
Ke swanetše go le kgopela gore le šitelegeng le go feta kudu gore naga ya rena e phologeng mo mathateng a le gore maphelo a batho ba masome a diketekete a bolokege.
Ka morago ga tekodišišo ya bohlatse bjo bo lego gona, Lekgotlataelo la Bosetšhaba ka ga Coronavirus le tšere sephetho sa go katološa go tswalela naga ka dibeke tše dingwe tše pedi go feta matšatši a peleng a 21 a go tswalela naga.
Se se ra gore bontši bja magato a bjale a go tswalela naga a tla tšwela pele go šoma go fihla mafelelong a Moranang.
Re tla šomiša matšatši ao a latelago go sekaseka ka fao re tlago šoma ka magato ao a fetošitšwego a go efoga dikotsi ao a ka kgontšhago go tsoga ga ekonomi ka dikgato, a go dumelela go boela mešomong ga makala a itšego ka fase ga maemo ao a laotšwego kudu.
Re tla šomiša gape nako ye go oketša ditsenogare tša rena go maphelo a setšhaba.
Ga se ra tšea sephetho se sa go katološa go tswalela naga gannyane.
Bjalo ka Mopresidente wa lena, ke lemoga morwalo o mogolo le o boima wo se se tlago o rweša lena.
Ke tloga ke lemoga kudu seo seabe se se tlago ba le sona go ekonomi ya rena.
Eupša ke a tseba, le lena ka ge le tseba, gore ge re ka se tšeye magato a a boima mo lebakeng le, ge re ka se tšwele pele ka maitekelo a lebaka le leteletšana, leuba la coronavirus le tlo tlala, gomme mafelelong la fetša naga ya rena.
Ka moka ga rena re nyaka gore ekonomi e boele sekeng, re nyaka gore batho ba boele mešomong, re nyaka gore bana ba boele dikolong, gomme ka moka ga rena re nyaka go sepela ka tokologo gape.
Eupša seo re se beilego pele kudu e swanetše go ba go dira gore go phatlalala ga baerase go nanye le go thibela tahlegelo ye kgolo ya maphelo.
Re swanetše go dira se mola ka go le lengwe re thibela gore ekonomi ya rena e se phuhlame le go phološa batho ba rena tlaleng.
Re ikemišeditše go tšwela pele ka mokgwa wo o phološago maphelo le go šireletša maphelo.
Leano la rena le bopilwe ka dikarolo tše tharo:
- Sa mathomo, phetolo ye e maatlafaditšwego ya maphelo a setšhaba ka nepo ya go dira gore diphetetšo di nanye le go di fokotša.
- Sa bobedi, ditharollo tše nabilego tša magato a thekgo ya ekonomi ka nepo ya go thuša dikgwebo le batho bao ba amilwego ke leuba le.
- Sa boraro, lenaneo la thekgo ya setšhaba ye e oketšegilego ka nepo ya go šireletša malapa ao a hlokago le ao a lego kotsing.
Bjalo ka mmušo, gotee le badirišani ba rena ba bantši, re šomišitše nako ye ya go tswalela ga naga bobedi go lekodišiša le go maatlafatša leano la rena la maphelo a setšhaba go laola coronavirus.
Mokgwa wa rena ke wa go lekola ditšhaba le go dira batho diteko ka dipetlele, ka dikliniking, le ka dikliniking tša go thetha le mafelo ka moka, go beela thoko bao ba fetetšwego ke baerase ye, le go hlokomela bao ba babjago ba lego ka mafelong a rena a maphelo.
Re swanetše go dira se ka fao go tseneletšego le ka lenaneo.
Re šomišitše beke ye e fetilego go hlama mokgwa wa go lekola batho le go ba dira diteko ka dikarolong tše di fapafapanego tša naga.
Mo dibekeng tše pedi tše di tlago, re tlo tsenya tirišong lenaneo la go lekola batho le go ba dira diteko ka diprofenseng ka moka, re lebeletše kudu ditšhaba tšeo di lego kotsing kudu.
Bao diteko di laetšago gore ba fetetšwe ke baerase ye ebile ba ka se kgone go ipeela thoko ka gae ba tla beelwa thoko ka mafelong ao a kgethegilego ao a hlaotšwego gomme mo lebakeng le a tlabelwago ka didirišwa.
Dinakong ka moka, re tla obamela ditokelo tša batho ka moka.
A re se ke ra kgethologanya batho bao diteko di laetšago gore ba fetetšwe ke baerase.
Go netefatša gore maano a rena a kgokagantšwe gabotse le go netefatša gore a laolwa ke tshedimošo ya bjale ya maleba, re hlomile Lefelo la Tshedimošo ka ga COVID-19 ka go Lekgotla la Dinyakišišo tša Mahlale le Diintasteri.
Lefelo le la maemo a godimo lefaseng le tla latišiša ditekolo ka moka, diteko, go beela batho thoko le go ba romela dipetlele ka mo nageng ka moka.
Le šetše le hlaola mafelo ao a tletšego ka diphetetšo.
Le latišiša go phatlalatšwa le go mpefala ga bolwetši bjo, gomme le re kgontšha go lebiša nepišo le methopo ya rena fao e nyakegago gona kudu.
Re šomišana le dikhamphani tša dillathekeng le dihlongwa tše dingwe go nyaka batho bao diteko di laeditšego gore ba fetetšwe ke baerase ye le bao ba kopanego le bona.
Bjalo ka karolo ya bobedi ya leano la rena, re hlomile magato ao a fapafapanego a go fana ka thekgo go dikgwebo tšeo di lego mathateng, go bašomi bao ba lebanego le tahlegelo ya letseno, go batho bao ba itšhomelago le go dikgwebo tšeo di sego tša semmušo.
Bontši bja magato a bo dirwa ke bobedi dikgwebo tše kgolo le dikgwebopotlana.
Sekhwama sa Bao ba Lahlegetšwego ke Mešomo se beetše thoko R40 pilione go thuša bašomi bao ba tlogo palelwa ke go šoma, bjalo ka karolo ya matsapa a rena a go thibela tahlegelo ya mešomo ka lebaka la go tswalela ga naga.
Go fihla mo lebakeng le, se lefile R356 milione.
Ke rata go reta bengmešomo bao ba tšwetšego pele go lefa bašomi ba bona mo nakong ye boima ye, gammogo le bengmešomo bao ba šomišanago le mekgatlo ya bašomi le mmušo go thuša bašomi ba bona go fihlelela dikholego tše.
Ke rata go ipiletša go dikgwebo ka moka go lefa baabi ba tšona, ka fao di ka kgonago ka gona, go netefatša gore baabi bao ba kgone go tšwela pele go šoma le go lefa bašomi ba bona le baabi ba bona.
Mabapi le se, ke rata go ipiletša go dikgwebo tše kgolo ka moka go se diriše magato a boima a go se lefe baabi ba tšona le go efoga dikwano tša tšona tša go lefa dirente, ka ge ditiro tša mohuta woo di na le seabe se segolo seo se akaretšago dikgwebo ka moka tše dingwe tšeo di botilego lenaneokabo leo.
Re swanetše go dira ka fao re ka kgonago ka moka go netefatša gore ekonomi ya ka fasana e tšwela pele go šoma le go lebiša thekgo go dikgwebopotlana tšeo di tlogago di di hloka.
Koporasetlhabollo ya Diintasteri e beetše thoko R3 pilione ya go reka ditlabelo tša kalafo tše bohlokwa.
E šetše e dumeletše R130 milione ya thekgo ya mašeleng ebile e emetše go dumelela R400 milione ye nngwe mo bekeng ye e tlago go dikhamphani tšeo di dirilego kgopelo ya thušo ya mašeleng ka fase ga lenaneo le.
Setheo sa Thušo ya Ditšhelete go Dikgwebopotlana se dumeletše go fegwa ga tefo ya dikadimo mo lebakeng la dikgwedi tše tshela.
Kimollo ya dikoloto go dikgwebopotlana le dinolofatši tša kgolo ya kgwebo mo lebakeng le di lekodišiša dikgopelo tša thušo.
Go na le palomoka ya tšhelete ya thekgo ye e ka bago R500 milione.
Mmušo o file thekgo leswa ka R1.2 pilione ka nepo ya go fa kimollo go balemipotlana le go tsenya letsogo go tšhireletšego kabong ya dijo.
Godimo ga magato a a tshenyegelo, Panka ya Resefe le yona e theošitše kelo ya tswala gomme e tšere magato a go tsenya tšhelete ka ekonoming ya rena.
Ye nngwe ya ditlhohlo tše kgolo kudu tšeo dinaga ka moka mo lefaseng di lebanego le tšona ke tlhaelelo ya ditlabelo tša kalafo tša go lwantšha coronavirus.
Ka lebaka la se re ile ra swanela ke go bota seo re nago le sona go aba ditlabelo tše, eupša re ile ra swanela gape ke go hwetša kabo ya ditlabelo tše go tšwa dinageng tše dingwe.
Mo dibekeng tše di sa tšwago go feta, re bone tlhohleletšo ye kgolo go dikgwebo tša Afrika Borwa, go bašomi, go dirutegi le go ditheo tša mmušo go tšweletša mekgobo ya ditlabelo tša kalafo le tše dingwe tšeo di hlokegago go lwantšha coronavirus.
Go fa mohlala, re hlomile Protšeke ya Bosetšhaba ya Metšhene ya go Thuša go Hema ka nepo ya go hlohleletša kudu methopo ya naga ya rena ya tša sethekniki le diintasteri go tšweletša metšhene ya go thuša go hema yeo e sa šomišego ditšhupu, yeo e ka šomišwago go thuša balwetši bao ba fetetšwego ke bolwetši bjo.
Diprotšeke tše dingwe di lebeletše go oketša go tšweletša dimaseke tša difahlego ka mo nageng, sanithaesa sa diatla le ditšweletšwa tša ka khemeseng tšeo di ka šomišwago ke bašomi ba tlhokomelo ya maphelo le setšhaba ka bophara.
Bjalo ka karolo ya boraro ya go arabela coronavirus, re šomile go aba dinyakwa tša motheo tša go swana le meetse le go tšwetša pele go botega ga kabo ya dijo go maAfrika Borwa ao a hlokago kudu.
Re katološitše gape kabo ya diphuthelwana tša dijo ebile re file diphasa thekgo ya mašeleng.
Go fihla mo lebakeng le, mmušo o abile ditanka tša go boloka meetse tša go feta tše 11,000 go ditšhaba tšeo di hlokago meetse nageng ka bophara, gomme bontši bja tšona di hlomilwe.
Godimo ga fao, dilori tša go aba meetse tše 1,000 di abilwe.
Batho ba mmalwa bao ba hlokago magae ba filwe madulo ka mafelong a madulo a 154.
Ke thabile go bega gore Sekhwama sa Thekgo ya Naga – seo se hlomilwego go kgoboketša mašeleng go tšwa go dikhamphani, go mekgatlo le go batho ka nepo ya go lwantšha leuba la coronavirus – go fihla mo lebakeng le se kgobokeditše tšhelete ye e ka bago R2.2 pilione.
Se šetše se abile tšhelete ye e ka bago R1 pilione ya go reka ditlelafo tša go hlwekišwa kgahlanong le ditwatši, dipipadifahlego, dimaseke tša kalafo, ditlabelo tša go dira diteko le metšhene ya go thuša go hema.
Se tla aba gape ditšhelete tša kimollo ya masetlapelo go malapa ao a lego kotsing, godimo ga R400 milione ye e beetšwego thoko ke mmušo ya dithušo tša Kimollo ya Setšhaba go Masetlapelo.
Maitapišo a ka moka, le ge a hlokagala ebile a retega, a ka se lekane a nnoši go thuša bahloki go seabe sa leuba le.
Ebile a ka se fane ka kimollo yeo dikgwebo le bašomi ba tšona ba e nyakago.
Magato a tlaleletšo ao a sego a tlwaelega a tla swanela go tsenywa tirišong mo dibekeng le dikgweding tše di tlago ka nepo ya go thuša go tahlegelo ya letseno ya ka pela go bobedi dikgwebo le batho.
Re seemong seo se nyakago kgato ya ka pela le tirišo ya mekgwa ye e sego ya tlwaelega, seemo seo se nyakago re itlhamela le go šomiša methopo ye mengwe le ye mengwe yeo re nago le yona.
Kabinete e tlo hloma lenaneokakaretšo la magato a tšhoganetšo go ekonomi ka nepo ya go arabela bobedi mathata a ka pela le go ditlhohlo tše šoro tša ekonomi tšeo re swanetšego go lebana le tšona mo dikgweding tše di tlago.
Ditsebišo tše dingwe ka ga kgato ye e latelago ya leanothekgo la rena la ekonomi le la setšhaba di tla dirwa ge nako e dutše e sepela.
Karolo ye bohlokwa ya phetolo ya rena go maemo a a tšhoganetšo ke maikutlo a thekgo ya naga.
Go tšwa setšhabeng sa rena ka bophara, dikhamphani le batho ba tsentše letsogo go fana ka thušo ya ditšhelete le thušo ye nngwe.
Go thekga matsapa a, re tšere sephetho sa gore Mopresidente, Motlatšamopresidente, Ditona le Batlatšaditona yo mongwe le yo mongwe moputso wa gagwe o tla fokotšwa ka tee-tharong mo dikgweding tše tharo tše di tlago.
Karolo ye ya meputso ya bona e tla neelwa go Sekhwama sa Thekgo ya Naga.
Re ipiletša go baetapele ba bangwe ba mmušo le go balaodiphethiši ba dikhamphani tše kgolo go dira se le go tšwela pele go oketša phihlelelo ya lesolo le la bosetšhaba.
Mabapi le se, re amogela neelo ya dillathekeng tše 20,000 ka Vodacom go bašomi ba tša maphelo bao ba tlogo šoma go lekola le go latišiša bao ba fetetšwego ke bolwetši bjo ka ditšhabeng.
Ka ge re gateletše peleng ebile re tla gatelela se gape, ntwa ya rena kgahlanong le coronavirus e nyaka diphetogo tše kgolo go maitshwaro go tšwa go rena ka moka.
Go fihla ge re bea coronavirus ka fase ga taolo, melawana ye e šomago e tla tšwela pele go šoma.
Go dumedišana ka diatla, go gokarana, go dula kgauswi le batho ba bangwe le mekgwa ye mengwe ya go kgomana e kgontšha baerase ye go fetišwa, gomme e swanetše go efogwa.
Re swanetše go tšwela pele go hlapa diatla tša rena kgafetšakgafetša le go šomiša meetse le sesepa gabotse goba sanithaesa.
Gore re dule re bolokegile le go dira gore ba bangwe ba bolokege re swanetše go tšwela pele go hlompha dikiletšo dife goba dife tša mesepelo ya rena le tša maphelo a rena.
Mo dibekeng tše pedi tše di fetilego, ke boledišane le baetapele ba bangwe ba dinaga tša Afrika ka ga lesolo leo le kgokagantšwego la ka khonthinenteng la go lwantšha coronavirus le go thekga batho ba rena le diekonomi tša rena.
Re hlomile Sekhwama sa Phetolo ya COVID-19 sa Mokgatlo wa Kopanoya Afrika (AU) ka nepo ya go kgopela methopo ye e hlokegago go thekga lesolo le.
Re ipileditše go baetapele ba lefase, le ge ba katana le leuba le ka dinageng tša bona, go thuša khonthinente ye ka ditlabelo tša kalafo tše bohlokwa le go thuša lenaneokakaretšo la tlhohleletšo ya ekonomi ka Afrika.
Ge re lwantšha bolwetši bjo ka mo nageng ya rena, re karolo ya maitapišo a magolo a lefase ka bophara ao a kopanyago batho mmogo ka ditsela tšeo ba bantši ba sego ba ka ba nagana gore di a kgonagala.
Go dipilione tša batho go ralala le lefase, le go rena mo Afrika Borwa, leuba la coronavirus le fetošitše se sengwe le se sengwe.
Re ka se sa šoma ka fao re bego re šoma ka gona peleng.
Bjalo ka mmušo, bjalo ka mekgatlo ye e sego ya mmušo (di-NGO), bjalo ka mekgatlo ya dipolotiki, bjalo ka dikhamphani tše kgolo le dikgwebopotlana, bjalo ka dihlongwa tša ditšhelete, bjalo ka mekgatlo ya setšhaba le bjalo ka maAfrika Borwa re tla swanela ke go tlwaela seemo se seswa.
Ge re etšwa ka mo mathateng a, naga ya rena e tla swanela ke go ba ka tshepedišong ya kagoleswa ye kgolo.
Ka go dira se, re tla diriša bokgoni bja rena e lego: methopo ya rena ya tlhago ye mentši, mananeokgoparara a rena ao a gatetšego pele, mebaraka ya rena ya ditšhelete ye e tseneletšego, bokgoni bja rena bjo bo bonwego ka go theknolotši ya tshedimošo le dikgokagano, le bontši bja talente ye batho ba rena ba nago le yona.
Re tla diriša bokgoni bja rena bjo bo bonwego bja boitlhamelo le bja go itirela, bokgoni bja rena bja go šoma mmogo ka nakong ya mathata, le boikgafo bja go hlokomelana le go bokamoso bja rena.
Re tla ithuta ka maitemogelo a lefaseng ka bophara le go bohlatse bjo bokaone bja tša mahlale, eupša re tla hloma phetolo ye e swanago e le nnoši ya Afrika Borwa ye e šomišago bokgoni bja rena bjalo ka setšhaba.
Mafelelong a a beke ke nako ye kgethwa go maAfrika Borwa a mantši.
Go ba bantši, go tla ba boima go tšea nako ye ba se na le bagwera ba bona le ba malapa.
Ke kgopela gore le gopoleng batho ka moka ka nageng ya rena bao ba lego kotsing, bao ba hlokago le bao ba lego ba nnoši.
Ke kgopela gore le feng ka fao le kgonago go imola morwalo wo.
Le tsenyeng letsogo go Sekhwama sa Thekgo ya Naga ka mokgwa ofe goba ofe ka fao le ka kgonago ka gona.
Ye ke nako ye boima go rena ka moka.
Le ge go le bjale molaetša wa Paseka ke wo re ka o rwalago ka dipelong tša rena mantšiboeng a lehono.
Ke molaetša wa kholofelo, wa go tšwa seemong se boima le wa tswaloleswa.
Ge re sepela tseleng ye mmogo, ge re katana le go fenya leuba le, re dula re tiile ebile re kopane re na le sephetho.
Tše ntši di kgopelwa go lena, kudu go feta ka fao go ka kgopelwago ka gona.
Eupša re a tseba gore ye ke taba ya go phologa, gomme re ikemišeditše gore re ka se palelwe.
Re tla tšwa seemong se.
Re tla fenya.
A Modimo a hlogonofatše Afrika Borwa le go šireletša batho ba yona.
Ke a leboga.
