Polelo ka Mopresidente Cyril Ramaphosa ka ga Kgatelopele ka Lesolong la Bosetšhaba la go Loala Leuba la COVID-19
MaAfrika Borwa a gešo ao a rategago,
Ke fela matšatši a 11 go tloga mola ke boledišanago le lena.
Ka lona letšatši leo ke begile ka ga maswao a go hlasela gape ga diphetetšo tša coronavirus ka dikarolong tšeo di fapafapanego tša naga.
Ka letšatši leo la 3 Manthole, naga ya rena e bile le diphetetšo tše diswa tše di fetago 4 400.
Maabane, ka la 13 Manthole, re bile le diphetetšo tše diswa tšeo di nyakilego go fihla go tše 8 000.
Palo yeo e hlakanywago ya batho bao go tiišeditšwego gore ba fetetšwego ke coronavirus ka Afrika Borwa bjale e go ba 866 127.
Dipalopalo tše ke seo se bakago tlhobaboroko ye kgolo.
Go ka se sa ba le pelaelo – naga ye e tsene go lephoto la bobedi la diphetetšo tša coronavirus.
Ka lebaka la lebelo leo diphetetšo tše diswa di oketšegilego mo dibekeng tše pedi tše di fetilego, go na le kgobagalo ye kgolo ya gore ge re ka se dire se sengwe ka pela le ge re ka se dire se sengwe mmogo, lephoto la bobedi la diphetetšo le tla mpefala kudu go feta lephoto la mathomo.
Palogare ya ka mehla ya diphetetšo tše diswa nageng ka bophara mo matšatšing ao a fetilego a šupa e godimo ka 74% go feta matšatšing a šupa ao a fetilego.
Mo nakong ye, palo ya diphetetšo tše diswa e oketšegile go tloga go palogare ya ka mehla ya palo ye e ka bago 3 800 go ya go palo ye e fetago 6 600 ka letšatši.
Palogare ya ka mehla ya mahu ao a bakilwego ke COVID-19 e oketšegile ka tekano ye e nyakilego go ba 50% mo nakong ye go tloga go mahu a go feta a 100 ka letšatši go fihla go mahu a go feta a 150.
Diprofense tše nne tšeo di etilego pele ka diphetetšo tša lephoto la bobedi ke Kapa Bohlabela, Kapa Bodikela, KwaZulu-Natal le Gauteng.
La mathomo ka mo nakong ya leuba le, bontši bja diphetetšo tše diswa di bile go bafsa, kudukudu bao ba lego go mengwaga ye 15 go fihla go ye 19.
Go na le mabaka a mantši ao a bakago go hlatloga ga diphetetšo tše, eupša dilo tše dingwe tše bohlokwa tšeo di nago le seabe di thoma go tšwelela.
Dikgobokano – kudukudu dikgobokano tša setšhaba le meletlo – ke mothopo o mogolo kudu wa diphetetšo tše.
Ka go tše ntši tša dikgobokano tše, go tlogela sekgoba magareng ga batho ga se seo se obamelwago, mafelo a tlala ka batho gomme ga a na le tsenyomoya ya maleba, disanithaesa tša diatla ga di hwetšagale, gomme batho ga ba apare dimaseke.
Batho ba bantši ba nwa bjala ka mo ditiragalong tšeo di ‘bakago diphetetšo tše ntši’, fao e lego gore batho ba feletša ba sa be le šedi ye kgolo mabapi le go tšea magato a go itšhireletša le go thibela diphetetšo.
Moletlo wa Rage wa baithuti bao ba sa tšwago go ngwala ditlhahlobo tša marematlou wo o bego o swaretšwe ka Ballito ke segopotšo se boima sa ka fao dikgobokano tše kgolo di ka bago kotsi ka gona.
Bjale re a tseba gore bafsa bao ba nyaklilego go ba ba 1 000 go tšwa ka Gauteng bao ba bego ba tsenetše moletlo wo diteko tša bona di tiišeditše gore ba fetetšwe ke baerase ye ya coronavirus. Seo re sego ra hlwa re se tseba ke gore ke batho ba bakae bao yo mongwe le yo mongwe wa bona a ba feteditšego.
Go bolelwa gore malapa a go fihla go a 300 a ka be le ona a feteditšwe.
Nnete ye e swabišago ka leuba le ke gore meletlo ya mmino, dikhonsate le meletlo – yeo e swanetšego go ba ditiragalo tša go ipshina le boithabišo – e laetša go ba methopo ya phetetšo le bolwetši, gomme e ka feletša ka mahu.
Lebaka le lengwe leo le bakago go hlatloga ga diphetetšo ke go tšwa maeto ka fao go oketšegilego.
Batho ba bantši ga ba obamele magato a thibelo ya bolwetši ge ba sepela ka gare ga ditoropokgolo, ka ditoropong le ka dinagamagaeng, le mafelong ao a fapafapanego.
Re swanetše go lemoga gore ge re tšea maeto kudu, kgonagalo ya go phatlalatšwa ga baerase ke ye kgolo.
Se se ra gore o swanetše go apara maseke ge o le ka senamelweng sa bohle le go netefatša gore mafasetere a bulegile dinako ka moka.
Se gape se ra gore o fokotše palo ya batho bao o tšeago nako o na le bona ge e le gore o tšea leeto la go etela ba leloko le bagwera ka dikarolong tše dingwe tša naga.
Go bolokegile go phela le ba lapa la geno ba kgauswi go phala ka dikgobokanong tše kgolo tšeo di ka bakago gore baerase e phatlalale.
Ka kakaretšo kudu, go hlatloga kudu ga diphetetšo ke ka lebaka la ge batho ba sa obamele melawana ya motheo yeo e lego bonolo go latelwa.
Magato a a tloga a le bohlokwa kudu ka ge diphetetšo gantši di bakwa ke batho bao ba fetetšwego ke baerase eupša ba sa hlwe ba laetša maswao, ge e le gore ba ba le maswao, gomme ba sa tsebe le gore ba na le baerase.
Dipalopalo tša fase tša phetetšo mo dikgweding tše mmalwa tše di fetilego di drile gore re iketle kudu mabapi le go apara dimaseke godimo ga dinko le melomo ya rena nako le nako ge re le bathong.
Ga re sa bona lebaka la go efoga mafelo ao a tletšego ka batho, goba go ema dimetara tša go feta tše 1.5 go arogana le batho ba bangwe, goba go dula re butše mafasetere ge re sepela ka dinamelwa tša bohle le go sanithaesa mafelo ao a šomišwago ke batho ba bantši.
Re tsene moyeng wa Kheresemose e sa le ka pela gomme re laletša bagwera le ba lapa go tla go re etela ka dikopanong tša meloko.
Le ge go le bjale, ke go palelwa ga rena go obamela ditemošo tše ka moka tša motheo dinako ka moka fao go re tlišeditšego lephoto le la bobedi la diphetetšo.
Ditemošo tše tša polokego di ka no se bonale di le bohlokwa go fihla ge motho yo o mo ratago a fetetšwe ke baerase ye ka lebaka la go hloka šedi ga gago.
Sehla sa meletlo bjale se tliša tšhošetšetšo ye kgolo kudu go maphelo le go phela gabotse ga setšhaba.
Se tliša tšhošetšo ye kgolo kudu le gape go go tšošološwa ga ekonomi ya rena.
Se ke ka lebaka la gore sehla sa meletlo ka tlwaelo ke nako ya dikgobokano, ya maeto, ya go kopana le bagwera le ba lapa, le go khutša ka morago ga ngwaga o boima le wo o bego o na le kgatelelo ya monagano.
Mabapi le se, sehla sa meletlo se nyakile go swana le nako ya Paseka.
Re swanetše go gopola gore ka nakong ya Paseka mo ngwageng wo, re kgonne go fokotša palo ya diphetetšo ka gobane ka moka ga rena re be re itshwere, ka moka ga rena re obametše melawana gomme le ka moka ga rena re obametše magato a motheo a maphelo.
Mabapi le se, re lemoga go šitelega fao go dirilwego ke dikereke ka ge di fegile ditirelo tša Paseka, le gape seabe seo se dirilwego ke ditumelo ka moka mo ngwageng ka moka go boloka maphelo.
Go swana le ge re dirile ka nakong ya Paseka, re swanetše go obamela ditshepedišo tša maphelo tša motheo.
Ge re ka se dire dilo ka fao go fapanego mo sehleng se sa meletlo, re tlo dumediša ngwaga o moswa re se na lethabo, eupša re na le maswabi.
Bontši bja bagwera ba rena, ba leloko le bašomimmogo ba tlo fetelwa ke baerase ye, ba bangwe ba babja kudu gomme ba bangwe, ka maswabi, ba tlo hlokofala.
Ka ntle le ge re ka dira dilo ka fao go fapanego, ye e tlo ba kheresemose ya mafelelo go maAfrika Borwa a mantšintši.
Seo ke seo re tlogago re sa se nyake. Ka moka ga rena re nyaka go phela le go dira gore bao re ba ratago ba phele.
Ka fao go bohlokwa gore re tšeye magato ao a sego a mehleng go laola lephoto la bobedi la diphetetšo le go phološa maphelo, mola ka go le lengwe re šoma go šireletša go iphediša ga batho.
MaAfrika Borwa a gešo ao a rategago,
Matšatši a 11 ao a fetilego, re begile gore Nelson Mandela Bay ke lefelo la ‘phetetšo ya godimo’ ya coronavirus, go sepelelana le mokgwa wa rena wo o farologantšwego wa go laola leuba le.
Go na le mebasepala ye mengwe yeo le yona e laeditšego tlhatlogo ye kgolo kudu ya diphetetšo.
Tona ya Maphelo Ngaka Zwelini Mkhize o etetše mafelo a gomme ka morago ga go rerišana le batšeakarolo ba mehutahuta, Kabinete e tšere sepheto sa go bega gape gore dilete tše di latelago ke mafelo a phetetšo ya godimo ya coronavirus.
Tšona ke:
- Selete sa Sarah Baartman le
- Selete sa Garden Route.
Tše ka moka di ra gore melawana yona ye ya dikiletšo ya tlaleletšo yeo re e dirišitšego go Nelson Mandela Bay e tla šoma ka mo dileteng tše go tloga bošegogare bja lehono gomme e tla tšwela pele go šoma go fihla ge re bona go fokotšega ga diphetetšo fao go bonagalago gabotse le fao go tšwetšwago pele.
Le ge e le gore mafelo a a phetetšoe ya godimodimo a nyaka šedi ye e kgethegilego, sehla sa meletlo se tliša dikotsi tše kgolo go naga ka moka.
Ka fao re bile le ditherišano le diprofense, go akaretšwa le ka maemong a mebasepala, ka ga magato ao a swanetšego go tšewa go laola lephoto la bobedi la diphetetšo.
Go bile le dipoledišano tše di tseneletšego ka go Lekgotlataelo la Bosetšhaba la Coronavirus le ka go Lekgotlakgokaganyo la Mopresidente, leo le tlišago baemedi ba mmušo wa bosetšhaba, ya diprofense le ya selegae mmogo.
Go ya ka ditšhišinyo tše di tšwago ka mo dikopanong tše, Kabinete e tšere sephetho sa gore dikiletšo tše dingwe di swanetše go dirwa nageng ka bopgara go thoma bošegogare lehono.
Sa mathomo, re tla netefatša gore go na le phethagatšo ya molao ye e gagamaditšwego ya melao ye e leng gona ka go legato la temošo la mathomo nageng ka bophara ka sehleng sa meletlo le go feta.
Se se akaretšwa nyakego ya gore baotledi le basepediši ba mohuta ofe goba ofe wa dinamelwa tša setšhaba ba swanetše go netefatša gore banamedi ka moka ba apara maseke.
Bolaodi goba beng ba meago, ba mafelo goba ba ditulo – go akaretšwa mabenkele, le meago ya mmuo – ba gapeletšwa ke molao go netefata gore badiriši bao ba tsenago mafelong goba meagong ya bona ba apere maseke.
Mongmošomo o swanetše go netefatša gore bašomi ka moka ba apara maseke ge ba šoma mešomo ya bona.
Se se rweša maikarabelo go beng ka moka, go bolaodi le bengmešomo – le go rena ka moka – go netefatša gore maAfrika Borwa a bolokegile kae goba kae fao ba lego gona mo mafelong a.
Batho bao ba rwelego maikarabelo bao ba sa netefatšego gore banamedi, badiriši goba bašomi ba bona ba obamela melawana ba tla rwala maikarabelo a go hwetša faene goba go romelwa kgolegong go fihla ka dikgwedi tše tshela.
Sa bobedi, re tšea magato a go fokotša kotsi ditiragalong tšeo di bakago diphetetšo tše ntši.
Dikeletšo tša bjale ka ga bogolo bja dikgobokano ga di dire ka fao go lekanego go thibela go tlala ga batho ka seemong sa bjale fao diphetešo tše diswa di hlatlogago ka lebelo.
Ka fao, dikgobokano – go akaretšwa dikgobokano tša sedumedi – ga se tša swanela go tsenelwa ke batho ba go feta ba 100 ka ditiragalong tšeo di dirwago ka gare ga meago le ba 250 ka ditiragalong tše di dirwago ka ntle ga meago.
Ka dinakong ka moka, le kudukudu ka mafelong a mannyane, palomoka ya batho bao ka dumelelwago ka lefelong ga se ya swanela go feta 50% ya madulo ka moka a lefelo leo.
Dikgobokano ka moka di swanetše go akaretšwa tsenyomoya ya maleba, go fana sekgoba, go apara dimaseke le kabo ya disanithaesa tša diatla.
Ka lebaka la kgonagalo ya diphetetšo, dikgobokano ka moka tša ka morago ga dipoloko tša bahu, go akaretšwa le meletlo ya ‘after-tears’, e ileditšwe.
Ye nngwe ya ditlhohlo tše kgolo kudu tšeo re swanetšego go di lwantšha ke batho ba bantši kudu bao ba yago mabopong a mawatle le ka diphakeng tša boitapološo ka matšatši a maikhutšo ka nakong ya sehla sa meletlo.
Re tsenetše ditherišano tšeo di tseneletšego ka ga taba ye gore re kgone go hwetša mokgwa wo o fokotšago kotsi ya diphetetšo tše dintši mola ka go le lengwe re fokotša seabe go dikgwebo ka mafelong a mabopong.
Ka fao re dumelelane go amogela mokgwa wo o farologantšwego, wo o hlokometšego maemo ao a fapafapanego ka mafelong ao a fapanego a ka nageng.
Ka mafelong ao a nago le dipalopalo tša godimo kudu tša diphetetšo, mabopo a mawatle le diphaka tša setšhaba di tla tswalelwa go fihla ge sehla sa meletlo se fela go thoma ka la 16 Manthole go fihla ka la 3 Pherekgong.
Se se tla diragala ka Kapa Bohlabela, gammogo le ka seleteng sa Garden Route ka Kapa Bohlabela.
Ka KwaZulu-Natal, mabopo a mawatle le diphaka tša setšhaba di tla tswalelwa ka matšatšing ao ka tlwaelo a tlalago ka leemaema la batho mo sehleng se.
Matšatši a ke la 16, 25, 26 le la 31 Manthole 2020 le la 1 la 2 le la 3 Pherekgong 2021.
Mabopo a mawatle le diphaka tša setšhaba ka Kapa Leboa le ka Kapa Bodikela – ka ntle le ka Garden Route – a tla dula a buletšwe setšhaba ka mo sehleng sa meletlo.
Meletlo, mmino wa go ralokwa sefaleng, le ditiragatšo tša sefaleng ka mabopong di ileditšwe.
Mabopo le diphaka tše di buletšwego setšhaba di tla bulwa fela magareng ga iri ya senyane mesong le ya boselela mantšiboa.
Seemo se tlo hlokomelwa letšatši le lengwe le le lengwe ke ba taolo ba kgauswi go netefatša gore batho ba obamela melawana ya mabapi le go kgobokana ga batho le mabapi le kiletšo ya bjala.
Maemong ao e lego gore go na le batho ba bantši goba fao batho ba sa obamelego melawana ya magato a polokego ka maleba, mabopo le diphaka tšeo tša boitapološo di tla tswalelwa.
Diphaka tša diprofense le tša bosetšhaba le diphaka tše dingwe fao go šetšego go na le magato a taolo le mellwane ya go tsena di ka dula di buletšwe setšhaba.
Se ke seemo se boima kudu, seo se nyakago šedi ye kgolo.
Ke laetše gore maloko ka moka a NCCC le bašomi ba bohlokwa ba swanetše go ba komana madula a bapile go netefatša gore go ba le tlhokomelo ye e tseneletšego le tshekatsheko ya seemo nageng ka bophara.
Ge seemo se ka phuhlama, kgato ye nngwe e tla tšewa go šireletša batho ba rena.
Lekala la boraro la nepišo mo nakong ye ke go thibela ditiragalo tšeo di bakago diphetetšo tše ntši le go fokotša morwalo go ditirelo tša tlhokomelo ya maphelo ka lebaka la go nwa bjala ka ntle le maikarabelo.
Ka fao, magato ao a latelago a tla tsenywa tirišong:
Diiri tša kiletšo ya mesepelo bošego di tla ba tše diteletšana, di tlo thoma ka iri ya bolesometeemantšiboa tša fela ka iri ya bone mesong.
Dikgwebo tšeo di sego bohlokwa, go akaretšwa diresturente le dipara, di tla swanela ke go stwalela ka iri ya bolesome mantšiboa go kgontšha bao ba šomelago mafelo a le bao ba etelago mafelo a go ya gae go sa bonala, pele ga ge go phethagatšwa diiri tša kiletšo ya mesepelo bošego.
Kiletšo ya mesepelo bošego e diretšwe go thibela dikgobokano tšeo di fihlago bošego kudu, mola e kgontšha diresturente, dipara le dithabene go tšwela pele go dira kgwebo le go hwetša letseno.
Ka moka ga rena re swanetše go gopola gore diiri tša kiletšo ya mesepelo bošego di tla phethagatšwa gape bošegong bja pele ga Kheresemose le bja pele ga Ngwaga o moswa. Se se ra gore ka moka ga rena re tlo swanela ke go dira diphetogo mabapi le ka fao re ketekago matšatši a.
Go rekišwa ga bjala ka mafelong a go rekiša bjala go tla dumelelwa fela magareng ga iri ya bolesome mesong le iri ya boselela mantšiboa go thoma ka Mošupologo go fihla ka Labone.
Mafelo a go rekiša beine ao a ngwadišitšwego le dipolasa tša beine di ka tšwela pele go dira ditiragalo tša go kweša setšhaba ditatso tša beine le go di rekiša go nwela ka ntle mafelelong a beke. Selo seo se sego sa ka mehla se a dirwa ka lebaka la seabe se bohlokwa sa mafelo a go lekala la tša boeti ka dikarolong tše mmalwa tša ka mo nageng.
Go nwa bjala ka mafelong ka moka a setšhaba, a go swana le mabopo le diphaka, go ileditšwe kudu.
Re ka se dumelele palo ye kgolo ya batho ba kgobokana lefelo lefe goba lefe le tee ka ntle le ditaolo tša maleba goba ka ntle le ditshepedišo tše di beilwego.
Dikiletšo tša sehla se sa meletlo di tla lekodišišwa leswa mathomong a Pherekgong go eya ka seemo sa leuba le go ralala le naga.
MaAfrika Borwa a gešo ao a rategago,
Ge re bea phetolo ya rena go leuba la bobedi la diphetetšo, re tšere sephetho sa go lekanyetša ka tlhokomelo tlhokego ya go phološa maphelo le ya go šireletša go iphediša ga batho.
Dikiletšo tša mesepelo tša bosetšhaba tšeo re di tsentšego tirišong mathomong a leuba le di hlametšwe go ditela go phatlalala ga baerase ye gore re kgone go lokišetša lenaneo la rena la tša maphelo go kgona go arabela koketšego ya diphetetšo.
Ka nako yeo, re be re se ra itokišetša go kgona go arabela tlhatlogo ya ka pela ya diphetetšo le go amogelwa ga balwetši ka dipetlele.
Re swanetše go ba le ditlabelo tša maleba le dikabo, go dira gore go be le sekgoba sa tlaleletšo ka mafelong a rena a tša maphelo, go hlahla bašomi ba rena ba tlhokomelo ya maphelo le go tsenya tirišong mananeo a go hlokomela le go arabela diphetogo ka go seemo sa leuba.
Kiletšo ya mesepelo ye e feleletšego e be e hlokagala go ditela leuba le eupša e ka se šome mošomo woo mo nakong ye.
Mo dikgweding tše di fetilego tše šupa, re tsentše tirišong mehutahuta ya magato a go maatlafatša bokgoni bja rena bja go araba.
Ka lebaka la go šoma ka maatla ga bašomi ba rena ba tlhokomelo ya maphelo, ga bašomi ba mmušo, ga ditsebi tša maphelo le ga baeletši ba tša mahlale, re dirišitše methopo ya rena ka moka go šireletša batho ba Afrika Borwa le go fana ka tlhokomelo go bao ba e hlokago.
Magato ao re a tšerego mathomo a leuba le, le matsapa a moAfrika Borwa yo mongwe le yo mongwe, a re thušitše go phološa maphelo a mantši go fihla mo lebakeng le.
Bjale, re swanetše go šireletša dikgatelopele tšeo re bile le tšona re šomišane mmogo go laola lephoto le la bobedi.
Ka ge re dirile go tloga mathomong, re swanetše go tšea matsapa go ya ka bohlatse bjo bokaone bja tša mahlale bjo re nago le bjona.
Go swana le dingaka tša rena, baoki le bašomi bao ba šomago balwetšing ba šoma ba sa lape go re šireletša, re swanetše go šoma re sa lape go ba šireletša.
Go fihla mo lebakeng le, bašomi ba tša maphelo bao ba fetago ba 38 000 ka lekaleng la setšhaba diteko di laeditše gore ba fetetšwe ke coronavirus. Go bona, bao ba nyakilego go ba ba 5 000 ba amogetšwe sepetlele.
Ka maswabi, bašomi ba tša maphelo ba 391 bao ba šomago ka lekaleng la setšhaba ba hlokofetše.
Bjalo ka setšhaba, re kolota batho ba ba bogale le bao ba nago le boikgafo tše ntši kudu le go ba malapa a bona, ka ntle le bona, nka be re se ra fihla mo.
Ge re lwantšha leuba la bobedi la diphetetšo, re swanetše go dira se sengwe le se sengwe seo re ka se kgonago go thekga le go šireletša bašomi ba rena ba tša maphelo.
Ka ntle le ge re ka dira se sengwe seo se kwagalago mo lebakeng le, ka ntle le ge re ka obamela ditemošo tša motheo tšeo ka moka re di tsebago dinako ka moka, re tla lebana le ngwaga o moswa wa maswabi.
Ka ntle le dikiletšo go ditiro tša rena tše ntši tša ka mehla, sehla se se ka ba sa lethabo le polokego.
Mo sehleng se sa meletlo, ke le kgopela go dira gore meketo ya lena e be ye mennyane le go efoga fao go tletšego batho ba bantši.
Ge e le gore le tšea nako le dutše le batho ba bangwe, ke le kgopela gore le direng seo ka ntle ga meago, le ipshineng ka boso bja selemo bja Afrika Borwa, goba bonyane le netefatšeng gore le lefelong leo le nago le tsenyomoya ye kaone.
Ke le kgopela gore le apareng maseke wa sefahlego wo pipago nko le molomo nako le nako ge le le bathong, goba ge le na le batho bao le sa dulego le bona.
Ga go na lebaka la go apara maseke wa gago seledung, go o bea ka potleng goba go o theošetša fase go bolela le motho yo mongwe.
Gopolang go hlapa diatla tša lena kgafetšakgafetša ka sesepa le meetse bonyane metsotswana ye 20 goba ka sanitahesa.
Fokotšang go tšea maeto kudu ka fao go kgonagalago. Gomme ge e le gore le swanetše go tšea leeto, netefatšang gore le tšea maeto ka polokego.
Ge e le gore o ya go etela mogwera le ba lapa, bonyane beke e tee pele ga ge o tšea leeto fokotša palo ya batho bao o phelago le bona gomme o leke go ba le fela ba lapa ba kgauswi goba le be sehlopha se sennyane ka fao go kgonagalago.
Re a tseba gore COVID-19 e ama batho ka fao go fapanego.
Go ya ka Mokgatlo wa Maphelo wa Lefase (WHO), batho ba bantši go na le kgonagalo ya gore ba ka ba le bolwetši bjo bonnyane goba bja magareng gomme ba tla fola ka ntle le go ya sepetlele.
Maswao ao a tlwaelegilego kudu ke go fiša ga mmele, mogohlolo wa go oma, le go lapa. Maswao ao a sego a tlwaelega, eupša a magareng ke go kwa sehlabi le bohloko, megolo ye bohloko, le tahlegelo ya tatso goba ya monkgo.
Ge o itemogela maswao a, gona o swanetše go ipeela thoko kgole le batho ba bangwe.
Ge o ka itemogela maswao ao a mpefetšego, a go swana le go hema gaboima goba go felelwa ke moya, go ba le sehlabi maswafong, go lahlegelwa ke polelo goba go se kgone go sepela, o swanetše go nyaka tlhokomelo ya maphelo ya ka pela.
Hle gopola gore ge e le gore diteko di laeditšwe gore o fetetšwe ke coronavirus goba ge e le gore o bile kgauswi le motho yo diteko di laeditšego gore o fetetšwe, o swanetše go ipeela thoko semeetseng kgole le batho ba bangwe.
Ka ge re boletše mo nakong ye e fetilego gore boitšhireletšo fela bjo bo kwagalago bjo re tla bago le bjona kgahlanong le COVID-19 e tla ba thibelamalwetši.
Afrika Borwa e phethile ditshepedišo ka moka tšeo di hlokagalago go netefatša gore e kgatha tema ka go Senolofatši sa Phihlelelo ya COVID-19 sa WHO.
Senolofatši se – seo se tsebjago bjalo ka COVAX – se hwetša methopo le go abelana ka dikotsi tša mabapi le go hlama thibelamalwetši go netefatša gore go ba le phihlelelo ye e lekanago go dithibelamalwetši ge di eba gona.
Bjalo ka karolo ya senolofatši se, go emetšwe gore Afrika Borwa e tla hwetša dithibelamalwetši tša mathomo go akaretša 10% ya setšhaba sa rena ka karolong ya mathomong ya ngwaga wo o tlago.
Re gape karolong ya Sehlophatšhomo sa Afrika sa Khwetšo ya Thibelamalwetši seo se lebeletšego mekgwa ye mengwe ya thekgo ya ditšhelete go hwetša dithibelamalwetši tša tlaleletšo tša dinaga tša Afrika le ka morago ga COVAX.
Tona ya Maphelo ke karolo ya Sehlophatšhomo se ebile o nyaka dilekane tša boitlhamelo le lekala la phraebete go netefatša gore maAfrika Borwa a na le phihlelelo go thibelamalwetši ye e šomago gabotse ye e loketšego maemo a rena.
Mengwaga ye mmalwa ye e latelago e tlo ba ye boima kudu go boikgafo le kgotlelelo ya rena.
Nako ye e tlo nyaka gore yo mongwe le yo mongwe wa rena a dire dilo ka fao go fapanego le mengwaga ye e fetilego ka gobane ngwaga wo o fapane le ye mengwe yeo re e phetšego mo nakong ye e fetilego.
O tla nyaka gore re itimeng boipshino bja lebaka le lekopana gore re itšhireletše le go šireletša le ba bangwe, le go netefatša gore re kgona go ipshina ka dinako tšeo re le mmogo mo mengwageng ye e tlago.
Ke dumela gore ge yo mongwe le yo mongwe a ka raloka karolo ya gagwe, ge yo mongwe le yo mongwe a latela ditemošo tša motheo tše mmalwa, gona ka moka ga rena re ka kgona go ba le sehla sa meletlo sa lethabo – le, se bohlokwa kudu, ka moka ga rena re ka ba le ngwaga o moswa wa lethabo, wa maphelo a makaone le wa katlego.
Ke le lakaletša sehla sa mahlogonolo go lena ka moka, gore le duleng le bolokegile ebile le phetše gabotse, le gore re amogeleng ngwaga o moswa re le setšhaba se tee seo se kopanego seo se sa tekatekego.
A Modimo a Šegofatše Afrika Borwa a šireletša batho ba yona.
Ke a leboga.
