1. Letšatši la Afrika
1.1. Kabinete e rata go leboga maAfrika Borwa ka moka ao a kgathilego tema ka meketekong ya Letšatši la Afrika la 2015, leo le laeditšego boikgafo bja rena go aga Afrika ye e kopanego, ya khutšo le ye e atlegilego.
1.2. Kabinete e bušeletša boipiletšo bjo bo dirilwego ke Mopresidente Jacob Zuma go dihlongwa le dikhamphani ka moka tša Afrika Borwa go fofša folaga ya Mokgatlo wa Selekane sa Afrika (AU) gotee le folaga ya Afrika Borwa. Se se sepelelana le tlhokego ya go amogela nepo ya Afrika ye e kopanego, ye e atlegilego le ya khutšo.
2. Phethagatšo ya mananeo a bohlokwa a mmušo
2.1. Kabinete e gopotša maAfrika Borwa le badudi ba dinaga tša ka ntle bao ba etago le bana gore Molao wa Dingwalwa tša Diphasephote le tša Maeto o tla thoma go šoma go tloga ka la 1 Phupu 2015.
2.2. Ka fase ga molao o moswa wo, batswadi bao ba etago le bana ba mengwaga ya ka fase ga ye 18 ba kgopelwa go tšweletša disetifikeiti tša matswalo tše di sego tša kopafatšwa. Ye ke karolo ya boikgafo bja mmušo go hlokomela dikgahlego tše kaone tša bana le go thibela go gweba ka bana.
3. Diphetho tše Bohlokwa tša Kabinete
3.1. Kabinete e dumeletše Molawana wa Bosetšhaba wa Dinamelwa tša Baithuti, wo o fago ditlhahli tša mabapi le go aba ditirelo tša dinamelwa tša baithuti tše di šomago gabotse, tša go šoma bokaone le tše di bolokegilego. Phethagatšo ya ona go tla feletša ka tirelo ya dinamelwa tša baithuti ye e kopantšwego ye e beago melawana ya mehuta ya dinamelwa tše di swanetšego go šomišwa le mananeo a ditefišo ao a swanetšego go šomišwa ke ditirelo tša dinamelwa tša baithuti. Molawana wo o nyalantšwe gape le Molao wa Dikolo wa Afrika Borwa, wa 1996 (Molao wa 84 wa 1996).
3.2. Kabinete e dumeletše go tlišwa ga Pego ya Afrika Borwa ya 1994 go fihla ka 2014 ka ga Kgatelopele ya Phethagatšo ya Kwano ya Semmušo ya Dihlogo tša Dinaga tša Mokgatlo wa Selekane sa Afrika (AU) ka ga Tekatekano ya Bong ka Afrika go ya go Bongwaledi bja AU. Pego ye ke go lokišetša Samiti ya AU ya Dihlogo tša Dinaga ye e tlogo swarwa ka Phupu 2015.
Pego ye, ye e akaretšago lebaka la nako ya go thoma ka 1994 go fihla ka 2014, e sekaseka le go lekodišiša go šoma gabotse ga melao ya rena, ga melawana ye e hlomilwego go oketša kemedi, kabo ya ditirelo tša motheo, go hloma mešomo, phokotšo ya bohloki, go fedišwa ga dikgaruru, le go šireletša ditokelo tša botho tša basadi le basetsana.
3.3 Kabinete e dumeletše Molawana wa Bafsa wa Bosetšhaba wa 2015-2020 (NYP2020). Molawana wo o tšeela legato Molawana wa Bafsa wa Bosetšhaba wa 2009-2014 wo o feletšwego ke nako. Molawana wo o hlamilwe ka morago ga ge go bile le tshepedišo ye e tseneletšego ya ditherišano le bafsa ka Afrika Borwa go tšwa ka diprofenseng ka moka tše senyane. O tla bopa mothopo wa tlhabollo ya Leanotlhabollo la Bafsa leo le kopantšwego.
3.4 Kabinete e sedimošitšwe ka ga kgatelopele ye e dirilwego go hloma Sehlongwa sa Kgwebišano ya Taolo ka Dithoto (PMTE). Sehlongwa se se netefatša gore go ba le go šoma gabotse le go seketša ka taolong ya phothefolio ya thoto ya Mmušo. Kabinete e kgotsofaditšwe ke tlhabollo ye le go beakanya leswa ga mokgwa wa kgwebo wa PMTE, wo o tlago kaonafatša boleng bja meago ya setšhaba.
Kabinete e tšwetše pele go dumelela go romelwa ga Morena P Serote go šoma bjalo ka hlogo ya PMTE, Morena M Govender bjalo ka hlogo ya Dinolofatši le Taolo ya Kago ya Dintlo le Mohumagadi BS Mathews bjalo ka hlogo ya Ditirelo tša Ngwadišo ya Dintlo.
4. Ditiragalo tše di tlago
4.1. Afrika Borwa e tla ba monggae wa Samiti ya AU ka Sandton Convention Centre go thoma ka la 7 go fihla ka la 15 Phupu 2015 ka fase ga morero wa: “Ngwaga wa Maatlafatšo le Tlhabollo ya Basadi go leba Lenaneong la Afrika la 2063”. Ditiragalo tša beke ye di tla fela ge go swara Kopanokgothekgothe ya Dihlogo tša Dinaga go thoma ka la 14 go fihla ka la 15 Phupu 2015.
Rephabliki ya Zimbabwe, bjalo ka modulasetulo wa AU wa 2015, e tla ba modulasetulo wa samiti ye le dikopano tša yona. E tla lebeledišiša kudu phethagatšo ya diphetho tše di tšerwego ka Samiting ya Pheregong 2015, tše di akaretšago Lenaneo la 2063 le Leano la lona la Phethagatšo ya Mengwaga ye 10 ya Mathomo; Seemo sa Khutšo le Tšhireletšo ya ka Dikhonthinenteng, go akaretšwa Botšhošetši; Maatlafatšo le Tlhabollo ya Basadi; Methopo ya Boikgethelo ya Thušo ya Mašeleng ya AU; Kopanyo ya ka Khonthinenteng le go tsenya tirišong Senthara ya Afrika ya Taolo le Thibelo ya Malwetši ka 2015.
Mopresidente Zuma o tla tsenela go hlomamiša semmušo ga Mopresidente yo a kgethilwego wa Nigeria e lego Mopresidente Mohammadu Buhari ka Abuja, Nigeria ka la 29 Mopitlo 2015.
4.2. Foramo ya Lefase ya Ekonomi ka ga Afrika e tla swarelwa ka Motsekapa go thoma ka la 3 go fihla ka la 5 Phupu 2015 ka fase ga morero wa: “Nako ye e fetilego le Gabjale: Re gopodišiša Bokamoso bja Afrika.”
Kabinete e amogela baetapele ka moka ba dipolotiki le ba kgwebo go ralala le khonthinente ya Afrika le dikarolo tše dingwe tša lefase ka ge kopano e dira mengwaga ye 25 ya phetogo ka Afrika.
Afrika e lebeletše go kgatha tema ka ditherišanong tša go akgofiša kgolo ya ekonomi ye e akaretšago bohle le tlhabollo ya Afrika. Khonthinente e tšwela pele go ba ye nngwe ya dilete tša lefaseng tše di golago ka lebelo ebile le lefelo la peeletšo la kgahlego.
4.3. Motlatšamopresidente Cyril Ramaphosa, bjalo ka Modulasetulo wa Lekgotla la AIDS la Bosetšhaba la Afrika Borwa, o tla fa polelo ka pulong ya Khonferentshe ya bo 7 ya AIDS ya Afrika Borwa ka Lefelong la Kopano la Inkosi Albert Luthuli ka Durban go thoma ka la 9 go fihla ka la 12 Phupu 2015 ka fase ga morero wa: “Kgopodišišo, Nepišoleswa le Tsošološo”.
Khonferentshe ye, ye e swarwago mengwaga ye mengwe le ye mengwe ye mebedi, e fetogile kelo ya mmušo le Afrika Borwa go latišiša dikgatelopele tše di dirilwego go laola diphetetšo tša HIV. E fa gape sebaka go batho bao ba šomago ka HIV le AIDS, Malwetši a Thobalano (di-STI) le Bolwetši bja Mafahla (TB) go abelana maitemogelo le tsebo.
Afrika Borwa e na le Lenaneo le legologolo la dianthiretherobaerale (ARV) ka Afrika Borwa mo lefaseng, gomme batho ba dimilione tše tharo ba šomiša di-ARV go thoma ka Manthole 2014. Se se tloga se tsentše letsogo kudu go fokotša diphetetšo tše mpsha tša HIV le mahu ao a bakwago ke AIDS, gomme sa netefatša gore bana ba a phologa le gore ba phela lebaka le letelele. Peakanyo ye kaonekaone ke karolo ye kgolo ya katlego ye ya lenaneo le le bohlokwa, leo le netefatšago gore go ba le go hwetšagala ga maleba ga di-ARV ka lefelong le lengwe le le lengwe la maphelo la setšhaba.
Afrika Borwa, ka Kgoro ya Mahlale le Theknolotši (DST), e beeleditše ka dinyakišišong tša HIV mengwaga ye mentši. Peeletšo ya DST ka dinyakišišong tša HIV e thomile ka 1999 ge mmogo le Kgoro ya Maphelo, re hloma Lesolo la Thibelo mabapi le AIDS la Afrika Borwa.
Ka 2009, thekgo ya DST ya dinyakišišo tša HIV e katološitšwe go akaretša ditsenogare tše dingwe tša go swana le diphekolo, di-ARV, dimaekheropisaete, godimo ga dithibelo. Re hlomile Sefala sa Dinyakišišo le Boithomelo bja Dinyakišišo ka ga HIV (SHARP) go thuša dinyakišišo tše kaone ka ga HIV le AIDS ka mašeleng le go nolofatša tlhabollo ya ditharollo tša boitlhamelo ka ga leuba le.
Mo lebakeng le re thekga diprotšeke tše mmalwa tše di amango le HIV ka magatong a mehutahuta a tlhabollo ka lenaneo leo le bitšwago Selekane sa Togamaano sa Boitlhamelo ka ga Maphelo, leo le akaretšago SHARP ka fase ga Lekgotla la Dinyakišišo tša Kalafo la Afrika Borwa. Mošomo wa Lenaneo le ke go nolofatša tirišano magareng ga banyakišiši ba HIV le AIDS ba ka Afrika Borwa, le go hloma Tlemagano ya Bosetšhaba ya Disenthara tša Dinyakišišo tše di Dirišanago ka ga HIV le AIDS.
Mo lebakeng le, palo ya diprotšeke tša tlhabollo tša dihlongwa tše ntši, tša mafapha a mantši tšeo di šomago ka diphekolo, dithibelo le dimaekhropisaete di šetšwe morago go tšwetša pele maikemišetšo SHARP. Afrika Borwa e bona twantšho kgahlanong le AIDS e le selo se bohlokwa kudu, gomme thibelo ya bolwetši bjo ke selo se bohlokwa ka go Togamaano ya Bosetšhaba ka ga HIV, Malwetši a Thobalano le TB (2012-2016).
4.4 Lenaneo la Kgwedi ya Tikologo
Ka Phupu Afrika Borwa e tla keteka matšatši a bohlokwa a tikologo. Ka ge re etilwe pele ke Kgoro ya Merero ya Tikologo, ka la 5 Phupu, re tla keteka Letšatši la Tikologo la Lefase ka Kimberley, Kapa Leboa.
Letšatši la Mawatle la Lefase ka la 8 Phupu le tla swarwa ka Bloemfontein, Foreisetata gomme balekane ba mehutahuta ka phethagatšong ya Operation Phakisa ya Ekonomi ya Mawatle ba tla abelana tshedimošo le ditšhaba tša kgauswi ka ga dibaka ka ekonoming ya mawatle le ka mafapheng ao a amegago.
Ka la 17th Phupu Afrika Borwa e tla keteka Letšatši la Lefase la go Lwantšha Go rengwa ga Mehlare ka motseng wa Nqutu, ka KwaZulu-Natal. Matšatši a a bohlokwa a tikologo a ikemišeditše go tšweletša temošo ya setšhaba ka ga tikologo mola gape a efa bafsa ka diprofenseng ka moka tše go swarelwago meletlo ye dibaka ka mo lefapheng le.
4.5 Go tsebagatša semmušo ga FTA ya Mekgatlomeraro ka Sharm-el-Shaik
Mekgatlo ye meraro ya COMESA-EAC-SADC ka Dinageng tše di Gwebišanago ntle le go Lefišana Lekgetho la Kgwebišano (TFTA) e tla semmušo ka la 10 Phupu 2015 ka Sharm-el-Shaik, ka Egepita. TFTA e tla hloma mmaraka wa dinaga tše 26, tše di nago le badudi ba palo ye e kopantšwego ya dimilione tše di fetago tše 625 le Palomoka ya Letseno la ka Dinageng (GDP) leo le fetago $1 trilione.
Go tsebagatša semmušo mo go laetša go phetha ga ditherišano ka ga Tumelelano ya Kgwebišano ye e sa Lefišanego Lekgetho la Kgwebišano tše di beago melawana le metheo yeo ka go yona go rata go lefa ditefišo le boikgafo bjo bongwe di tlago phethagatšwa. Ditherišano ka ga ditefišo le melwana ya mathomong di tla tšwela pele bjalo ka karolo ya lenaneothero leo le akareditšwego.
Go tsebagatša semmušo ga TFTA ke motheo wo bohlokwa wa Khonthinente ya Afrika gomme go theilwe ka go Mokgatlo wa Selekane sa Afrika (AU) e lego Leanotiro la Lagos le Kwano ya Abuja tše di ikemišeditšego go hloma Setšhaba sa Ekonomi sa Afrika. Re dumela gore se se romela molaetša wo maatla wa gore Afrika e ikgafile go lenaneo la yona la kopanyo ya ekonomi ebile e hloma tikologo ye e loketšego kgwebišano le peeletšo.
Ditherišano ka Dinageng tše di Gwebišanago ntle le go Lefišana Lekgetho la KgwebišanoTFTA di thakgotšwe semmušo ka Phupu 2011 ka Samiting yeo e bego e swaretšwe go la Afrika Borwa, ka Sandton.
4.6 Go thakgolwa semmušo ga ditherišano tša FTA ya Dikhonthinente ka Samiting ya AU ka Phupu.
Go thakgolwa semmušo ga ditherišano tša Tumelelano ka ga Kgwebišano ye e sa Lefišanego Lekgetho la Kgwebišano ya Dikhonthinente (CFTA) ke Samiti ya AU go tla dirwa ka la 15 Phupu 2015 ka Johannesburg, Afrika Borwa.
CFTA e tla hloma mmaraka wa batho bao ba fetago ba 1.3 pilione wo o nago le GDP ya go feta $2 trilione. E tla aga go Lefapha la Kgwebišano ye e Lokologilego ya Mekgatlomeraro gomme katlego e tla fihlelelwa ka ditšhabeng tša ekonomi tša dilete. E tla fa gape bagwebi le babeeletši phihlelelo go mmaraka wo o golago le go fa motheo wa kgwebišano ye e maatlafetšego ya ka gare ga Afrika.
5. Bao ba Thwetšwego Mešomong
Batho ka moka bao ba thwetšwego mešomong mangwalo a bona a dithuto a tla tiišetšwa le go netefaletšwa ka maleba.
5.1. Baemedi go tšwa go Kgoro ya Dikgwebo tša Setšhaba go ya ka go Lekgotla leo le Kgethegilego la Keletšo ka ga Mafapha a Ekonomi:
a) Mohumagadi Jacky Molisane (leloko leo le rometšwego);
b) Mohumagadi Nontsikelelo Rose Mbono (leloko la kgetho).
5.2. Ngaka Reginald Cassius Lubisi – Molaodipharephare ka Kantorong ya Mopresidente le Mongwaledi wa Kabinete (konteraka ya gagwe e mpshafaditšwe mo mengwageng ye mehlano ye e tlago).
5.3. Morena Christopher Kobla Gavor – Molekodišišipharephare: Kgoro ya Tlhabolo ya Dinagamagae le Peakanyoleswa ya Naga.
Dipotšišo:
Mohumagadi Phumla Williams (Seboleledi sa Kabinete sa Motšwaoswere)
Mogala: 083 501 0139
