1. Maemo a kabinete ka ga merero ye e lego ditabeng ka seemong sa bjale
1.1. Kabinete e lakaletša Mopresidente wa peleng Nelson Mandela gore a fole ka pela ebile e netefaletša setšhaba gore o hwetša tlhokomelo e kaone kudu ya maphelo. Kabinete e thabišwa ke gore o alafša gabotse ke dihlare ebile e bušeletša kgopelo ya yona go ba kgašo le setšhaba go hlompha sekgoba sa Mopresidente wa peleng le ba lapa la gagwe mo nakong ye.
1.2. Kabinete e reta mošomo wo o dirilwego ke Sehlophatšhomo sa Twantšho ya Bomenetša (ACTT) sa Lefapha la Toka, Bosenyi, Thibelo le Tšhireletšo se se hlomilwego ke Mopresidente Jacob Zuma ka 2010. Ke la mathomo ka historing ya temokrasi ya rena, fa e lego gore basenyi bao ba šomišitšego bošaedi tshepo ya setšhaba le methopo ya sona ba ilego ba tsebagatšwa gomme ba pharwa ka maikarabelo go ditiro tša bona phatlalatša. Go se kgotlelele ga Afrika Borwa gwa bomenetša go re iša kgauswi le nepo ya rena ya 2030 fao e lego gore setšhaba sa Afrika Borwa se tla tsebja ka maemo a maitshwaro a godimo le seriti.
Kgato ye maatla ye e ikemišeditše go thibela batho ba ka mafapheng a phraebete le a mmušo go tlogela go dira ditiro tša bomenetša le tša bosenyi gomme e hlohleletšwa ke boikgafo bja rena bja go netefatša gore badudi ka moka ba bolokegile ebile ba ikwa ba bolokegile.
1.3. Kabinete e kgalema ka bogale ditiro tša semorafe tše di sa tšwago go hlaga ka dikarolong tše dingwe tša naga ya rena. Ga go na fao semorafe se beilwego gona ka nageng ya rena le ka temokrasing, le ge e ka ba le ka dikolong tša rena, fao e lego gore ditlhologelo tša Molaotheo wa rena di swanetšego go tšwetšwa pele le go šireletšwa.
Kabinete e reta Kgoro ya Thuto ya Motheo ge e dirile se sengwe ka pela go rarolla ditiro tša semorafe ka dikolong tša rena ebile e hlohleletša batswadi ka moka, baithuti, le barutiši go bega ditiro tša semorafe le tlaišo ka dikolong. Kabinete e ipiletša go maAfrika Borwa ka moka go šoma mmogo le mmušo go rarolla ditiro tša semorafe nako le nako ge di hlaga ka setšhabeng sa rena.
1.4. Kabinete e amogela ge Mopresidente wa Amerika, Barack Obama a etela Rephabliki ya Afrika Borwa e lego karolo ya ketelo ya dinaga tše tharo ka Senegal, Tanzania le ka Afrika Borwa magareng ga la 26 Phupu le la 3 Mosegamanye 2013. Poledišano ya rena ya togamaano ya sepolotiki le Amerika e tšwela pele go ama bokaone dikamano tša rena tša dinaga ka bobedi. Amerika e tšwela pele go ba molekane yo bohlokwa wa tša kgwebišano, wa dipeeletšo, boeti le theknolotši.
1.5. Kabinete e retile kopano e bohlokwa ka ga Setlamo sa Tshepedišo ya Kabo ya Disetifikeiti ka Kimberly (KPCS) ye e swerwego magareng ga la 4 le la 7 Phupu 2013 ka Kimberley. Samiti e ahlaahlile magareng ga tše dingwe ditsela tša go maatlafatša go šoma gabotse ga setlamo sa setifikeiti sa mabapi le taamane ye tala. Se ke go netefatša gore kgwebišano ya taamane ga e thuše dikgaruru tše di dirwago ke dihlopha tša magogelathoko le badirišani ba yona ka ditšheletele tšeo di nyakago go nyatša mebušo ye e lego molaong. Ditšhišinyo tše di dirwago ka mo kopanong ye di tla lebeledišišwa ka kopanong ya ditokišetšo ya KPCS ye e tlogo swarwa moragonyana mo ngwageng wo.
1.6. Kabinete e tsebišitšwe gore go ketekwa ga Letšatši la Bafsa ka 2013 leo le dirago segopotšo sa bo 37 sa Dikgaruru tša ka Soweto tša la 16 le tla ketekwa ka fase ga morero wa “Re šoma mmogo go hlabolla bafsa le Afrika Borwa ye e sa šomišego diokobatši bošaedi.” Kabinete e lemogile boikgafo bjo bo dirilwego ke bafsa ba 1976 ge ba fetošitše histori ya naga le go bea Afrika Borwa thwii tseleng ye e lebilego go temokrasi. Kabinete e bušeleditše gore, le ge bafsa ba 1976 ba lwetše tokologo le go hloma mmušo wa temokrasi, go šoma ka mafolofolo ga bafsa ba lehono go lebišitšwe go go rarolla ditlhohlo tša go lwantšha bohloki ka katlego, go hloka mešomo, HIV le AIDS, tlhabollo ya batho; le tšhomišobošaedi ya diokobatši. Kabinete e hlohleletša maAfrika Borwa ka moka le mekgatlo go šoma mmogo go kaonafatša maphelo a bafsa le go lwela go tloša batho bao ba gwebago ka diokobatši setšhabeng. Go keteka ga Letšatši la Bafsa la bosetšhaba go tla swarwa ka Lamorena, la 16 Phupu 2013 ka Newcastle, ka KwaZulu-Natal.
1.7. Kabinete e lebogiša Konkrese ya Baithuti ba Afrika Borwa (Cosas) ka ga segopotšo sa bo 34 sa go hlongwa ga yona, yeo e tšwago ka ntweng ya go lwela thuto ya mahala, ya boleng bja godimo le ya maleba ka Soweto ka 1976. Naga e ba le Cosas ge e keteka diphihlelelo tša yona tše di makatšago ge e tšweleditše pele thuto ya boleng bja godimo go bohle. Kabinete e lebogiša gape baetapele ba Cosas ge ba dirile lesolo la go hlohleletša bafsa go lwantšha tšhomišobošaedi ya diokobatši.
1.8. Kabinete e kgalema ditiro tša go tšholla matšwantle a batho phatlalatša go la Kapa Bodikela tšeo di dirilwego ke batho bao ba bego ba dira ditšhupetšo kgahlanong le dintlwana tša boithomelo tša go thetha. Le ge Mmušo o hlompha tokelo ya badudi ya go dira ditšhupetšo, mohuta wo wa go dira ditšhupetšo ga se wa hlomphega ebile o tliša kotsi ya tša maphelo go ditšhaba le go batho bao ba dirago ditšhupetšo ka bobona. Kabinete e ipiletša go badudi go tšweletša dingongorego tša bona ka maleba le go swara dihlongwa tša setšhaba ka tlhompho e kgolo go sa lebelelwe dingongorego tša bona. Kabinete e tšwela pele go ipiletša go ba taolo go rarolla mathata ka pela ka tsela ye e sepelelanago le Molaotheo.
1.9 Mmušo, ka fase ga boetapele bja Motlatšamopresidente Kgalema Motlanthe, o kopane le baetapele ba sedumedi bao ba bego ba emetše Lekgotla la Dikereke tša Afrika Borwa le Khonferentshe ya Dipišopo tša Khatoliki tša Afrika Borwa go ahlaahla dingongorego tša bona tša gore Protšeke ya Kaonafatšo ya Ditsela tša Maphefo ya Gauteng e tla ama bahloki gampe le gore mmušo ga o hlokomele dinyakwa tša bahloki.
Kabinete e bušeletša gore mmušo o lokollotše dinamelwa tša bohle (tše di šomišwago kudu ke bahloki) tše di ngwadišitšwego gore di se ke tša lefa ka ditseleng tša maphefo tša ka Gauteng. Gape, go rarolla dingongorego tša boradifatanaga ba bangwe, mmušo o fokoditše ditefelo gomme wa tsebagatša ditšhelete tše mpsha tše di fokoditšwego tša magoro ka moka a difatanaga.
Kabinete e hlohleletša boradifatanaga ka Gauteng go ingwadišetša di-e-tags le gore ba bone protšeke ye bjale ka karolo ya lesolo la ka nageng la go aga mananeokgoparara a setšhaba.
1.10. Kabinete e lebogiša Dihlopha tša Kgwele ya maoto tša Bafana Bafana le Banyana Banyana le Sehlopha sa Khrikhete sa Diphrothea ka ge di sa tšwa go fenya ka dipapading tša kgwele ya maoto le ya khrikhete. Kabinete e lebogiša dihlopha tše tša bosetšhaba ge di fentše ka ntweng ye di e lwetšego gaboima mo bekeng ye e fetilego gomme e hlohleletša maAfrika Borwa ka moka go thekga dihlopha tša rena tša Bosetšhaba.
1.11. Kabinete e amogetše go tsebagatšwa semmušo ga Power FM, seteše sa radio se seswa sa poledišano, bjalo ka mokgathatema o moswa ka intastering ye. Kabinete e tsebišitšwe gore seteše se se tla gaša ka dipolotiki, merero ya setšhaba le dipapadi bjalo ka mananeo a magolo gomme se tsenela ditsela tša radio tše di ka šomišwago go sedimoša maAfrika Borwa.
1.12. Kabinete e lebogiša Molaodipharephare wa Kgoro ya Maphelo, Ngaka Malebona Precious Matsoso, ge a thwetšwe bjalo ka leloko le bjalo ka yo mongwe wa Batlatšamodulasetulo wa Boto ya Balaodi ba Lekgotla la Maphelo la Lefase mo lebakeng la mengwageng ye 3.
2. Dipoledišano le diphetho tše bohlokwa tša Kabinete
2.1. Kabinete e tsebišitšwe gore Senthara ya Bohlodi bja Ditšhelete ya Afrika Borwa e tla swara Dikopano tša Ngwaga ka Ngwaga tša 2013 tša Tokišetšo le tša Dihlophatšhomo tša Sehlopha sa Egmont sa makala a bohlodi bja ditšhelete.
Sehlopha sa Egmont ke mokgatlo wa makala a bohlodi bja ditšhelete go tšwa ka dinageng tše 131. Ba kopana kgafetšakgafetša go kgontšha tirišano ya boditšhabatšhaba go tseba ditshepedišo tša bosenyi, go lwantšha go sepediša tšhelete mo go sego molaong le go lwantšha go thuša botšhošetši ka ditšhelete ka maikemišetšo a go šireletša seriti sa tshepedišo ya ditšhelete.
2.2. Kabinete e tsebišitšwe ka ga go kgethwa ga Afrika Borwa go šoma ka Lekgotleng la tša Ekonomi le tša Leago la Mokgatlo wa Dinagakopano (ECOSOC) mo lebakeng la mengwaga ya 2013 - 2015. Se se tliša sebaka sa go bea boetapele bja Afrika Borwa ka maano ka mererong ya tlhabollo le go maatlafatša leswa tema ye e kgathwago ke naga bjalo ka mokgathatema yo a šomago ka go swana le yo a šomago gabotse ka mananeong a dinaga tše ntši.
Afrika Borwa e tla netefatša gape gore ECOSOC e maatlafatšwa go tšwela pele le go beakanywa leswa gore e kgone go fihlelela ditlhohlo le dinyakwa tša dinaga tše di hlabologago bokaone.
2.3. Kabinete e tsebišitšwe ka ga pego ya mabapi le Boleloko bja Afrika Borwa bjo e Sego bja sa ruri ka Lekgotleng la Tšhireletšo la Mokgatlo wa Dinagakopano (UNSC) go thoma ka la 1 Pherekgong 2011 go fihla ka la 31 Manthole 2012.
Pego ye e hlaloša khuetšo ya Afrika Borwa ka tshepedišong ya pušo ya lefase ka bophara ka tšwetšopeleng ya khutšo le tšhireletšo ya boditšhabatšhaba.
Go ya ka ditlhologelo tša yona le dikgahlego tša yona tša bosetšhaba, Afrika Borwa ka UNSC e ile ya bea pele tharollo ya dithulano le khutšo le šebešebe ka Khontinenteng ya Afrika. Boleloko bja UNSC le bjona bo file Afrika Borwa sebaka sa go maatlafatša dikamano le balekane ba bohlokwa ba dinaga tše di hlabollogago – e lego Brazil, India, Nigeria le China - tšeo di bilego maloko a Lekgotla le gammogo le Afrika Borwa.
3. Melaokakanywa
3.1. Kabinete e dumeletše gore Molaokakanywaphetošo wa Taolo ya Masetlapelo o phatlalatšwe gore setšhaba se fe ditshwaotshwao ka ga ona.
Molaokakanywa wo o ikemišeditše go rarolla ditlhohlo tše go itemogelwago tšona ka mafapheng a mmušo ka morago ga go thoma go šoma ga Molao wa Taolo ya Masetlapelo wa 2002. Phetošo ye e tla tiišetša leswa go šoma ga mebasepala ya dilete mabapi le maikarabelo a go hloma bokgoni bja go dira le go kgokaganya leanotaolo la masetlapelo. Se se akaretša go phethagatša mošomo wa taolo ya masetlapelo ka lefelong la mmasepala woo.
Molao wa Taolo wa Masetlapelo wa 2002 o nepišitše dilo tše nne: O hloma tlhako ya dihlongwa ye e kwagalago ya taolo ya masetlapelo; o akaretša tlhabollo ya dintlha ka botlalo tša tlhabollo ya melaotshepetšo le tlhako ya peakanyo ya maano ya taolo ya masetlapelo. Molaokakanywa o tšwela pele go hlagiša go hlopha le go bega phatlalatša ka ga masetlapelo; ebile o šoma lebakanyana ka ga go thuša mananeo a kimollo le a phološo ka morago ga masetlapelo. O hlagiša ka ga baithaopi ba taolo ya masetlapelo le ditaba tše dingwe tše mmalwa tša tlaleletšo.
3.2. Kabinete e dumeletše go romelwa ga Molaokakanywaphetošo wa Ditšhelete tše di lefišwago dithoto tša Mebasepala ya Mebušo ya selegae Palamenteng.
Mmušo wa selegae: Molao wa Ditšhelete tše di lefišwago dithoto tša Masepala o thomile go šoma ka la 2 Mosegamanye 2005. O fetišitšwe gabedi ka 2008 le ka 2009. Diphetošo tše di nyaka go tloša go se kwešišege le go aba bonnete bjo bogolo bja semolao.
Phetošo ye e tla dumelela go hloka sephiri ka go beyeng ga ditšhelete tše di lefšago dithoto tša magoro ao a fapafapanego, go realo e le go maatlafatša beng ba dithoto go kwešiša tefišo ye. Phetošo ye e ka se akaretše mananeokgoparara a mangwe a tirelo ya setšhaba (PSI) a go swana le ditsela, diporo, mabala a maemafofane le ditsela tša go tloga ga difofane, matamo le mapheko ao a direlwago meetse a lewatle gore a se šwahle. Dilo tše di laolwa ke mmušo gomme di ka se hlokiše mafapha a phraebete menyetla. Se se tla maatlafatša mošomo wa ekonomi ka mellwaneng ka bophara ya mebasepala. Gape se tla tsenya letsogo ka temeng ya tlhabollo ya Dikgwebo tša Mmušo ka go fokotša ditshenyegelo tša tšona tše di sa fetogego.
3.3. Kabinete e dumeletše molokolo wa Melao ya Go romela Direkišwa ka Dikepe ye e tlogo ahlaahlwa ka Palamenteng. Melaokakanywa ye e bopa karolo ya sehlopha sa magato ao a hlametšwego go tsenya tirišong ga ditlamego tša Afrika Borwa ka fase ga Phrothokhole ya 1992 ya tša Lewatle ya Mokgatlo wa Boditšhabatšhaba.
3.3.1 Maikemišetšo a Molaokakanywa wa Go romela Direkišwa ka Dikepe (Kwano ya Maikarabelo a Tefo ya Tshenyo) ke go: tsenya tirišong Phrothokhole ya 1992 ya tša Lewatle ya Mokgatlo wa Boditšhabatšhaba, le go fetiša ga Kwano ya 1969 ye e Fetošitšwego ya Boditšhabatšhaba ka ga Tefo ya Tshenyo ya Tšhilafatšo ka Oli go ba molao. Kwano ya Tefo ya Tshenyo e a hloma le go laola maikarabelo a go lefa a mong wa sekepe yo a ngwadišitšwego.
3.3.2 Maikemišetšo a Molaokakanywa wa Go romela Direkišwa ka Dikepe (Sekhwama sa Boditšhabatšhaba sa Tefo ya Tšhilafatšo ka Oli) ke go: phethagatša Phrothokhole ya 1992 ya Kwano ya Boditšhabatšhaba ya Go hloma Sekhwama sa Boditšhabatšhaba sa Tefo ya Tshenyo ya Tšhilafatšo ka Oli, ya 1971 (Kwano ka ga Sekhwama).
Kwano ka ga Sekhwama e hloma Sekhwama sa boditšhabatšhaba, se se bitšwago Sekhwama sa Boditšhabatšhaba sa Tefo ya Tšhilafatšo ka Oli (IOPC). Maikemišetšo a Sekhwama se ke go lefa tefeo ya batšwasehlabelo ba tshenyo ya tšhilafatšo (ka gare ga tlhalošo ya Kwano ya Maikarabelo a go Lefa Tshenyo) fao ba paletšwego ke go hwetša tefo, goba go lefša ka botlalo, ka fase ga ditlhagišo tša Kwano ya go Lefa Tshenyo. Sekhwama sa IOPC se hwetša ditšhelete tša sona go tšwa go beng ba dikepe.
Melaokakanywa ya Maikarabelo a go Lefa Tshenyo le Dikwano tša Sekhwama di ahlaahla dipotšišo tša maikarabelo le tefo ya tahlegelo goba tshenyo ye ebakilwego ke go senya mo go bakilwego ke go tšwa goba go tšhollwa ga oli ye e ganelelago go tšhologa go tšwa ka ditankeng tša dikepe.
3.3.3 Molaokakanywa wa Tefelo ya Go romela Direkišwa ka Dikepe (Sekhwama sa Boditšhabatšhaba sa Tefo ya Tšhilafatšo ka Oli) le Molaokakanywa wa Tshepedišo ya Go romela Direkišwa ka Dikepe (Sekhwama sa Boditšhabatšhaba sa Tefo ya Tšhilafatšo ka Oli) e hlagiša phethagatšo ya Phrothokhole ya 1992 ya tša Lewatle le Mokgatlo a Boditšhabatšhaba go fetoša Kwano ya Boditšhabatšhaba ka ga Go hloma Sekhwama sa Boditšhabatšhaba sa Ditshenyo tša Tšhilafatšo ya Oli, ka Afrika Borwa.
Molaokakanywa wa Tshepedišo o tla fa taolo ya maleba ya melao go kgontšha ba Tirelo ya Metšhelo ya Afrika Borwa (SARS) go sepediša kgoboketšo ya tefišo ya Ditefelo tša Boditšhabatšhaba tša Sekhwama sa Tefo ya Tšhilafatšo ka Oli. Molaokakanywa wa Ditefelo ke Molaokakanywa wa tšhelete wo o hlagišago kgapeletšo ya go kgoboketša ditefišo tše di swanetšego go lefša ka Sekhwameng.
4. Bao ba thwetšwego mešomong
4.1. Kabinete e dumeletše go thwalwa ga maloko a šupa (7) mo lebakeng la mengwaga ye mehlano (5) go thoma ka la 12 Phupu 2013, go šoma ka Setheong sa Phatlalatšo ya Ditšhelete tša Thušo ya Dipapadi le Boitapološo, go latela Molao wa Llotho (wa nomoro ya 57 wa 1997).
a. Ngaka Vukile Charles Mehana;
b. Morena Thandisenzo Aleck Skhosana;
c. Mohumagadi Muditambi Ravele;
d. Mohumagadi Annamarie Louise van Wieringen;
e. Mohumagadi Krubavathi Jaram;
f. Mohumagadi Ado Moloabi; le
g. Morena Goliath Munro.
4.2. Kabinete e dumeletše go thwalwa ga maloko a mararo (3) mo lebakeng la mengwaga ye mehlano (5) go thoma ka la 12 Phupu 2013, go Setheo sa Phatlalatšo ya Ditšhelete tša Thušo ya tša Bokgabo, Setšo le Bohwa bja Bosetšhaba go latela Molao wa Llotho (wa nomoro ya 57 wa 1997).
a. Mohumagadi Hellen Kentse Makgae
b. Mohumagadi Violet Tyamzashe; le
c. Mohumagadi Brenda Sesane.
4.3. Kabinete e dumeletše go thwalwa gape ga Balaodi ba babedi bao e sego ba Kantorong ka Botong ya Pankatlhabollo ya Dinaga tša Borwa bja Afrika (DBSA) go latela karolo ya 7 ya DBSA , (Molao wa 13 wa 1997).
a. Mohumagadi Thembisa Dingaan
b. Mophrofesara Omar Latiff.
4.4 Kabinete e dumeletše go thwalwa ga Balaodipharephare bao ba latelago:
a. Mohumagadi Maseapo Kganedi Motlatšamolaodipharephare: Ditirelo tša Khamphani ka Kgorong ya Bokgabo le Setšo
b. Morena Mpho Joseph Mofokeng: Mohlankedimogolo wa Ditšhelete: Akhaonte ya Kgwebišano ka Meetse ka Kgorong ya Merero ya Meetse.
Dipotšišo di lebišwe go:
Phumla Williams (Seboleledi sa Kabinete sa Motšwaoswere)
Mogala wa boikgokaganyo: 083 501 0139
