My mede-Suid-Afrikaners,
Dit is vyf maande sedert ons 'n nasionale ramptoestand verklaar het om die koronavirus-pandemie te bekamp.
Soos ek destyds gesê het, en soos ek nou herhaal, is ons land nog nooit tevore in die geskiedenis van ons demokrasie met so 'n ernstige bedreiging gekonfronteer nie — 'n situasie wat 'n buitengewone reaksie en opoffering geverg het.
Dit was 'n uiters moeilike vyf maande, en die pandemie het ons duur te staan gekom — dit het die gesondheid van ons mense, gesinne en gemeenskappe geraak, sowel as die openbare gesondheidstelsel, die ekonomie en mense se alledaagse lewens.
Gedurende hierdie moeilike tydperk, verlang alle Suid-Afrikaners die meeste daarna om gesond te wees, ons lewens te herstel en ons ekonomie te herbou.
Ek praat vanaand met julle te midde van tekens van hoop.
Ons maak vordering in ons stryd teen COVID-19.
Die afgelope drie weke het die aantal nuwe bevestigde gevalle gedaal van meer as 12 000 per dag tot 'n gemiddeld die afgelope week van ongeveer 5 000 per dag.
Die herstelpersentasie van koronavirus het gestyg van 48% toe ek julle laas toegespreek het en staan nou op 80%.
Die kumulatiewe aantal gevalle in ons land bly steeds buitengewoon hoog op 583 653.
Die aantal aktiewe gevalle neem egter elke dag af en staan nou op ongeveer 105 000.
Dit lyk asof die virus in verskeie provinsies, waaronder die Wes-Kaap, Oos-Kaap, Gauteng en moontlik in KwaZulu-Natal, 'n piek bereik het.
Minder mense by ons gesondheidsfasiliteite het simptome.
Ons vind ook dat minder mense in ons hospitale opgeneem word en dat die vraag na koronavirustoetse gedaal het.
Die aantal pasiënte wat opgeneem is het afgeneem van 10 000 aan die begin van die maand tot ongeveer 4 000.
Dit verminder die druk op ons gesondheidsfasiliteite aansienlik.
Vanaf vandag is daar bevestig dat 11 667 mense aan COVID-19 in Suid-Afrika gesterf het.
Ons treur oor elke mens wat sterf, sowel as die vele meer van wie ons nog nie weet nie.
Die dood van soveel mense in so 'n kort tydjie weens 'n virus soos hierdie is 'n menslike tragedie met ’n omvang wat ons nooit verwag het ons land sou tref in 'n tyd van vrede en demokrasie nie.
Dit is nou duidelik dat as ons nie so vinnig en beslissend opgetree het soos ons het nie — en as ons nie die dreigement so ernstig opgeneem het soos ons het nie, baie meer mense sou gesterf het.
Dit bly ons grootste prioriteit in die weke en maande wat voorlê om steeds lewens te red.
Toe ek op 23 Maart die landwye inperking aangekondig het, was dit om 'n vinnige en onbeheerste toename in infeksies te voorkom en om ons gesondheidstelsel voldoende voor te berei.
As ons terugkyk na die afgelope vyf maande, is alle aanduidings dat Suid-Afrika die piek bereik het en verby die omdraaipunt van die kurwe beweeg het.
Die meeste van ons gesondheidsorgfasiliteite is veerkragtig en in staat om ’n oplewing te weerstaan en te hanteer.
Die gemodelleerde vooruitskattings van infeksies, hospitalisasie en sterftes moes afwaarts aangepas word, aangesien ons beter vordering met die hantering van die siekte aangeteken het.
Die vordering wat ons met die bestuur van COVID-19 maak, sou nie moontlik gewees het sonder die toewyding en professionaliteit van ons dokters, verpleegkundiges en ander gesondheidspersoneel wat hierdie ongekende siekte dikwels onder uiters moeilike omstandighede moes hanteer nie.
Ons bring hulde aan die mense wat die virus opgedoen het, dié wat hul lewens verloor het en dié wat na ander omsien.
Dit alles sou nie moontlik gewees het sonder al die ander frontliniewerkers, polisievroue en -manne, soldate, verkeersbeamptes en vrywilligers wat aan die voorpunt van ons nasionale reaksie was nie.
Ons bring ook hulde aan ons mediese deskundiges in verskillende gesondheidsinstellings, soos die Nasionale Gesondheidslaboratoriumdiens, die Nasionale Instituut vir Oordraagbare Siektes, die Mediese Navorsingsraad en die Ministeriële Advieskomitee, wat steeds 'n onskatbare rol speel in die bestuur van COVID-19.
Die vordering wat ons gemaak het sou nie moontlik gewees het sonder die opofferings wat julle, die mense van Suid-Afrika, gemaak het nie.
Dit is julle wat geredelik aangepas het by die beperkings rondom die dra van maskers, sosiale distansiëring en goeie higiëne en in die proses lewens help red het.
Hoewel daar daadwerklike tekens van hoop is, kan ons nie ons waaksaamheid verslap nie.
Namate ons steeds beperkings verslap, verminder die risiko van infeksie nie.
In werklikheid word die risiko van infeksie groter namate meer mense weer werk toe gaan, namate hulle meer rondbeweeg en daar meer geleenthede vir interaksie is.
Ons kan dus nie selfvoldaan raak of die gesondheidsmaatreëls wat ons moet toepas, laat vaar nie.
Selfs die geringste verslapping in ons oplettendheid op hierdie oomblik kan lei tot 'n herlewing van infeksies teen 'n tempo en op 'n groter skaal as wat ons tot dusver ervaar het.
Ons het gesien dat streng beperkings op kort kennisgewing in ander lande heringestel moes word nadat infeksies weer toegeneem het omdat beperkings verslap is.
Ons het tot die gevolgtrekking gekom dat ons danksy die laer tempo van infeksies wat ons ervaar, die beperkings wat ons tot dusver ingestel het kan verslap.
Maar dit is juis nou die tyd om nog meer waaksaam en versigtig te wees.
Ons moet steeds 'n lapmasker dra wat ons neus en mond bedek elke keer as ons die huis verlaat.
Ons moet bejaardes en diegene met onderliggende toestande beskerm teen blootstelling aan die virus.
Ons moet steeds sosiale distansiëring toepas en verseker dat daar voldoende ventilasie binne-in geboue is.
Ons moet steeds reise beperk tot dié wat absoluut noodsaaklik is, sosiale byeenkomste vermy en onthou om gereeld ons hande te was of te ontsmet.
Ons weet nou dat talle mense wat met die virus besmet is, nie simptome toon nie en miskien nie eens weet dat hulle besmet is nie.
Ek kan besmet wees en jy kan besmet wees.
Hiermee in gedagte, moet elkeen van ons onsself as potensieel besmet met die virus beskou en steeds seker maak dat ons dit nie aan ander oordra nie.
Ek weet dat die afgelope vyf maande buitengewoon moeilik vir ons land en vir elkeen van ons was.
Hierdie siekte het elkeen van ons se daaglikse lewe ontwrig.
En vir miljoene mense het dit ook swaarkry en honger beteken.
Dit het pyn, angs en wanhoop veroorsaak wat geen persoon hoef te verduur nie.
Dit het 'n noukeurige balans geverg tussen die red van lewens en die beskerming van lewens, tussen 'n verwoestende epidemie en 'n diep resessie.
Dit het moeilike keuses met verreikende gevolge geverg.
Hoewel die maatreëls wat ons getref het groot swaarkry tot gevolg gehad het, weet ons dat die alternatief — 'n ongekontroleerde oplewing van infeksies en 'n gesondheidstelsel wat nie in staat is om die las te hanteer nie — nog meer verwoestend sou gewees het.
Te midde van die tekens van hoop, is ons gereed om 'n nuwe fase in ons reaksie op die pandemie te betree.
Weens ons optrede die afgelope paar maande, kollektief en afsonderlik, het ons die oordragstempo verlaag.
Ons het baie van die druk op ons gesondheidstelsel verlig.
Op grond van die raad wat ons van ons gesondheidsdeskundiges gekry het en na oorlegpleging met die provinsiale en plaaslike regerings, het die Kabinet besluit om die hele land met ingang van Maandag 17 Augustus 2020 om middernag op waarskuwingsvlak 2 te plaas.
Vlak 2 beteken in terme van ons risiko-aangepaste strategie vir die hantering van die pandemie, dat daar 'n matige verspreiding van COVID-19 is en dat ons gesondheidstelsel op 'n betreklike hoë vlak van gereedheid is.
Die skuif na vlak 2 beteken dat ons byna al die beperkings op die hervatting van ekonomiese aktiwiteit in die meeste nywerhede opgehef kan word.
Ekonomiese aktiwiteit sal toegelaat word met die nodige en toepaslike streng gesondheidsprotokolle en veiligheidsmaatreëls.
Daarom sal die volgende veranderinge onder vlak 2 in werking tree:
Alle beperkings op reis tussen provinsies sal opgehef word.
Verblyf, vergaderplekke in die gasvryheidsbedryf en toere word onder goedgekeurde protokolle toegelaat om sosiale afstand te verseker.
Restaurante, kroeë en tavernes mag oopmaak volgens goedgekeurde protokolle wat betref tye en werksure.
Beperkings op die verkoop van tabak word opgehef.
Die opskorting van die verkoop van alkohol word opgehef onderhewig aan sekere beperkings.
Alkohol mag net tot 22:00 op die perseel van gelisensieerde ondernemings gebruik word.
Drankafsetpunte mag alkohol slegs Maandae tot Donderdae vanaf 09:00 tot 17:00 vir gebruik buite die perseel verkoop.
Beperkings op gesins- en sosiale besoeke word ook opgehef, hoewel almal dringend versoek word om uiters versigtig te wees en sulke besoeke slegs te onderneem indien nodig.
Dit is bekend dat infeksies tydens familiebesoeke plaasvind, wat familielede in gevaar stel en soms tot die dood van sommige gesinslede lei.
Sosiale distansiëring moet toegepas word, maskers moet gedra word en spesiale sorg moet geneem word om bejaardes en mense met onderliggende toestande te beskerm.
Vertroudheid met mekaar moet ons nie toelaat om hierdie voorsorgmaatreëls te vergeet nie.
Hoewel ons beperkings verslap, is dit nodig dat sommige maatreëls in plek bly om oordrag te beperk en ons gesondheidskapasiteit te behou.
Daarom,
Huidige beperkings op internasionale reis is steeds van krag.
Geen byeenkomste van meer as 50 mense word toegelaat nie. Dit sluit onder meer begrafnisse en godsdienstige geleenthede in.
Toeskouers word nie by sportbyeenkomste toegelaat nie.
Die aandklokreël bly van krag tussen 22:00 en 04:00.
Ons moedig mense aan om tuis te bly as hulle kan en, indien moontlik, van die huis af te werk, veral as hulle ouer as 60 is of onderliggende gesondheidstoestande het.
Om die oorblywende beperkings te behou en sommige van die wesenlike elemente van ons gesondheidsrespons te handhaaf, is dit noodsaaklik dat ons die nasionale ramptoestand tot 15 September 2020 verleng.
Met hierdie nuwe fase van ons reaksie, moet ons sekere praktyke en gedragsvorme in werking stel waarmee ons nog 'n geruime tyd sal moet saamleef.
Die virus sal nog maande lank met ons wees, en ek bring hulde aan die talle Suid-Afrikaners wat hul lewenswyse verander het om by die werklikheid hiervan aan te pas.
Ek wil veral ook melding maak van die bydrae wat tradisionele en godsdienstige leiers van alle gelowe gemaak het deur leiding te gee oor hoe godsdienstige en kulturele aktiwiteite gedurende die tyd van die koronavirus aangepas kan word.
Ons verwelkom ook die rol wat gemeenskapstrukture regoor die land gespeel het om bewusmaking van die siekte te bevorder en mense te mobiliseer om die verspreiding van die virus te stuit.
Dit sluit in sportorganisasies, politieke partye, vakbonde, stokvelle, begrafnisverenigings, vrouegroepe, kleinsake-organisasies, burgerlike groepe en jeugorganisasies.
Dit is deur hierdie werk dat ons reaksie op die koronavirus die grootste uitwerking sal hê.
Naas die basiese voorsorgmaatreëls wat ons almal tref, verbeter ons die vermoë van openbare gesondheidsinstellings, sodat ons elke positiewe geval beter kan identifiseer, isoleer, toets en behandel en elke kontak kan opspoor en in kwarantyn kan plaas.
In die komende dae sal ons 'n kragtige nuwe hulpmiddel aankondig ter ondersteuning van ons pogings om digitale kontak op te spoor.
Benewens die persoonlike kontakopsporing en die nasionale WhatsApp-kanaal, word 'n mobiele toepassing gebruik om kontakte vinniger in kennis te stel, terwyl hul privaatheid en anonimiteit beskerm word.
Die Minister van Gesondheid het namens die regering die Direkteur-generaal van die Wêreldgesondheidsorganisasie (WGO), dr Tedros Ghebreyesus, versoek om deskundiges na Suid-Afrika te stuur wat ons help om ons pogings om die koronavirus te beveg, versterk.
Ons verwelkom die steun van die WGO wat 43 deskundiges na Suid-Afrika gebring het om ons hardwerkende gesondheidswerkers te help om hierdie pandemie te beveg.
Hulle help reeds met epidemiologiese ontleding, infeksiebeheer, insidentbeheer en gemeenskapsbetrokkenheid.
Ons moet steeds die risiko van uitbrekings in die kwesbaarste omgewings verminder, veral in tehuise vir bejaardes, geestesgesondheidsfasiliteite en ander instellings.
Ons sal ook ons pogings versterk om gesondheids- en veiligheidsmaatreëls in die werkplek, in winkels en openbare vervoer af te dwing, om werkers en pendelaars te beskerm en 'n veilige omgewing vir ondernemings te skep.
Terwyl hierdie krisis ons as 'n volk teen 'n gemeenskaplike bedreiging verenig het, het dit ook van die slegste gewoontes in ons samelewing na vore gebring.
Ons het opgemerk dat sommige individue probeer om op korrupte maniere munt uit hierdie pandemie te slaan.
Ons het beslissende stappe gedoen om dit stop te sit en om diegene wat verantwoordelik is aan die kaak te stel; ons sal die land ook gereeld op die hoogte hou van vordering wat gemaak word.
Ons sukkel steeds met die pandemie van geweld teen vroue.
Ons poog steeds om die reaksie van die strafregstelsel te versterk, beter ondersteuning te bied aan oorlewendes van geslagsgebaseerde geweld, en om, meer belangrik, alle voorkomingsmaatreëls te versterk.
Ná die maatreëls wat ons ingestel het as deel van die maatskaplike en ekonomiese hulpverleningspakket van R500 miljard, werk ons steeds saam met ons maatskaplike vennote in die sakewêreld en arbeid om maniere te vind om die ondersteuning wat aan ondernemings, werknemers en huishoudings verleen word, te verbeter.
Die verslapping van die beperkings bied ons die grootste geleentheid sedert die begin van die pandemie om nuwe lewe in ons sukkelende ekonomie te blaas.
Hoewel ekonomiese bedrywighede weer hervat word, sal dit nog lank duur voordat nywerhede en ondernemings herstel, en daar is nog baie werk wat gedoen moet word.
Donderdag het ek al die maatskaplike vennote in NEDLAC, naamlik die regering, arbeid, die sakesektor en die gemeenskap, byeengeroep.
Ons werk nou saam aan 'n dringende ekonomiese herstelprogram wat die beskerming en skepping van indiensneming voorop stel.
Ons sal oor die volgende paar weke aankondigings maak oor die vordering van hierdie werk.
Ons sal hierdie tyd gebruik om nie net die land te laat terugkeer na waar dit voorheen was nie, maar om Suid-Afrika te omskep in 'n meer gelyke, meer regverdige en meer dinamiese ekonomie.
Mede-burgers,
’n Moeilike tyd lê nog voor.
Ons het egter die afgelope vyf maande ons veerkragtigheid as 'n volk bewys.
Die uitdaging waarvoor ons nou te staan kom is om met dieselfde kragdadigheid waarmee ons hierdie pandemie beveg het ook die ekonomiese herstelpoging aan te pak.
Ons veg teen 'n lang en moeilike storm.
Ons ervaar heelwat swaarkry en ly ondraaglike verliese.
Maar ons staan vas teen hierdie aanslag.
Ons het stappe gedoen om onsself, ons gemeenskappe en ons land te beskerm.
Daar is 'n ligstraal op die horison.
Laat ons steeds met die grootste omsigtigheid voortdurend waaksaam bly.
Laat ons aanhou saamstaan in ons vasberadenheid om hierdie virus te verslaan.
Laat ons vooruitgaan — een volk, vasberade, hoopvol en dapper.
Morena boloka setjhaba sa heso, Setjhaba sa South Afrika.
Mag God Suid-Afrika seën en haar mense beskerm.
Ek dank julle.
