Ngaha

Zwine vha tea u ita

Tshifhingambekanywa

Zwi ita vhugai

Fomo dzi no tea u ḓadzwa

Vha kwama inyi

Nga ha mundende wa ndondolo ya vhana vha re na vhuholefhali

Kha vha wane mundende wa u ṱhogomela ṅwana ane a vha na vhuholefhali vhuhulwane na u ṱoḓa ṱhogomelo ya tshipentshela tshifhinga tshoṱhe.

Mundende wa thikhedzo ya vhathu vha vhana vha re na vhuholefhali i katela vhana vha re na vhuholefhali u bva mbeboni u swika kha miṅwaha ya 18.

Vha zwi ḓivhisa hani u vho tewa nga u wana mundende uyu?

Vha tea:

• u vha mubebi, muṱhogomeli wa ṅwana kana muunḓi o  tholiwaho nga khothe
• u vha mudzulapo wa Afrika Tshipembe kana mudzuli wa tshoṱhe
• vha sa holi masheleni a fhiraho R223 200 nga ṅwaha arali vha songo malwa kana u mala.
• Miholo yavho yo ṱangana i sa fhiri R446 400 nga ṅwaha arali vho malana.

Tsivhudzo: Mpimo uyu wa muholo a u shumi kha vhaunḓi.

Ṅwana u fanela:

• u vha e fhasi ha miṅwaha ya 18
• a sa khou ṱhogomelwa lwa tshoṱhe nga tshiimiswa tsha muvhuso
• a na vhuholefhali vhuhulwane vhukuma na u ṱoḓa ndondolo ya tshipentshela tshifhinga tshoṱhe.

Vhone khathihi na ṅwana vha tea u vha vha tshi dzula Afrika Tshipembe.

Tsivhudzo: Muofisiri wa zwa dzilafho wa muvhuso u fanela u ṱola ṅwana phanḓa ha musi mundende u tshi nga phasiswa.

Vha ḓo wana vhugai?

Vha ḓo wana R2 180 nga ṅwedzi.

Vha ḓo badelwa hani?

Dzhendedzi ḽa Tsireledzo ya Matshilisano ḽa Afrika Tshipembe (SASSA) ḽi ḓo badela mundende kha vhone nga kha iṅwe ya maitele a tevhelaho:

• kheshe kha vhupo ha u holela mundende nga ḓuvha ḽo tiwaho
• kha akhaunthu ya bannga kana ya Bannga ya Poswo (bannga i nga vha badelisa tshumelo) 
• tshiimiswa tshi shumaho sa mulanguli wa mundende (tsumbo: madzangano a ndondolo ya matshilo a vhathu).

Tsivhudzo: Arali vha sa koni u yo dzhia tshelede nga vhone vhaṋe, vha nga ta dzhendedzi kha ofisi ya SASSA, kana vha ṋea muṅwe muthu maanḓa a mulayo uri a vhe ene a yaho u vha holela mundende.

Mundende wa ṅwana u nga sedzuluswa lini?

SASSA i nga dzhia tsheo arali mundende wavho u tshi tea u sedzuluswa. Muholo wavho sa zwe wa sumbedzwa musi vha tshi ita khumbelo ya mundende u ḓo vha tshipiḓa tsha mutheo ya tsheo iyi. Vha ḓo ḓivhadzwa miṅwedzi miraru phanḓa ha datumu  ya  uri ndi lini hune tsedzuluso ya ḓo itwa kana datumu ine ṱhanziela ya vhutshilo (ḽiṅwalo ḽa u sumbedza uri vha kha ḓi tshila) ḽa ḓo ṱoḓiwa. Arali vha tshi wana tshelede yavho nga kha bannga, tshiimiswa kana dzhendedzi  vho tewa uri vha ḓadze ṱhanziela ya vhutshilo ofisini dza SASSA ṅwaha muṅwe a muṅwe.   

Ndi lini hune mundende wa ṅwana u nga imiswa?

Zwithu zwi tevhelaho zwi nga itisa uri mundende u imiswe:

• musi nyimele dza ṅwana dzi tshi shanduka
• mvelelo dza tsedzuluso
• arali vha kundelwa u vha na tshumisano musi mundende wa ṅwana u tshi khou  sedzuluswa
• musi vho ita vhufhura kana u imela ṅwana nga nḓila i si yone.
• arali ho vha na vhukhakhi musi mundende wa ṅwana u tshi phasiswa.

Mundende wavho u ḓo fhela lini?

Mundende u ḓo fheliswa musi:

• ṅwana a tshi lovha
• ṅwana o ṱanganedzwa  kha tshiimiswa tsha muvhuso
• muvhuelwa ane a vha muṱhogomeli a sa iti mbilo ya mundende lwa miṅwedzi miraru nga u tevhekana
• ṅwana a nnḓa ha shango iḽi
• ṅwana a tshi vha na miṅwaha ya 18.

Zwine vha tea u ita

1. Kha vha ye kha ofisi ya Dzhendedzi ḽa Tsireledzo ya Matshilisano ḽa Afrika Tshipembe (SASSA) ya tsini na hune vha dzula hone vha ḓe na zwi tevhelaho:
   • Basa (ID) ya baakhoudu ya nomboro dza 13 na ṱhanziela ya mabebo. Arali vha si na ID kana ṱhanziela ya mabebo:
     • Vha ṅwala afidafithi kha tshivhumbeo tsha tshitandadi tsha SASSA phanḓa ha Khomishinari ya Muano ane a si vhe muofisiri wa SASSA.
     • Vha ḓisa tshitatamende tsha muano tsho sainiwa nga muthu a ṱhonifheaho (u fana na mukhantseḽara, murangaphanḓa wa sialala, mushumeli wa tshitshavha, minista wa vhureleli kana ṱhoho ya tshikolo) ane a ḓo khwaṱhisedza dzina na miṅwaha yavho.
     • Muofisiri wa SASSA u ḓo vha ganḓisa magunwe avho na u vha rumela kha Muhasho wa zwa Muno u ita khumbelo ya ID musi khumbelo yavho i tshi khou shumiwa. Arali vha sa wana ID, mundende wavho u ḓo imiswa.
     • Phurufu ya uri vho ita khumbelo ya ID na/kana ṱhanziela ya mabebo kha Muhasho wa zwa Muno.
     • ID ya tshifhinga nyana yo ṋetshedzwaho nga Muhasho wa zwa Muno (arali i tshi shuma).
     • Ṱhanziela ya ndovhedzo arali i hone.
     • Garaṱa ya ṅwana ya kiḽiniki arali i hone.
     • Ripoto ya tshikolo arali i hone.
   • Muvhigo wa ndingo/zwa dzilafho une wa khwaṱhisedza vhuholefhali ha ṅwana.
   • Phurufu ya vhuimo ha mbingano.
   • Tshiḽipi tsha muholo, zwitatamennde zwa bannga zwa u bva miṅwedzi miraru yo fhiraho, zwiḽipi zwa phensheni, na dziṅwe phurufu dza muholo. (Tsivhudzo: hezwi a zwi shumi kha vhaṱhogomeli vha vhana vha tshavhi.) 
   • Arali vha:
     • si mubebi wa ṅwana, phurufu ya uri ndi vhone muṱhogomeli muhulwane wa ṅwana nga kha afidafithi u bva kha muofisiri wa mapholisa, muvhigo wa mushumeli wa tshitshavha, afidafithi u bva kha mubebi wa vhukuma kana luṅwalo u bva kha ṱhoho ya tshikolo u bva kha tshikolo tshe ṅwana a dzhena khatsho 
     • mubebi wa vhukuma wa ṅwana na mubebi muthihi na muṱhogomeli, phurufu ya uri  vho lingedza u ita uri muṅwe mubebi a badele tshelede ya u unḓa ṅwana
     • a sa shumi, phurufu ya Tshikwama tsha Ndindakhombo ya Vhushayamushumo (UIF) kana ṱhanziela ya bviswa mushumoni u bva kha mutholi wavho wa kale
     • mubebi wa muunḓi wa ṅwana wa tshavhi, phemithi ya vhuimo ha tshavhi na ID ya  tshavhi 
     • mubebi a alusaho ṅwana, ndaela ya khothe i vheaho ṅwana nga fhasi ha ṱhogomelo yavho.
     • Vha dzhiele nzhele: Arali vho no aluwesa kana vha tshi khou lwala lune vha sa kone u ya ofisini u ita khumbelo, muraḓo wa muṱa kana khonani a nga ita khumbelo o imela vhone. Muthu ane a fanela u dzhia luṅwalo kha vhone na/kana luṅwalo lwa dokotela lu ambaho uri ndi ngani vha sa koni u dalela ofisi.
2. SASSA i ḓo rumela ṅwana u itwa ndingo nga muofisiri wa zwa dzilafho wa muvhuso phanḓa ha musi khumbelo i tshi itwa.
3. Kha vha ḓadze fomo ya khumbelo phanḓa ha muofisiri ya SASSA (vha dzhiele nzhele uri ndi vhone fhedzi sa muhumbeli kana muofisiri wa SASSA a nga ḓadza fomo ya khumbelo).
4. Vha ḓo ṋewa risithi. Vha i vhulunge sa phurufu ya uri vho ita khumbelo.

Arali khumbelo yavho I songo phasa?

Arali khumbelo yavho i songo phasa, SASSA i ḓo vha ḓivhadza nga u tou ṅwala uri ndi ngani khumbelo yavho i songo phasa.

Arali vha khou hanedzana na tsheo, vha nga ita aphiḽi kha Minisṱa wa Mveledziso ya Matshilisano kha ofisi ya lushaka ya Muhasho wa Mveledziso ya Matshilisano, u ṱalutshedza uri ndi ngani vha tshi khou hanedza. Vha fanela u ita aphiḽi hu sa athu fhela maḓuvha a 90 vho ḓivhadzwa uri khumbelo yavho a i ngo phasa.

Zwi dzhia tshifhinga tshi ngafhani

• Zwi dzhia miṅwedzi miraru u khunyeledza khumbelo.
• Arali mundende wavho wo phasa, vha ḓo badelwa u bva kha datumu ye vha ita khumbelo.

Ndi vhugai

Tshumelo ndi mahala.

Fomo dzine vha tea u dzi ḓadza

Fomo ya khumbelo a i wanali kha inthanethe, fhedzi vha nga i wana kha ofisi dza tsini (SASSA) .

Hu kwamiwa nnyi

South African Social Security Agency (SASSA)