Ku tsarisa xikolo xa nhluvukiso wa vana loko va ha ri vatsongo (ECD)

Maendlelo
Leswi u faneleke ku swi endla
Swi teka nkarhi wo tanihi kwihi
Matirhelo na nkarhi wa ku endliwa ka ntirho
Xana ku hakeriwa mali muni
Tifomo leti faneleke ku tatiwa
Vuxokoxoko bya ku tihlanganisa  

 

 

 

Maendlelo ya ku tsarisa xikolo xa nhluvukiso wa vana loko va ha ri vatsongo (ECD)

Nhluvukiso wa vana loko va ha ri vatsongo kumbe khirexe i ndhawu ya vuhlayiselo ya ku tlula ntsevu wa vana lava nga si yiki, ku nga va ninhlikanhi kumbe ni vusiku. Ku fanele ku va ni ntswanano exikarhi ka n’winyi wa khirexe na vatswari kumbe muondli wa n’wana.

Loko u hlayisa ku tlula ntsevu wa vana (lava nga ni malembe ya ku fika ntsevu) ematshan’weni ya vatswari kumbe vaondli eka tiawara to karhi ta siku kumbe na vusiku, kumbe swa nkarhinyana, u nga endla xikombelo xa ku titsarisela eka ndzwulo ya le kusuhi ya nhluvukiso wa vaaki kumbe eka hofisi ya masipala.

Ku tumbuluxa kumbe ku fambisa xikolo xa ECD, xikolo xifanele xi va na:

  • ndhawu laha khirexe yi nga kona yi fanele yi tsarisiwile na ndzawulo ya xifundzankulu
  • yi fambisiwa na ku hlayisiwa hi ku landzelela Swiletelo swa Tisenthara ta Nhluvukiso wa Vana loko va ha ri Vatsongo (Guidelines for Early Childhood Development Centres)
  • hi ku landzelela swipimelo na maendlelo ya tiko lawa ya landzelaka:
    • ndhawu yo hlayiseka eka vana
    • nhlayiseko lowu faneleke wa vana lava vabyaka kumbe lava va khomiwaka hi mavabyi
    • ndhawu yi ringanelo na ku hemfemuleka
    • mati yo nwa yo hlayiseka
    • ku nghenesiwa ka swihambukelo na ku va leswi baseke
    • ndhawu ya vuhlayiselo ya xin’wana ni xin’wana lexi nga xa khombo eka vana
    • mfikelelo wa vukorhokeri bya ku rhwariwa ka malakatsa kumbe ndlela yin’wana yo ringanelo ya ku cukumetiwa ka malakatsa
    • ndhawu leyi baseke ya ku lulamiseriwa ka swakudya swa vana
    • tindlela ta ku hambanyisa vana va malembe yo hambana hambana
    • ku dirohiwa ka makungu ya loko ku tshuka ku va ni nghozi, na
    • ku tsariwa ka tipholisi na matirhelo mayelana na nhlayiseko wa rihanyo ra khirexe.

Swimakiwa swa vuhlayiseki eka vana lava tsoniweke na mavabyi yo gondzombela ku fanele ku va:

  • mfikelelo eka vana lavo tani
  • ku nyika switirhisiwa leswi fikelelaka vana lavo tani
  • ku nyika vuleteri eka vanhu lava nga thoriwa eka ndhawu leyi.

Swimakiwa swa vuhlayiseki swi nga ringanela ku kuma nseketelo hi timali ku suka eka ndzawulo loko wu landzelela swipimelo na matirhelo, na loko yi ri eka ndhawu leyi mindyangu yi pfumalaka tindlu leti nga ringanelo, swakudyana switirhisiwa swin’wana swa nkoka eka vutomi bya vana va vona.

Leswi u faneleke ku swi endla

  1. Endla xikombelo xa ku tsarisa kumbe ntsariso wa nkarhinyana  wa ndhawu ya vuhlayiseri ya khirexe/ Nhluvukiso wa wa vana loko va ha ri vatsongo (ECD) eka hofisi ya ndzawulo ya nhluvukiso wa vanhu ya le kusuhi kumbe tihofisi ta ka masipala laha u nga ta nyikiwa Fomo ya 11 ku  yi tata.
  2. Xikombelo xa wena xifanele xi va na leswi landzelaka:
    • Vuxokoxoko bya wena (nomboro ya pasa, adirese na nomboro ya riqingho)
    • Adirese ya poso na ya muako wa khirexe ya vuhlayiselo
    • Vana lava nga ta amukeriwa eka khirexe
    • Tidyondzo ta wena, swikili na ntokoto
    • Nhlamuselo wa tiphurohireme na vukorhokeri lebyi phakeriwaka , ku katsa swikongomelo.
  3. Rhumela leswi landzelaka:
  • kungu ra bindzu leri nga ni:
    • nkarhi wa ku sungula no pfala wa vuhlayiseki bya nkarhinyana bya khirexe
    • xivumbeko xa tihakelo
    • kungu ra nhlayiseko wa vana
    • xivumbeko xa vatirhi
    • pholisi ya ku tshinya
  • vumbiwa leri nga ni:
    • vito ra khirexe ya vuhlayiseri bya vana
    • xivumbeko, matimba na mitirho ya vufambisi
    • khopi ya ntiyiso ya kungu ra muako lowu nga pasisiwa
    • kungu ra ku khombo
    • xitifiketi xa mpfumelelo  
    • xitifiketi xa rihanyo ku suka eka masipala wa le kusuhi.

Vuhleri bya minkarhi hinkwayo bya vuendzi  hi vatirhi va Ndzawulo ya Nhluvukiso wa Vanhu na masipala byi ta ebdliwa eka khirexe ya wena.

Swi teka nkarhi wo tanihi kwihi

Swi nga teka tin’hweti tinharhu ku kuma xitifiketi xa ku titsarisela ku ri xihumesiwa.

Xana ku hakeriwa mali muni

Vukorhokeri lebyi i mahala.

Tifomo leti faneleke ku tatiwa

Fomo ya 11 ya kumeka eka ndzawulo ya nhluvukiso wa vanhu ya le kusuhi kumbe hofisi ya ka masipala.

Vuxokoxoko bya ku tihlanganisa

Nongonoko wa Vuhlanganisi bya xifundzankulu eka Ndzawulo ya Nhluvukiso wa Vangu.

Share this page