1. Phethagatšo ya Mananeo a Bohlokwa a Mmušo
1.1. Meketeko ya matswalo a Fort Hare yeo e dirilwego semmušo ke Mopresidente Jacob Zuma e bile ya katlego. Baeng ba makgolokgolo, go akaretšwa baithuti ba maloba le Mopresidente wa Zimbabwean Robert Mugabe gammogo le batseta ba tsenetše sešupo se se bohlokwa mo historing ya Afrika Borwa.
Se se sepelelana le Kgwedi ya Afrika, yeo e ketekago go hlongwa ga Mokgatlo wa Kgwerano ya Afrika (OAU) ya pele, yeo gonabjale e bitšwago Kopano ya Afrika (AU).
Kabinete e amogela tšwelopele yeo e dirilwego ka go rarolla mathata a baithuti, ao a bego a sa swanela go ba a hlotše go senywa ga thoto.
1.2. Mo ketelong ya mošomo ya Mopresidente Jacob Zuma mo Repabliking ya Uganda, Dihlogo tša Dinaga ka moka di dumelelane go matlafatša dikamano tša mohlakanelwa, gomme ba boledišana ka maemo a dipolotiki le tšhireletšo ka Repabliking ya Burundi le bohlabela bja Repabliki ya Temokrasi ya Congo.
Mopresidente Jacob Zuma o tsenetše gape moletlo wa tlhomamišo wa Mopresidente Yoweri Museveni. Go fihla nakong ye Afrika Borwa le Uganda di saenne ditumelelano tša mohlakanelwa tše 20, ka tekanyetšo ya dikhamphani tša Afrika Borwa tše 70 tšeo gonabjale di šomago ka Uganda. Ka 2015, diyantle tša Afrika Borwa ka Uganda ke tša kgoboko ya R1.7 bilione mola ditšwantle tša Afrika Borwa e le palomoka ya R98 milione.
1.3 Kabinete e amogela phethagatšo ya katlego ya Ketelo ya Mmušo mo Mmušong wa Qatar ya Mopresidente Jacob Zuma le go saena ditumelelano tše mmalwa le ditlamego, tša go swana le Tumelelano go Tirišano ya Tšhireletšo, Tirišano ya Maphodisa, le Tirišano ya Bokgabo, Setšo le Bohwa. Go thongwa ga Komiti ya Peeletšo ya Mohlakanelwa go hlokomela phethagatšo ya ditumelelano go tlaleletša Ditherišano tša Mohlakanelwa tše di beakantšwego di kaonafatša le go godiša dikamano tša mohlakanelwa go ya legatong leo le beakantšwego.
Tsenelelano ya Mopresidente le Foramo ya Kgwebo ya Qatari le Afrika Borwa e godišitše tirišano ya Kgwebo go ya go Kgwebo yeo maekemišetšo a yona e lego go oketša diekonomi ka moka. Ge dinaga ka moka di na le maswanedi a go ba dinaga tša lewatle kgonagalo ya tirišano mo Ekonoming ya Mawatle le yona go boledišanwe ka yona. Dikhamphani tše mmalwa tša Afrika Borwa, kudu ka lekaleng le le amanago le Petrokhemikhale ye e šomago ka Qatar. Ye nngwe ya dipeeletšo tše dikgolo ka Bogarebohlabela ke Sasol, yeo e kgathago tema ye bohlokwa mo tlhabollong ya methopo ya gase ya Qatar. Dilo tše dingwe tšeo go boledišwanego ka tšona di akaretša dikamano tša kgwebo le ekonomi gammogo le khutšo ya lefase le dilete le ditaba tša tšhireletšo.
1.4. Mopresidente Zuma o abile tefo ya naga bjalo ka Karolo ya 1 ya tefo ya dikleimi tša Lešoka la Diphoofolo la Kruger. Palomoka ya R84 milione e abetšwe go ditšhaba tše tshela, tše tharo go tšwa Limpopo, le tše tharo go tšwa Mpumalanaga. Go ya ka lefelo la naga karolo ye le lekantšwe dihektare tše 318 000.
Mmotlolo wa tefo o lebelela bohlokwa bja Lešoka la Diphoofolo la Kruger gomme o kgonthiša tefo ya tšhelete ya go kwagala ka ge bakgopedi ba ka se sa kgona go boela nageng ya bona. Se se nyalelana le tefo ya go kwagala ka fase ga lenaneo la mmušo la pušetšo ya naga gomme le dira sešupo se bohlokwa sa mo lenaneong la diphetogo la naga.
Go tšwela pele go matlafatša ditšhaba tše, 1% ya sekhwama sa setšhaba sa boeti se dira tekanyetšo ya R6.5 milione ka ngwaga ya kholo ya ditšhaba. Se se dirile gore go agwe dinolofatši tša thuto tše mmalwa go akaretšwa ploko ya taolo mo Sekolong se se Phagamego sa Dumisani, laporotori ya dikhomphutha mo Sekolong se se Phagamego sa Masiza, dilaporotori tša saense mo Dikolong tše di Phagamego tša Tlakula le Sibusisiswe, khitši le lebala la barutwana ba Kreiti ya R mo Sekolong sa Praemari sa Takheleni. Ka 2016/17 ka poledišano le ditšhaba tše di angwago, go aga ga dilaporotori tša saense tše nne mo Sekolong se se Phagamego sa Mbuyane; Sekolong sa Sekontari sa Makuya, go akaretša ka moka diprofense tša Limpopo le Mpumalanga di beilwe pele.
Kabinete e gatelela bohlokwa bja tirišano gare ga ditšhaba tša merafentši tšeo di kgathago tema mo kopanong ya leago. Mmotlolo wa Afrika Borwa wa pušetšo ya naga o gola o theilwe godimo ga maitemogelo a pele gomme gonabjale o thekgwa ka go hlola dikholego tša ekonomi ye e swarelelago go feta phetišetšo ya mathata ya nako ye tee ya tšhelete yeo gantši e tlogelago di se gabotse. Karolo ya 2 ya kleimi ya tefo e tla ba le diprotšeke tšeo maikemišetšo a tšona e lego go kgonthiša gore ditšhaba di tšwela pele go holega mo nakomg ye telele go tloga go dibaka tša kgwebo mo Lešokeng.
1.5 Dipoelo go tšwa Samiting ya Kopanyo ya Mekgwa ya Tefo ka fase ga morero “Phihlelelo ya mokgwa wa tefo ya bašomi ka moka wa go kwagala, wa toka le wa go swarela” yeo e etilwego pele ke Ditona tša Maphelo le Mešomo, Aaron Motsoaledi le Mildred Oliphant, gomme ba thekgwa ke Batlatšatona ba Methopo ya Diminerale, Maphelo le wa Mešomo e amogetšwe.
Samiti e nepiša maphelo a mešomong le tšhireletšo ka pono ya go hlabolla mokgwa wa tefo wo o kopanego wa Afrika Borwa. Ditona go tšwa seleteng sa Dinaga tše di Hlabologago tša Borwa bja Afrika (SADC); Diintasteri tša Meepo tša Afrika Borwa le mešomo ye e beakantšwego gammogo le mekgatlo ya bašomi ba meepong ba maloba e kgathile tema mo Samiting.
Ka kakanyo ya mokgwa wa tefo wo o kopanego, mmušo o tla kgonthiša gore bašomi le bašomi ba maloba ba meepo le dikholego tša tefo tša mešomo ye e lebanego le mebaraka ye e ba fago pabalelo ye e swarelelago le ya malapa a bona. Go šoma mmogo le baemedi ba bašomi le makala a meepo, mmušo o ikemišeditše go phethagatša mokgwa wa tekolo le tekanyetšo woo o tlo fago tlhohleletšo go dikhamphani tšeo di nago le tšhireletšo ye botse le go latela molao wa tefo.
1.6 Kabinete e amogetše pulo ya Senthara ya Tlhabollo ya Intasteri ya Tšweletšo ya Diteng (BIDC) mo Pretoria ka Kgoro ya Saense le Theknolotši.
Mošomo wa senthara ke karolo ya Leano la Dintlha tše Senyane go lokolla bokgoni bja dikgwebopotlana, dikgwebo tša magareng le dikgwebo tše dinnyane (di-SMME). E thekga di-SMME tše swaraganego le tšweletšo ya diteng ka go di kgontšha go hlabolla dibaka tša mmaraka le dilaporotori tša tlhabollo.
Karolo ya pele e tla feleletša ka tlhomo ya mešomo ya sa ruri le ya lebakanyana ka khuetšo ya ekonomi ye e akanyeditšeditšwego go R250 milione ka ngwaga mo mengwageng ye mehlano ye e latelago. Gonabjale BIDC e thekga dikgwebo tše 19 tšeo mo go tšona tše 16 e lego tša bathobaso, go akaretša dikgwebo tšeo e lego tša basadi ba bathobaso tše 10. Go tlaleletša, mešomo ya sa ruri ye 55 le ya lebakanyana ye 171 e šetše e hlotšwe, gomme baithutelamošomo ba 54 ba hlahlilwe.
1.7 Tsebišo ye e dirilwego ke Tona ya Enetši, Tina Joemat-Pettersson go hlabolla Pholisi ya Mohlagase e hlahla naga go leba ekonoming ya gase ya tlhago. Go tšebišwa ga gase bjalo ka mothopo wa tlaleletšo wa mohlagase ka kopanyong ya enetši ya Afrika Borwa go tla fokotša go holofela malahla gomme gwa kgonthiša go hwetšega ga mohlagase wo o lekanego, wa go fapana le wo o šireletšegilego go badudi le ekonomi, gona bjale le ka moso. Se e tla godiša gape tsela ya naga ya go lemoga ekonomi ye e lebanego le diintasteri, tsela ya kgolo ya godimo ya kakaretšo le tlholo ya mešomo.
Lebakanyana Kgoro ya Enetši e thomile lenaneo la go tloga go gase go ya go mohlagase, leo le tla abago 3, 726MW ya mohlagase gomme la šoma bjalo ka selo seo se hlabollago intasteri ya gase ya gae yeo e tla hlohleletšago kutollo ya godimo mo tikologong ye kgontšhago dipeeletšo tše dibotse. Dibaka tša mešomo tše di lebanego thwii le tše di sa lebanago thwii le ditlhabollo tša intasteri tša bokaalo bja dibaka tša mešomo ya nako ka moka ye e lekanago 1, 25 milione mo pakeng ya mengwaga ye 25. Mo nakong ye kopana lenaneo la go tloga go gase go ya go mohlagase le tla kgatha tema go šireletša phokotšego ya tšweletšo ya ekonomi gomme ya thuša go thibela go lobja ga mešomo.
1.8 Tlhomo ya semmušo ya lesolo la setšhaba la Boloka Enetši nakong ya Khonferense ya Beke ya Mohola ya Afrika ya 2016, yeo e etilwego pele ke Kgoro ya Enetši, e aga godimo ga lesolo la Tsheketšo ya Mohlagase leo le thakgotšwego ke Mopresidente Jacob Zuma ka 2015.
1.9 Gape go thakgolwa lesolo la ‘Lekola Didirišwa’ tekanyo ya bokgoni bja mohlagase wo o tla fago bareki kgetho ge ba reka didirišwa. Go tla kgomaretšwa leswao mo didirišweng go laetša ka moo di dirago malebana le Maemo a Tirišo ya Enetši ye Nnyane.
1.10 Kabinete e lemogile Africa Energy Inward Buying yeo e bego e swerwe ke Kgoro ya Kgwebo le Intasteri le Khansele ya Kišontle ya Elektotheknikhale ya Afrika Borwa. Dikhamphani tša Afrika Borwa tšeo di nago le bokgoni bja ditirelo tša tšweletšo le boentšenere di utolletšwe go baemedi ba Ethiopia, Kenya, Tanzania, Sudan Borwa le Nigeria. Dikhgamphani tša Afrika Borwa tše di lego maemong a makaone go tšea karolo mo dibakeng tša peeletšo tša go tlholo ya mananeokgoparara a mohlagase ao a akanyeditšwego go $20 bilione le $42 bilione ka ngwaga mo mengwageng ye 10 ye e latelago.
1.11 Kabinete e hlohleleditšwe ke thakgolo ya tharollo ya nako ye telele mo Acid Mine Drainage (AMD) mo AMD Central Basin ka Germiston yeo e tla bago peditharong ye e thekgwago ke karolo ya meepo le teetharong ya bašomiši ba meetse.
Se se latela go fetša ka katlego ga tharollo ya nako ye kopana ka fase ga Komiti ya Ka gare ya Ditona ka ga AMD. Ka 2011 mmušo o dumeletše Taolo ya Thanele ya Trans-Caledon, lekala la Mmušo ka fase ga Kgoro ya Meetse le Tlhwekišo, go fa tharollo nako ye kopana go tlhohlo ya AMD ka Gauteng.
Mohola wa tharollo ya nako ye telele ke go šogana le meetse ao a šilafetšego ka go tloša salfeiti gomme wa dira meetse ao a ka šomišetšwago kgwebo bjalo ka meetse a intasteri goba a nwewa.
1.12 Kabinete e ipiletša go badudi ka moka ba Lesotho bao ba dulago ka Afrika Borwa e se ka molao go dira kgopelo ya Lesotho Special Permit (LSP) mo Senthareng ya Ditirelo tša Thušo tša Visa pele ga la 30 Phupu 2016.
LSP e tšweleditšwe ka fase ga tumelelo ya go ikgetha ya badudi ba Lesotho bao ba šomago, ba ithutago goba ba na le dikgwebo ka Afrika Borwa gomme ba bile ka mo nageng maemong ao pele ga la 30 Lewedi. Go feta moo, bakgopedi ba Lesotho bao ba hweditšego ditokumente tša Afrika Borwa ka bomenetša ba eletšwa go di iša diofising tša Merero ya Segae gore ba hwetše lengwalo la tebalelo. Tebalelo ye e tla fela ka la 31 Manthole 2016. Bengmešomo ba badudi ba Lesotho le bona ba swanetše go holega go tšwa tumelelong ye.
1.13 Kabinete e amogela tsebišo ya Tona ya Dipapadi le Boitapološo Fikile Mbalula ya gore dintwa tša matswele tša gae di gašwe gape mo go SABC. Go fihla lehono mananeo a “Boxing is Back” le “TKO” a fihleletše malapa a go feta 1.3 milione. Go boa ga papadi ye mo thelebišeneng, go tla hola letseno la Papadi ya Matswele ya Afrika Borwa, e matlafatša papadi ya matswele ya basadi gomme ya thekga bathekgi le boramatswele ba bafsa.
2. Diphetho tša Bohlokwa tša Kabinete
2.1 Kabinete e boditšwe ka go phethwa ga ditherišano ka go fetšwa ga ditherišano le go phumola ga molao ga Tumelelano ya Tirišano ya Ekonomi gare ga SADC le Dinagakopano tša Yuropa (EU).
Kabinete e dumeletše Tumelelano ya Tirišano ya Ekonomi e išwe Palamenteng.
Tumelelano e tla thoma mokgwa wa kgwebo e tee gare ga Kopano ya Ditšhaba tša Borwa bja Afrika (SACU) le EU. E tla kaonafatša phihlelelo ye e ikgethilego ya Afrika Borwa mo mebarakeng ya EU tša mohlwaela wa ditšweletšwa tša temo tša go swana le swikiri, ethanol, beine, boreahlapi le dienywa. EPA e aga Tumelelanong ya Tirišano ya Tlhabollo le Kgwebo (TDCA) yeo Afrika Borwa e e dirilego ka 2000 le EU.
Tumelelano ya Tirišano ya Ekonomi e fa Afrika Borwa sekgoba sa pholisi mo mafelong a mmalwa. Afrika Borwa e rerišane gape ka Ditshepetšo tša mohlakanelwa ka ga Maswao a Fase le EU, ka lebaka la kgahlego ye e golago ya go šireletša maina a dibeine le maina a ditšweletšwa tše di kgethegilego tša temo. Ka gona, maina a dibeine tše 102 e tla tšhireletšo ka fase ga Tumelelano le maina a di tšweletšwa tša temo e lego Rooibos, Honeybush, Karoo Lamb.
Tumelelano e kgonthiša gore e nyalelana le maikemišetšo a Leanotlhabollo la Bosetšhaba (NDP) gore Afrika Borwa e hlabolle diintasteri le go godiša kišontle ya mmaraka wa EU. Se bohlokwa go feta ka moka, EPA e godiša hlabollo ya mohlwaela wa mohola wa selete ka Afrika gomme e kgatha tema kopanyong ya selete.
2.2 Kabinete e dumeletšwe kgatišo ya Sengwalo sa Ditšhišinyo sa Mmušo se se ka ga Dikhudugo tša Batho ba Boditšhabatšhaba ka Kuranteng ya Mmušo gore setšhaba se dire ditshwayotshwayo. Kabinete e boditšwe gape ka dipoledišano le batšeakarolo le mešongwana ka ga Sengwalo sa Ditšhišinyo sa Mmušo sa 2016/17.
Sengwalo sa Ditšhišinyo sa Mmušo se amana le NDP gomme le tšea maemo a gore go fediša bohloki le go hlola mešomo ye mekaone, khudugo e swanetše go šomišwa go pšhatla dipaterone tše, ka go godiša mabokgoni a rena le tsebo ya motheo le go tloša mapheko a hlabollo ya selete. Se se nyaka gore Afrika Borwa e beeletše gabotse mo ditlhabollong tše dingwe tša mokgwa wa dikhudugo wa mohola gape wa go šireletšega. Phethagatšo ya Dikhudugo tša Boditšhabatšhaba e tla re batametša go fihlelela tekatekano ya gare ga go fihlelela hlabollo ya dinyakwa tša Afrika Borwa mola e boloka tlhompho le tšhireletšo ya naga.
2.3 Kabinete e dumeletše gape Kgoro ya Temo, Dithokgwa le Boreahlapi go swara mmogo Khonferense ya Setšhaba ya Lefase la Mokgatlo wa Diphedi tša ka Meetseng wa Borwa bja Afrika, mmogo le Mokgatlo wa Diphedi tša ka Meetseng wa Borwa bja Afrika, go tloga ka la 26 go fihla ka la 30 Phupu 2017 ka Afrika Borwa. Se e tla ba la mathomo Khonferense ya Diphedi tša ka Meetseng ya Lefase e swarwa ka Afrika.
Lekala la diphedi tša ka meetseng le beilwe pele ke mmušo go raloka karolo ye bohlokwa mo tšhireletšong ya dijo le kgolong ya ekonomi ya naga. Diphedi tša ka meetseng di akareditšwe mo kgopolong ya motheo ya Operation Phakisa: Ekonomi ya Mawatle. Go swarwa ga khonferense ye go tla kgontšha Afrika Borwa go potlakiša hlabollo ya peeletšo ka lekaleng la diphedi tša ka meetseng ka go abelana tshedimošo le tsebo gammogo le go dibaka tša go tsebana.
Go ba mongaeng go tla hlola gape dibaka tša lekala la boeti go bontšha mešongwana ya boeti ya naga le balemi ba gae ba tla bontšha dikaonafatšo tša theknolotši mo dipontšhong tša kgwebo tše di tla akaretšago babontšhi go tšwa dinageng tša ketapele mo dipheding tša ka meetseng lefaseng ka moka.
Dinaga tša Afrika di tla ba le sebaka sa go tšea karolo le go bontšha ditšweletšwa tša bona tšeo di tla bago le khuetšo ye botse mo hlabollong ya ekonomi mo lekaleng la diphedi tša ka meetseng mo seleteng sa Afrika le Afrika Borwa.
2.4 Kabinete e boditšwe ka dikaonafatšo tše di dirilwego mo Tlhako ya Leanophethagatšo la Lebaka la Magareng (MTSF) Karolo ya Poelo ya 12 le Lenaneo la Tirišo la 2016/17. Dikarabo tše go sephetho sa Kabinete sa go matlafatša peakanyo gare ga Karolo ya Poelo ya 12 ya MTSF – Tirelo ya Setšhaba ya hlabollo, ya nnete ya mohola, ya paka ya 2014-2019 le NDP.
3. Ditiragalo tše di tlago
3.1 Phupu e tla bona moketeko wa bo 40 wa segopotšo sa dikhuduego sa 16 Phupu 1976, tšeo di fetošitsego kudu pono ya dipolotiki tša leago ka Afrika Borwa. Moketeko o hlokometšwe ke Komiti ya ka Gare ya Ditona.
Kgwedi ya Bafsa e tla thakgolwa ka la 1 Phupu ka fase ga morero wa “Bafsa ba tšwetša pele Afrika Borwa” mo Hector Peterson Memorial, Soweto ke Tona ka Ofising ya Mopresidente Jeff Radebe. Se se e tla ba lenaneo le letelele la kgwedi, leo le kgokaganywago ke Lekala la Tlhabollo ya Bafsa la Bosetšhaba (NYDA), ye e lebišitšwego go kgontšha le go hlohleletša bafsa ba rena go tšea dibaka go phatlala le dikarolo tša go fapana go kaonafatša maphelo a bona le go ba kgontšha go kgatha tema gabotse go hlabollo ya ekonomi le naga.
Se se go ditshepetšo tša Letšatši la Bafsa la Setšhaba ka la 16 Phupu, leo le tla dirwago semmušo ke Mopresidente Jacob Zuma mo Lepatlelong la Orlando ka Soweto.
3.2 Kgoro ya Tlhabollo ya Leago e tla thakgola Beke ya Tšhireletšo ya Bana ya Setšhaba Polaseng ya Braakspruit, Klerksdorp ka la 29 Mopitlo 2016 ka fase ga morero wa “Ka moka a re Tšhireletšeng Bana ba Rena go tšwetša pele Afrika Borwa”. Beke e tla sepelelana le moletlo wa Letšatši la Bana la Ditšhabatšhaba ka la 1 Phupu 2016 leo le tla etwago pele ke Mopresidente Jacob Zuma mo senthareng ya ditšhiwana le bafsa ka Attredgeville, Gauteng gomme wa fela ka la 5 Phupu 2016 kua Amersfoot, Mpumalanga.
Kabinete e eletša ditšhaba go šireletša bana kgahlanong le go se hlokomelwe, tlhorišo, dikgaruru le tšhomišobošaedi ka go bega ditiragalo tše bjalo go ba taolo.
3.3 Kgoro ya Merero ya Tikologo e tla eta pele naga ka go dira Letšatši la Tikologo la Lefase ka la 5 Phupu 2016 go dira gore Afrika Borwa e tšeye kgato ye botse tikologong go šireletša planete ya rena. Ngwaga wo morero wa Letšatši la Tikologo la Lefase: "Go Wild for Life," le nepiša bosenyi bja lešokeng bo a tšhoša mo tikologo, diphedi tše di swarelelago le boeti.
Katlego ya Afrika Borwa mo pabalelong ya phapano ya diteng e dirile naga selebanywa sa motheo sa bosenyi bjo bo beakantšwego, bja tikologo ya lefase le lešoka. Khuetšo ya bosenyi bja tikologo le lešoka bo a hlobaetša mo ditikologong tša diphedi tše di swaralelago le boeti.
3.4 Tebelelo ya Letšatši la Mawatle la Lefase ka la 8 Phupu ka fase ga “Healthy Oceans, Healthy Planet” e re dumelela go nepiša khuetšo ya mawatle mo nageng ya rena mehuta ya go fapana moo mawatle a kgathago tema mo ekonoming ya rena. E nepiša gape ditlhohlo tša go šogana le tšhilafatšo ya mawatle, go hlokomela maatla a mawatle, go laola klaemete ya lefase, go aba ditirelo tša bohlokwa tša tikologo le go fa diphedi tše di swarelelago le boitapološo bjo bo bolokegilego.
4. Maemo a kabinete go merero ye bohlokwa seemong sa bjale
4.1 Mmušo o dula o nepile go mathata a kgolo ya ekonomi, go boloka mešomo ye e lego gona le go hlola mešomo ye mentši ya go swarelela ka go šoma mmogo le kgwebo le mošomo. Ka lenaneo la rena la kaonafatšo ya dibopego le kopanyo ya ekonomi, mmušo o tla dula o le magomong a ditshenyagelo tša wona go kgonthiša gore ekonomi ya naga e gola ka maatla ge ekonomi ya lefase e kaonafala.
4.2 Kabinete e lemogile palo ye golago ya mananeo a peeletšo ao a tsebišitšwego mo nageng ao a laetšago boitshepo ka ditšhaba tša dipeeletšo tša boditšhabatšhaba mo ekonoming ya Afrika Borwa. E laetša gape gore naga ya rena e tseleng ya go kaonafala gomme e tšwela pele go ba lefelo la kgonagalo ya peeletšo.
Legato la dipeeletšo tše di latelago le laetša boitshepo bjo bo tšwelago pele bja gore batšweletši ba difatanaga ba lefase ba tšea Afrika Borwa bjalo ka lefelo la peeletšo, le pholisi ya thekgo ya tikologo yeo mmušo o e abago.
4.3 Se se akaretša peeletšo ka Toyota ka go tšweletša Toyota Hilux ye mpsha le Fortuner ka Prospecton, Durban, yeo e butšwigo ke Mopresidente Jacob Zuma. Se se kgonagetše ka thekgo ye e filwego ke Kgoro ya Kgwebo le Intasteri yeo e gokilego dipeeletšo tša ka godimo ga R25 bilione mo intastering ya difatanaga mo mengwageng ye mehlano ya go feta. Peeletšo ye e tla thekga mešomo ya go feta ye 4 000 ka palomoka ya go thwalwa mešomong ga go feta mešomo ye 8 000.
Mošomo wo ke karolo ya koketšo ya Toyota ya peeletšo ya R6.1 bilione ka go intasteri ya tšweletšo ya Afrika Borwa le tšweletšo ya difatanaga tša gae ya naga.Toyota e okeditše theko ya gae mo thekišong go thekga baabi ba dikarolo tša gae, khampahani e nepiša gape go kalatša batsebi ba thekniki ba basadi le go fa dibaka tše dintši go basadi mo mošomong.
4.4 Kabinete e amogela gape tsebišo ya BMW ka go thoma ga kago ya R6 bilione ya lebenkele le lefsa la bokgabo. Katološo ya e tla kgontšha BMW go tšweletša diyantle go moloko wo o tlago wa BMW X3. Se se bontšha Mošomo wa Rosslyn ka ge e le mohola kudu mo tšweletšong ya BMW ya lefase ka moka go lebeletšwe theko le boleng.
4.5 Mo dipeeletšong tše dingwe, Tona ya Kgwebo le Intasteri o thakgotše Dursots & All Joy Tomato ya R100 milione Mošomo wa Tšweletšo ka Modjadjiskloof kgauswi le Tzaneen. Fapriki gonabjale e thwala batho ba 70 ka kgonagalo ya koketšo ya 300 ngwaga wo o latelago. E tla tšweletša gape mešomo ye 900 ya sehla. Khamphani e thomile gape sebopego sa kišontle gomme e beakantše go iša ntle 25% ya ditšweletšwa tša bona go ya Bogare Bohlabela (Middle East), China le Afrika ka moka.
Dipeeletšo tše di bontšha tirišo ye e tiilego ya Leano la dintlha tše Senyane le Leano la Tirišo la Pholisi ya Intasteri (IPAP) leo le nepišago go godišeng koketšo ya boleng bjo bo theilwego tšweletšong, go hloa mešomo le go matlafatša kišontle. Ka ntle ga ekonomi ya lefase ye e hlobaetšago, ekonomi ya Afrika Borwa e laolwa go agelwa pele.
4.6 Kabinete e gopotša bakgethi ka moka bao ba nago le maswanedi go dira maikarabelo a bona a temokrasi ka la 3 Phato 2016. Kabinete e leboga bakgethi ka moka bao ba iphilego nako ya go ngwadiša le go kgonthiša tshedimošo ya bona, go kgonthiša gore maina a bona a tšwelela letlakaleng la go kgetha, yeo gonabjale e tswaletšwego. Tona van Rooyen o tšweleditše le go tsebiša tšatšikgwedi la dikgetho tša. mmušo wa selegae ka kuranteng ya mmušo, gomme a dumelela go thoma ga ditshepetšo tša dikgetho go ya ka tšhupadipaka ya dikgetho. Tsebišo e tswalela gape letlakala la dikgetho la go ingwadiša go tšea karolo dikgethong tše di latelago.
Kabinete e amogela go saenwa ga Molao wa Maitshwaro wa Dikgetho ke mekgatlo ya dipolotiki ba tshepiša go latela melao le go kgonthiša gore dikgetho ke tše di lokollogilego tša go hloka bosodi. Se se bontšha temokrasi ya rena ye e golago gape e tsaeneletšego.
4.7 Kabinete e amogela Kgobokano ya go Ikgetha ya Maloko a Setšhaba ya 2016 yeo e swerwego ke Mokgatlo wa Selegae wa Afrika Borwa (SALGA). Se se tla mola naga e itokišetša phetogo go ya kotareng ye nngwe ya dikgetho tša mebasepala tša 2016.
Kgobokano e bontšhitše tšwelopele ye e dirilwego mo mengwageng ye 16 ya go feta gomme nakong yqa kotare ye ya mmušo wa selegae. Mošomo wa mušo wa selegae go abeng ditirelo le go buša seriti sa batho le tšona di boletšwe. Ditlhohlo tša motheo mo go abeng ditirelo le tšona di boletšwe gomme gwa dirwa boikgafo bjo bongwe go Kgoro ya Tirišano ya Makala a Pušo le Merero ya Setšo (COGTA) Morago go lenaeo la Motheo.
Se se kgora tsela ya kotara ya bone ya mmušo wa selegae ka go fa thekgo lenaneo la mebasepala le go laola phetogo go kgonthiša maatla le maatla a ditirelo tša go se šitišwe go batho ba Afrika Borwa.
4.8 Kabinete e bontšhitše ngongorego ka ditšhitišo tša Palemente, tšeo di golago nako le nako ka maatla. Palamente ke institušene ya temokrasi ya rena yeo e lwetšwego ka maatla le lefelo la setšhaba leo le swanetšwego ke go hlompša ke batho ka moka.
4.9 Kabinete e reta mošomo wa Komiti ya Ditona ya ka Gare yeo e etilwego pele ke Tona ya COGTADes van Rooyen le sehlophatšhomo sa profense go bušetša dilo sekeng ka Vuwani, mola ba lemogile ditlhohlo di tšwela pele dikarolong tše dingwe.
Mmušo o šomile ka maatla o boledišana le ditšhaba ka maikemišetšo a go rarolla mathata le go tliša ditirelo, go akaretša gore thuto e bole sekeng. Go aba diphapoši tša lebakanyana go kgonthiša go thoma ga mešongwana ya thuto.
Mmušo gape o ipiletša go ditšhaba le baetapele go hlagiša mathata ka ditsela tša maleba le difaleng tšeo di hlomilwego go bulela poledišano. Legato le la moswananoši la go thibela thuto ya bana ba rena ga le amogelege.
Kabinete e reta mekgatlo ya phethagatšo ya molao ka moka ga yona ka mošomo wo o dirilwego gwa feleletšwa go swerwe batho ba 34, bao e lego bagonenelwa bao ba tšerego karolo go fišweng ga dikolo tše 34, bao ba sennyetšego bokamoso bja bana bao ba šomišwago dinolofatši tše.
Kabinete e reta ditšhaba le mekgatlo ya selegae ya setšhaba yeo e thušitšego go hwetša thušo ya go bula dikolo tša gae. Batswadi ka moka, bahlokomedi le maloko a setšhaba ba kgopelwa go thuša bana go fihlelela nako ye e senyegilego ya lenaneo la Kgoro ya Thuto ya Motheo. IMC e tla tšwela pele go kgokagana le batšeakarolo le ditšhaba go kgonthiša gore selete ka moka se a okobala gomme se boela maemong a sona.
4.10 Kabinete e bontšhitše dikhuduego tša Hammanskraal gomme ya bontšha gore Kgoro ya Bodulo bja Batho e etile pele tsenogare mo seleteng seo gotte le Kgoro ya COGTA le Bodulo bja Batho, le ramotse wa Tshwane Mokhanselara Kgosientso Ramokgopa.
Kabinete e swabišitšwe ke mahu a borakontraka ba babedi bao ba hlokofetšego ge go tlošwa badudi ba Hammanskraal gomme ba iša mantšu a tlhobošo go bamalapa a balli. Bommaditsela ba phethagatšo ya molao ba swanetše go pedifatša maitapišo a bona go hwetša babolai gomme ba toka e phethagatšwe.
4.11 Kabinete e lebogiša sephetho sa Lekgotla la Kgašo la Afrika Borwa sa go raloka 90% ya mmino wa gae go phatlalatša ditiši tša radio ya lona ka moka go godiša diteng tša gae.
Sephetho se tšweletša pholisi yeo e hlohleletšago tšhireletšo, tlhabollo le matlafatšo a setšo le sebopego sa leago sa Afrika Borwa. Kutollo ye e hlohleletša gape talente ye e tšwelelago ya Afrika Borwa.
Kabinete e hlohleletša badudi ka moka go thekga intasteri ya mmino wa gae wo o tla kgathago tema ye kgolo mo ekonoming le go šireletša ditšo tša go fapana tša naga.
4.12 Kabinete e lemogile nyakišišo ya dikepe tša go rea dihlapi tša dinagadišele ke Kgoro ya Temo Dithokgwa le Boreahlapi gomme e reta tshepetšo ye e kopanego ye e akaretšago Navy ya Afrika Borwa, Kgoro ya Boreahlapi le Taolo ya Tšhireletšo ya Mawatle ya Afrika Borwa yeo e dirilego gore dikepe tše nne di sware.
Go swarwa ga dikepe tše go bontšha phegelelo ya rena bjalo ka naga go šireletša naga ya rena le lefelo la go ikgetha la ekonomi. Methopo ya rena ya mawatle ke mothopo wa tšhireletšo ya dijo gomme e kgatha tema ye kgolo ya go lemoga maikemišetšo a rena a Operation Phakisa gomme e swanetšwe go šireletšwa.
4.13 Kabinete e amogela go lokolla ga pego ya sehlophatšhomo sa ditona tšeo di kgethilwego ke Tona Angie Motshega go nyakišiša mabarebare a go rekišwa ga mešomo ya barutiši ke maloko a mekgatlo ya barutiši le bahlankedi ba barutiši mo dikgorong tša thuto tša diprofense.
4.14 Kabinete e lebogiša baamogedi ba Afrika Borwa, setsebakgwebo Luvuyo Rani le Clothing Bank, yoo a bego a le gare ga bathopasaefoka ba difoka tša Batsebakgwebo ba Leago tša 2016 tša Motheo wa Schwab wa Botsebakgwebo bja Leago wo o abilwego mellwaneng ya Foramo a Ekonomi ya Lefase (WEF) Afrika, Kigali Rwanda.
4.15 Kabinete e hlompha le go lakaletša Motlatšamoahlodimogolo wa maloba Dikgang Moseneke yo a rolago mošomo mo Setulong ka morago ga go šomela Kgorotsheko ya Molaotheo ka 2002.
Motlatšamoahlodimogolo ke ramolao wa maemo a godimo gape ke yo mongwe wa balwela tokologo ba maloba ba naga bao ba hlompšhago. Moseneke o amegile mo ntweng ya tokollogo bjalo ka leloko la Pan Africanist Congress. O ahlotšwe gomme a romelwa kgolegong ka lebaka la go kgatha tema ga gagwe dipolotiking gomme, ge a na le mengwaga ye 15, ya ba mogolegwa yo monnyane go išwa Robben Island. E bile gape karolo ya komoiti ya theknikhale yeo e e dirilego Molaotheo wa lebakanyana ka 1993 gomme ka morago a kgethwa motlatšamodulasetulo wa Khomišene ya Dikgetho ye e Ikemego pele ga dikgetho tša mathomo tša temokrasi.
Kabinete e iša gape tlhompho go mopresidente Moahlodi Lex Mpati wa Kgorokgolo ya Tsheko ya Boipiletšo yo a rolago mošomo Setulong ka Mopitlo ka morago ga go šomela gabotse Afrika Borwa.
Kabinete e lebogiša le go lakaletša mahlatsae le mahlogonolo Moahlodimogolo Baaitse “Bess” Nkabinde bjalo ka moswarela Motlatšamoahlodimogolo wa Kgorokgolo ya Tsheko ya Molaotheo go fihlela ge maemo ao a tlatšwa.
5. Bao ba thwetšwego mešomong
Batho ka moka bao ba thwetšwego mešomong mangwalo a bona a dithuto a tla tiišetšwa le go netefaletšwa.
5.1 Ofisi ya Khomišene ya Ditirelo tša Setšhaba:
a) Ngaka DC Mamphiswana bjalo ka, Molaodimogolokakaretšo, mo Ofising ya Khomišene ya Ditirelo tša Setšhaba
Dipotšišo:
Liezel Cerf
Kgokagano: 076 778 2380
