Mopresidente Jacob Zuma: Polelo ya Maemo a Setšhaba 2016

Polelo ya Maemo a Setšhaba Ka Mohlomphegi Jacob G Zuma, Mopresidente wa Repabliki ya Afrika Borwa ka tiragalong ya Tulo ya Mohlakanelwa ya Palamente Motsekapa

Sepikara sa Seboka sa Maloko a Palamente (NA),
Modulasetulo wa Lekgotla la Setšhaba la Diprofense (NCOP);
Motlatšasepikara wa NA le Motlatšamodulasetulo wa NCOP,
Motlatšamopresidente Cyril Ramaphosa,
Mopresidente wa Peleng Thabo Mbeki,
Moahlodimogolo Mogoeng Mogoeng le maloko ka moka ao a hlomphegago a Tirelo ya Molao,
Mopresiente wa Palamente ya Afrika ka Bophara, Morena Roger Nkodo Dang,
Ditona le Batlatšaditona,
Ditonakgolo le Dipikara tša Makgotlatheramelao a Diprofense,
Modulasetulo wa Mokgatlo wa Pušoselegae wa Afrika Borwa (SALGA) le Dimeyaraphethiši ka moka tše di lego gona,
Dihlogo tša Diinstitušene tša mmušo tšeo di thekgago temokrasi ya molaotheo,
Modulasetulo wa Ntlo ya Bosetšhaba ya Baetapele ba Setšo,
Baetapele ba mekgatlo ya sedumedi,
Sepikara sa peleng sa NA, Ngaka Frene Ginwala,
Baeng bao ba laleditšwego,
Bagale ba ntwa ya go lwela tokologo,
Maloko a dintlo tša batseta,
MaAfrika Borwa a a rategago,

Thobela, sanibonani, molweni, dumelang, goeie naand, lotjhani, riperile, ndimadekwana,

Ke leboga sebaka se gore ke bolele le Palamente le setšhaba.

Lehono ke ngwaga wa bo 26 go tloga mola Mopresidente Nelson Mandela a lokollwago kgolegong, e ilego ya ba ye nngwe ya ditiragalo tše di swanago di nnoši ka historing ya naga ya rena.

Gape ke ngwaga wa bo 50 go tloga mola mokgatlo wa National Party o dirilego pego ya gore District Six e tla ba lefelo leo go lona go dulago bathobašweu fela, gomme se sa feletša ka go hudušwa ka kgang ga badudi ba go feta ba 60 000.

Ngwaga wa 2016 ke gape ngwaga wa bo 20 go tloga mola Molaotheo wa Repabliki ya Afrika Borwa o saenelwago go ba molao ke Madiba. Go saenela molao wo go diregile ka Sharpeville ka la 10 Manthole 1996.

Re ikgantšha ka temokrasi ya rena le ka seo re se fihleletšego mo lebakeng la nako ye kopana. Temokrasi ya rena e a šoma, e tiile ebile ga e tekateke.

Magagešong,

Molaotheo, wo o nago le motheo wa ona ka go Lengwalo la Tumelelano ya Tokologo, o bega gore Afrika Borwa ke ya bao ka moka ga bona ba dulago ka go yona. Go dirilwe tše ntši go tšwetša pele setšhaba sa mang le mang le setšhaba seo se hlokago semorafe.

Le ge go le bjale, leeto la go leba setšhabeng seo se hlokago semorafe ga se la hlwa le phethwa.

Setšhaba se ile sa šikinyega mo kgweding ye e fetilego ge semorafe se itšweletša ka fao go sa nyakegego go mananeokgoparara a dikgašo tša setšhaba le a elektroniki, gomme se sa baka bohloko le go šorofala fao go šiišago.

Go na le tlhokego ya go lwantšha bošaedi bja semorafe. Letšatši la Ditokelo tša Botho ka la 21 Hlakola, le tla ketekwa bjalo ka letšatši la bosetšhaba kgahlanong le semorafe mo ngwageng wo. Letšatši le le tla šomišwa go bea motheo wa lenaneo la lebaka le letelele la go aga setšhaba seo se hlokago semorafe.

Magagešong, ke rata go le gopotša ka ga digopotšo tše dingwe tše mmalwanyana tše bohlokwa.

Ngwaga wa 2016 ke segopotšo sa mengwaga ye 60 go tloga mola basadi ba gwantelago meagong ya Union Buildings go nyaka gore go fedišwe melao ya dipasa. Re thabile ge mo gareng ga rena re na le Mohumagadi Sophie de Bruyn, yo a bego a le gareng ga baetapele ba bagaleadi ba mogwanto wo o ka se tsogego o lebetšwe.

Re hlompha gape Mopresidente wa peleng wa Black Sash, Mohumagadi Mary Burton. Re hlompha mošomo wo mobotse wo o dirilwego ke mokgatlo wo ge o lwetše ditokelo tša botho, toka le tekatekano.

Ngwaga wo gape ke ngwaga wa bo 40 go tloga mola dikgaruru tša baithuti tše di ka se lebalwego tša June 16 ka Soweto.

Re amogela motšeadiswantšho Morena Sam Nzima yo a tšerego seswantšho sa go tuma kudu sa Hector Peterson yo a bego a rwelwe ke Mbuyisa Makhubu ba na le sesi wa gagwe Antoinette.

Re hlompha gape baithuti ba ngwaga wa 1976 ka ga bogale bja bona ge ba elwa kgahlanong le mmušo wo sehlogo wa kgethologanyo. Re hlompha yo mongwe wa balwelatokologo ba nakong yeo, Motlatšamongwaledi wa Palamente, Mohumagadi Baby Tyawa, yo a lego gareng ga rena.

Mo ngwageng wo re mo ngwageng wa bo 30 go tloga mola go bolawago ka go hlaselwa le ga sehlogo ga sehlopha seo se bitšwago Gugulethu Seven ke maphodisa a mmušo wa kgethologanyo ka Hlakola 1986.

Yunibesithi ya Fort Hare e keteka ngwaga wa 100 go tloga mola e hlongwago, e lego motheo wo bohlokwa ka historing ya tokologo e sego fela ya naga ya rena eupša ka khontinenteng. Meketeko ya bosetšhaba e tla swarwa ka la 20 Mopitlo.

E re ke hlompheng Kgošana Mangosuthu Buthelezi wa bogoši bja kwa Phindangene, moetapele wa IFP yo e lego moithuti wa peleng wa yunibesithi ye.

Ngwaga wa 2016 ke gape ngwaga wa bo 100 go tloga mola go bago le ntwa ya Deville Woods ka France, yeo e diregilego ka Ntweng ya Mathomo ya Lefase.

Dihlopha tša mašole a bathobaso di lwele ka mo ntweng ye eupša di ile tša swarwa gampe ka lebaka la mmala wa bona.

Segopotšo seo se tlago bušetša sekeng seriti le botho bja bona go rulagantšwe gore se tla tsebagatšwa semmušo mo ngwageng wo ka Mosegamanye ka France.

Magagešong, ntumeleleng gape go hlompha baeng ba bararo bao ba kgethegilego bao le bona ba nago le rena lehono,

• Modulasetulo wa Seboka sa Bosetšhaba sa Baetapele ba Dikereke le Mopišopomogolo wa Motsekapa, Mopišopomogolo Thabo Makgoba.

• Mopišopomogolo Daniel Matebesi, Mopresidente wa Lekgotla la Bosetšhaba la Ditumelo tše di Fapafapanego tša Afrika Borwa le

• Mopišopo Zipho Siwa, Mopišopo yo e lego Modulasetulo wa Kereke ya Methodist ka Borwa bja Afrika le Mopresidente wa Lekgotla la Dikereke la Afrika Borwa.

Sepikara se se Hlomphegago le Modulasetulo yo a Hlomphegago,

Ekonomi ye e kgotlelelago le ye e golago ka lebelo e gare go lenaneo la rena la phetošokgolo ya ekonomi ya rena le go Leanotlhabollo la Bosetšhaba (NDP).

Ge ekonomi e gola ka lebelo e hloma mešomo. Bašomi ba hwetša meputso gomme dikgwebo tša dira dipoelo.

Motheo wa motšhelo o a gola gomme wa dumelela mmušo go hlatloša meputso ya setšhaba le go aba ditirelo tša thuto, maphelo, dithušo tša ditšhelete tša leago ka mmušo, kago ya dintlo le ditirelo tša motheo tša mahala – ka lebelo le ka mokgwa wa go ya go ile kudu.

Ekonomi ya rena e lebane le mathata go tloga mola go bago le mathata a ditšhelete ka ngwaga wa 2008. Re ile ra hloma lenaneotlhabollo leo le tseneletšego la mananeokgoparara gore re hlohleletše kgolo.

Seemo sa rena mo lebakeng le ke gore kgolo ya lefaseng ka bophara e sa theogile. Mebaraka ya ditšhelete e kotsing. Ditšhelete tša mebaraka ye e tšwelelago di a fokola gomme di ya godimo le fase ka kakaretšo.

Ditheko tša gauta, pholathinamo le tša diminerale tše dingwe tšeo re di rekišetšago lefase ka bophara di theogile kudu gomme di tšwela pele go ba fase.

Diekonomi tša badirišani ba rena ba babedi ka go BRICS: e lego Brazil le Russia – go emetšwe gore di tla theoga mo ngwageng wo. Naga ya boraro, e lego China, e ka se bone kgolo ye kgolo yeo e tsebjago ka yona.

Ka gobane ekonomi ya rena ke ye nnyane kudu ebile e bulegile, e angwa ke maemo a ka moka.

Ekonomi ya rena e angwa gape ke maemo a ka nageng a go swana le mathata a mohlagase le dikamano tša ka intastering tšeo ka dinako tše dingwe di sa bego seemong se tee.

Mokgatlo wa Sekhwama sa Ditšhelete sa Boditšhabatšhaba (IMF) le Panka ya Lefase di akanya gore ekonomi ya Afrika Borwa e tla gola ka fase ga 1% mo ngwageng wo. Dipoelo le dikemelo tša kgolo ya fase ya ekonomi di šišinya gore go kgoboketša ga letseno go tla ba fase go feta ka fao go bego go emetšwego ka gona mo nakong ye e fetilego.

Se bohlokwa ke gore, go bonala naga ya rena e le kotsing ya go lahlegelwa ke kelo ya maemo go tšwa go dihlongwa tša kelo ya maemo. Ge seo se ka direga, go tla tura kudu gore re adime tšhelete go tšwa dinageng tša ka ntle gore re thekge mananeo a rena a go aga bophelo bjo bokaone go bohle kudukudu go bahloki.

Seemo se se nyaka gore re be le leano leo le šomago gabotse la go fetoša seemo.

Se se mabapi le go dira dilo ka fao go fapanego le mehleng gape le go dira seo se ka bego se se sa dirwa ka pela mo nakong ye e fetilego.

Ke tla abelana ka dintlha tše mmalwa tšeo re dumelago gore di tla tliša phapano.

Sa mathomo, naga ya rena e tšwele pele go ba lefelo leo le goketšago peeletšo. E ka itemogela ditlhohlo, eupša ditiro tša yona tše kaone di feta kudu ditlhohlo tšeo.

Re swanetše go tšwela pele go rekiša naga ye bjalo ka lefelo leo le ratwago la go dira dipeeletšo. Se se nyaka thekgo ya rena ka moka ye e swanago bjalo ka kgwebo, bašomi le mmušo.

Ge e le gore go na le dilo tše re sa dumelelanego ka tšona goba mathata magareng ga rena, re swanetše go a rarolla pele ga ge a ka gola go fetišiša. Se se a hlokagala gore naga ya rena e holege.

Re bile le dikopano tša mohola le ba kgwebo, go akaretšwa dikopano tša maemo a godimo le Bahlankedibagolophethiši ka Labobedi mo bekeng ye.

Re kwele ditšhišinyo go tšwa go setšhaba sa kgwebo ka ga ka fao re ka fetošago seemo le go bušetša ekonomi sekeng gore e gole.

Re kwele dintlha tša mabapi le tlhokego ya gore re hlome lenaneokgoparara leo le nepagetšego la thekgo ya dipeeletšo.

Mmušo o hlama lesolo la One Stop Shop/Invest SA leo le šupago gore Afrika Borwa ka nnete e buletše kgwebo. Re tla akgofiša go tsenywa tirišong ga tirelo ye, ka go dirišana le lefapha la phraebete.

Lesolo la mohuta wo le nyaka gore mmušo o tloše mollwane wa kiletšo le go lekodišiša leswa melao le melawana yeo e thibelago peeletšo.

Re hlomile Komiti ya Ditona tše di Fapafapanego ka ga Tšwetšopele ya Peeletšo yeo e tlago netefatša gore go ba le katlego ya masolo a tšwetšopele ya peeletšo.

Magagešong, re kwele dipelaelo tše di tšweleditšwego ka ga go šoma ga dikgwebokgolo le dikgwebo tša mmušo.

Bontši bja dikhamphani tša rena tša mmušo (di-SOC) di šoma gabotse.

Sanral e agile tše dingwe tša ditsela tše kaone ka Gauteng le ka dikarolong tše ntši tša naga. Se se dira gore re nyakwe go ekišwa ke dinaga tše ntši lefaseng ka bophara.

Tirelotaolo ya Trans Caledon Tunnel e agile matamo a bogolo bjo bo fapafapanego, go realo e le go dira gore go kgonagale gore batho ba rena ba fihlelele meetse a go nwa ao a bolokegilego.

Transnet e agile mananeokgoparara a diporo ao a kgontšhitšego meepo ya naga ya rena go sepetša merwalo ye megolo ya ditšweletšwa go ya maemakepeng a rena go ya mebarakeng ya lefase ka bophara.

Eskom, ka ntle le ditlhohlo tša yona, e sa tšwela pele go tšwetša pele ekonomi, go sa kgathale gore go na le mathata afe goba afe.

Dihlongwatlhabollo tša rena tša ditšhelete go swana le Koporasetlhabollo ya Diintasteri (IDC) goba Pankatlhabollo ya Borwa bja Afrika le tše dingwe di abile thušo ya mašeleng a kago ya mananeokgoparara, a diintasteri tša mehutahuta le a dikgwebo tša temo ka katlego, le ka morago ga mathata a ditšhelete a lefaseng ka bophara.

Gore dikhamphani tša mmušo di be le seabe go phethagatšo ye e atlegilego ya NDP, di swanetše go ba le seemo se sekaone sa ditšhelete.

Di swanetše go bušwa le go laolwa gabotse. Re tla netefatša gore ditšhišinyo tša Khomišene ya Mopresidente ya Tekodišišo ka ga Dikgwebokgolo tša Mmušo di tsenywa tirišong, tšeo di ahlaahlago ka fao dihlongwa tše di swanetšego go laolwa ka gona.

Motlatšamopresidente ke modulasetulo wa Komiti ye ya Ditona tše di Fapafapanego yeo e filwego mošomo wa go netefatša gore ditšhišinyo tše di a phethagatšwa.

Re swanetše go tsenya tirišong le go beakanya gabotse mešomo ya dikhamphani tše le go netefatša gore fao go nago le mešomo ye e ipušeletšago, go dirwa peakanyoleswa ya ka pela ya gore mešomo yeo e dirwe felogotee.

Dikhamphani tšeo di sa hlwego di le maleba go lenaneo la rena la tlhabolo di tla tswalelwa.

Dikgoro tša mmušo tšeo dikhamphani tše di begago go tšona, di tla hloma lenaneo le go hlama diprotšeke tše bohlokwa tšeo dikhamphani tša mmušo di swanetšego go di phethagatša, mo lebakeng la nako leo le beilwego. Tlhokomedišišo le tshekatsheko tša maleba di tla dirwa.

Ditsenogare tše di bohlokwa go kgolo ebile gape ke tša go fokotša maemo a sekolo sa bosetšhaba.

Magagešong,

Re swanetše go šomiša monyetla wa kelo ya neelano gammogo le diphetogo tše di sa tšwago go dirwa ka melawana ya visa, go thekga boeti bja baeti bao ba tsenago ka mo nageng.

SA Tourism e tla beeletša R100 milione ka ngwaga go tšwetša pele boeti bja ka nageng, go realo e le go hlohleletša maAfrika Borwa go eta ka nageng ya bona.

Re kwele dipelaelo tše di tšwago dikhamphaning ka ga dititelego tša go hwetša di-visa tša bašomi bao ba nago le bokgoni ba go tšwa dinageng tša ka ntle. Le ge e le gore re rata gore bengmešomo ba thome ka go thwala bašomi ba ka mo nageng, melaotshepetšo ya rena ya bofaladi le yona e swanetše go dira gore go kgonagale gore re tsenye batho bao ba nago le bokgoni bjo bo hlokegago ka mo nageng.

Sethalwa sa melaotshepetšo ya bofaladi se tla hlagišwa ka Kabineteng ka ngwaga wa 2016.

Re kwele boipelaetšo ka ga tiišeletšo ya melaotshepetšo ka lefapheng la meepo, kudukudu mabapi le Molaokakanywa wa Tlhabollo ya Methopo ya Diminerale le Phetroliamo.

Molaokakanywa wo o bušeditšwe morago Palamenteng mo ngwageng wo o fetilego. Re emetše gore Palamente e phethe go šoma molaokakanywa wo, e lego seo re holofelago gore se tla dirwa ka pela.

Magagešong,

Re swanetše go maatlafatša Dikgwebopotlana, Dikgwebo tša magareng le Dikgwebo tše nnyane (di-SMME) gore di akgofiše kgolo. Phihlelelo go thekgo ya kgwebo ya boleng bja godimo le ya boitlhamelo e ka kaonafatša kudu kelo ya katlego ya lesolo le le leswa.

Kgoro ya tlhabollo ya dikgwebopotlana e hlomilwe go aba thekgo ye e nepišitšwego go dikgwebopotlana.

Phetošo ya ekonomi le maatlafatšo ya bathobaso di tšwela pele go ba karolo ye bohlokwa ya mananeo a ekonomi ka moka a mmušo. Ye nngwe ya ditsenogare tša rena tše mpsha ke Setlamo sa Boradiintasteri ba Bathobaso seo se tsebagaditšwego semmušo go tšwetša pele go kgatha tema ga bahlomi ba dikgwebo ka tšweletšong.

Re ipiletša go dikgwebo tše kgolo go dirišana mmogo le batšweletši ba baswa go akaretšwa dikgwebo tše di lego tša basadi le tša baswa, bjalo ka karolo ya go katološa go ba beng ba dikgwebo le go laola ekonomi.

Magagešong,

Re ikgantšha ka Maemo a Godimo a Naga ya rena a bo 10 ka go pego ya bokgoni ya Seboka sa Ekonomi ya Lefase mabapi le ditirelo tša ditšhelete

Go tšwetša pele le ka nnete go kaonafatša maemo a rena go bohlokwa go bokgoni bja rena bjalo ka naga.

Gape go bohlokwa go maikemišetšo a rena a go ba lefelo la ditšhelete la Afrika.

Dipanka, ka Mokgatlo wa Dipanka wa Afrika Borwa, di tlo tsebagatša semmušo protšeke ye e ikemišeditšego go hloma lefelo la bokgoni la ditirelo tša ditšhelete le tlhahlo ka ga boetapele.

Re tla netefatša gore bjalo ka naga re kgona go goketša, go hlokomela, go hloma le go swara bašomi ba tsebo ka ditirelong tša ditšhelete ka nageng ya rena le go ralala le khontinente.

Di tla šoma le Tona ya Ditšhelete le Kgoro ya Matlotlo a Bosetšhaba go phethagatša se. Re dumela gore ge nako e dutše e sepela se se tla oketša bogolo bja bokgoni bja ditšhelete le go oketša dibaka tša mešomo go bafsa ba bantši.

Protšeke ye ya togamaano go tšwa ka lefapneg la dipanka ke poelo ye kaone le yeo e hlohleletšago ya go rerišana ga rena le ba kgwebo mo bekeng ye.

Mmogo re tšwetša pele Afrika Borwa!

Magagešong,

Re ikgafile go šomiša ditšhelete tša setšhaba ka bohlale le go fokotša tshenyegelo ya go senya tšhelete, eupša ka ntle le go šitiša mošomo wa motheo wa mmušo le kabo ya ditirelo go batho ba rena.

Ka 2013, Tona ya Kgoro ya Ditšhelete e tsebagaditše magato a mmalwa a go fokotša ditshenyegelo.

Tshenyegelo ye kgolo le ya go senya tšhelete e fokoditšwe, eupša go sa na le tše ntši tše di swanetšego go dirwa go fokotša tshenyo ya tšhelete.

Ke rata go tsebagatša magato a mangwe mo bošegong bjo.

Maeto a go ya dinageng tša ka ntle a swanetše go fokotšwa gomme bao ba nyakago tumelelo ba tla swanelwa ke go fa mabaka ao a kwagalago gomme ba fe bohlatse bja gore naga e tla holega go maeto ao bjang.

Bogolo bja baromiwa ba go ya dinageng tša ka ntle bo tlo fokotšwa kudu le go lekanywa.

Mellwane ye menwge ya go fokotša dikhonferentshe, kabo ya dijo, boithabišo le meletlo ya setšhaba e tla tsenywa tirišong.

Dijo tša matena tša mabapi le ditekanyetšo tša dikgoro tšeo di swarwago ke dikgoro tša mmušo ka Palamenteng ka morago ga go alwa ga dipolelo tša ditekanyetšo tša dikgoro di ka se sa swarwa.

Tona ya Kgoro ya Ditšhelete e tla tsebagatša magato a mangwe le dintlha tše dingwe go tšwela pele ka polelong ya gagwe ya ditekanyetšo ka la 24 Hlakola.

Balaodiphethiši le makgotla a balaodi ba ditheo tša setšhaba le ba dikhamphani tša mmušo le bona ba swanetše go tšea magato a go swana le a.

Ke laletša gape Ditonakgolo tša diprofense ka moka tše senyane gammogo le dimeyara go ba le rena ge re thoma go fediša tšhomišo ya tšhelete ka bošaedi ka gare ga mmušo.

Ke holofela gore Palamente le Tirelo ya Molao le tšona di tla hlokomela go tsenya tirišong magato a go swana le a.

Magagešong

Selo seo go šomišwago tšhelete ye ntši kudu go sona, yeo re ratago gore Palamente e e hlokomele, ke go šomiša tšhelete go metsemešate ye mebedi, wa Pretoria bjalo ka wa Tshepedišo le wa Motsekapa bjalo ka motsemošate wa go bea melao.

Re dumela gore taba ye e nyaka šedi ya Palamente mo nakong ye e sa fetšego pelo.

Magagešong

Ka moka ga rena go na le tše ntši tše re ka di dirago go fetoša seemo sa ekonomi le go fokotša tshenyo ya tšhelete. Re tlo ba nakong ye boima lebakanyana, eupša ge ekonomi e hlatloga, re tlo ikgantšha ka ge re tla be re dirile selo sa maleba.

Magagešong,

Bjale ke rata go le begela ka ga pohethagatšo ya mešomo ye re e tshephišitšego mo ngwageng wo o fetilego.

Ka Polelong ya Maemo a Setšhaba ka Hlakola 2015, ke tsebagaditše Leano la Dintlha tše Senyane go arabela kgolo ya go nanya.

Leano la dintlha tše senyane le bopilwe ke:

1. Go tsošološa temo le mananeo a go šoma ditšweletšwa tša temo;
2. Go tšwetša pele tlhwekišo ka go oketša boleng go lehumo la rena la diminerale;
3. Phethagatšo ya go šoma gabotse kudu ya Leanotiro la Melawana ya Diintasteri ya seabe sa godimo;
4. Go utolla bokgoni bja SMME, dikgwebo tša mohlakanelwa, dikgwebo tša makheišeneng le tša dinagamagaeng;
5. Go rarolla ditlhohlo tša enetši;
6. Go bea sekeng mmaraka wa bašomi;
7. Go hlatloša seemo sa peeletšo ya lefapha la phraebete;
8. Go godiša Ekonomo ya Lewatle;
9. Go putlaganya makala go Beakanyaleswa, go Thekga le go Farologanya Ekonomi;
   
   1. Mahlale, theknolotši le boithomelo
   2. Meetse le kelelatšhila
   3. Mananeokgoparara a dinamelwa
   4. Go tsenya tirišong protepente
   5. Dikhamphani tša mmušo.

Re bile le kgatelopele ye kgolo ka go phethagatšeng ga leano le.

Go bile le kgatelopele go bea sekeng kabo ya mohlagase. Ga se gwa ba le go wešwa ga mohlagase go tloga ka Phato ngwageng wo o fetilego gomme se se tlišitše kimollo go bobedi malapa le diintaseteri.

Mmušo o beeleditše diranta tše R83 pilione ka go Eskom gomme se se kgontšhitše sehlongwa se sa kabo ya mohlagase go tšwela pele go beeletša ka go Medupi le ka Kusile, mola ka go le lengwe e tšwela pele ka lenaneo la tlhokomelo ya mananeokgoparara ka šedi.

Diyuni tša tlaleletšo go tšwa ka setešeng sa mohlagase sa Ingula di tla kgokaganywa gore di abe mohlagase ka 2017, le ge e le gore tše dingwe tša tšona di tla thoma go kopanywa le kabokakaretšo ya mohlagase mo ngwageng wo.

Magato a mantši a phenkgišano ka ga Lenaneo la Motšweletši yo a Ikemego wa Mohlagase wa go Šomišwa leswa a gokeditše peeletšo ya R194 pilione.

Lesolo le ke mohlala wa pepeneneng wa ka fao mmušo o ka dirišanago mmogo le lekala la phraebete go aba ditharollo tše di phethagalago go tlhohlo ya ka pela yeo naga ya rena e lebanego le yona.

Ka 2016, mmušo o tlo kgetha baphenkgišani bao e ba ratago ba motšweletši yo a ikemego wa mohlagase wa go fehlwa ka malahla.

Dikgopelo tša Ditšhišinyo le tšona di tla fiwa ka magatong a mathomo a diphenkgišano tša go tšweletša gase le mohlagase.

Lenaneokatološo la mohlagse wa nyutleliara le tšwela pele go ba karolo ya lenaneo la ka moso la kopanyo ya botšweletši bja mohlagase.

Leano la rena ke go tsebagatša dimekawate tše 9 600 tša mohlagase wa nyutleliara mo mengwaga ye 10 ye e tlago, godimo ga go sepetša Polante ya Mohlagase wa Nyutleliara ka Koeberg.

Re tla leka mmaraka go tseba tshenyegelo ya makgonthe ya go aga dipolante tša nyutleliara tša sebjalebjale.

E re ke gateleleng gore re tla kgopela fela diphenkgišano tša go tšweletša nyutleliara ka kelo le ka lebelo leo naga ya rena e tlago di kgona.

Magagešong,

Mmušo wa rena ka Kgoro ya Kgwebišano le Diintasteri o tsebagaditše diputseletšo tše mmalwa mo mengwageng ye mmalwa ye e fetilego go thekga peeletšo ka mafapheng a botšweletši kudukudu ka dilogweng, ka tšweletšong ya mekgopa le ka lekaleng la difatanaga.

Go bile le kgatelopele ka mo mafapheng a.

Diputseletšo tša ka lefapheng la difatanaga le gokeditše dipeeletšo tša diranta tša go feta R25 pilione mo mengwageng ye e fetilego ye mehlano. Re amogela dipeeletšo tše bohlokwa go tšwa go Mercedes, General Motors, Ford, Beijing Auto Works, Metair, BMW, Goodyear le VW.

Lefapha la diaparo le dilogwa le lona le bušeditšwe sekeng ka katlego ka morago ga mengwaga ye mmalwa ye boima.

Dikhamphani tše di tšwago dinageng tša mehutahuta tša go swana le Nestle, Unilever, Samsung le Hisense le tšona di tiišeditše gore Afrika Borwa ke lefelo la botšweletši bjo bontši.

Di tšwetše pele ka mešomo ya tšona gomme tša katološa dipeeletšo tša tšona ka dipolante tše mpsha.

Go bolela nnete kgatelopele ye e dirilwego ka lefapheng la botšweletši e tloga e laeditše gore mananeo a putseletšo a šoma gabotse ebile a goketša babeeletši.

Magagešong,

Ke tsebagaditše mananeo a go tsošološa temo mo ngwageng wo o fetilego. Re tsebagaditše lenaneo la Dirapa tša Temo, leo le ikemišeditšego go oketša go kgatha tema ga balemipotlana ka ditiragalong tša bolemi.

Kago e thomišitšwe ka go bonyane dirapa tša temo tše hlano, e lego: sa Westrand ka Gauteng, sa Springbokpan ka Leboa Bodikela, sa Witzenberg ka Kapa Bodikela, sa Ncora ka Kapa Bohlabela le sa Enkangala ka Mpumalanga.

Mananeo a a temo a swanetše go maatlafatša gape le balemi ba basadi. Ntumeleleng ke tsebagatšeng Mofenyi wa Mohlomi wa Kgwebo wa Mosadi wa Ngwaga wa 2015, Mohumagadi Julia Shungube, go tšwa masepaleng wa Nkomazi ka Mpumalanga.

Sepikara se se Hlomphegago le Modulasetulo,

Peakanyoleswa ya naga e tšwela pele go ba lefapha le bohlokwa ge re tšwela pele go phethagatša diphetogo.

Ke boletše ka ga molaotshepetšo wa 50/50 ngwageng wo o fetilego, wo o šišinyago gore go be le ditokelo tša go swana go batho bao ba dulago le go šoma ka dipolaseng.

Go amogetšwe ditšhišinyo tše 27 go tšwa go balemi ba go dira kgwebo gomme tše nne di a phethagatšwa ka Kapa Bohlabela le ka Foreisetata.

Ke tsebagaditše gape Molaokakanywa wa Taolo ya Go ba Mong wa Naga wo o tlago bea mollwane ka ga go ba mong wa naga go palo ya godimodimo ya dihekthara tše 12 000 gomme o tla iletša badudi ba dinaga tša ka ntle go ba beng ba naga. Ba tla ba le maswanedi a go hiriša naga lebaka le letelele. Sethalwa sa Molaokakanywa wo se tla hlagišwa pele ga Kabinete ka go seripagare sa ngwaga sa mathomo mo ngwageng wo.

Re tsebagaditše gape go bulwa leswa ga dikgopelo tša go bušetšwa naga go batho bao ba fetilwego ke nako ya mafelelo ya 1998. Palo ya dikgopelo tše diswa tša go bušetšwa naga tšeo di tlišitšwego di fihlile go 120 000 ka Manthole ngwageng wo o fetilego.

Magagešong,

Ka ge re tseba, diprofense tše hlano di amilwe gampe ke komelelo, e lego ya Leboa Bodikela, KwaZulu-Natal, Foreisetata, Limpopo le Mpumalanga.

Mmušo a aba kimollo go ditšhaba tše di amegilego. Komelelo ye e diregago mo lebakeng le ka bontšing bja diprofense tša rena e tloga e šiiša. Diruiwa di a hwa gomme ka lebaka le lefapha la temo le kwa boima. Tše e tloga e le dinako tše boima ka nnete.

Mmušo o tla tšwela pele go thuša balemi gammogo le go abela setšhaba ditirelo tša meetse ka dilori tša meetse.

E re ke tšeyeng sebaka se go reta lesolo la setšhaba sa badudi leo le bitšwago, Operation Hydrate le ba bangwe ge ba abile kimollo ya meetse go ditšhaba tše ntši tšeo di lego bothateng bja meetse.

Go agwa ga mananeokgoparara a meetse go tšwela pele go ba bohlokwa gore re kgone go katološa phihlelelo ya meetse ka bathong ba rena le ka diintastering.

Kgato ya mathomo ya protšeke ya Katološo ya Mothamo wa Meetse wa Noka ya Mokolo le ya Crocodile ka Lephalale ka Limpopo e šoma ka botlalo. E tla aba dikhubikimetara tše dimilione tše 30 tša meetse ka ngwaga.

Go godišwa ga leboto Letamong la Clan William ka Kapa Bodikela go ra go godišwa ga maemo a letamo a bjale ka dimetara tše 13 gore go be le kabo ya meetse ya tlaleletšo.

Go fediša tšhomišobošaedi ya meetse, Kgoro ya Meetse le Kelelatšhila e thomišitše ka lenaneo la yona la tlhahlo ya bafsa ba 15 000 bjalo ka ditsebi tša mešomo ya diatla ye e amanago le meetse.

Sepikara se se Hlomphegago,

Modulasetulo yo a hlomphegago,

Mabapi le go kaonafatša dikamano le bašomi, re amogela tumelelano ye e fihleletšwego ke badirišani ba setšhaba ka go Nedlac mabapi le molawana wa moputso wa fasefase wa bosetšhaba.

Ditherišano di tšwela pele mabapi le maemo ao moputso wa fasefase o swanetšego go bewa gona ona.

 

Go bohlokwa go gatelela gore moputso wa fasefase wa bosetšhaba o swanetše go tsenywa tirišong ka mokgwa wo o sa nyatšego go hlongwa ga mešomo, go atlega ga dikgwebopotlana goba kgolo ya ekonomi ya go ya go ile.

Re hlohleletšwa gape ke dipego tše di tšwago Nedlac tšeo di bolelago gore motheo wa go bea sekeng mmaraka wa bašomi ka go fokotša sebaka sa go ngala mešomo le go fediša dikgaruru nakong ya go ditiro tša go ngala mešomo e a phethwa.

Re kwele dipelaelo tša bašomi ka ga Molaophetošwa wa Metšhelo wo ke o saennego go ba molao ka Manthole, ka morago ga ge o fetšwa go fetišwa ke Palamente.

Mmušo o boledišana le COSATU ka ga taba ye gomme go nyakwa tharollo.

Dipoledišano gape di tšwela pele ka gare ga mmušo, tše di etilwego pele ke Kgoro ya Tlhabollo ya Leago le Kgoro ya Ditšhelete ya Bosetšhaba, mabapi le go feleletša go ngwala melaotshepetšo ya tšhireletšo ya tša leago.

Magagešong,

Mengwaga ye mmalwa fela ye e fetilego, lefapha la rena la meepo le be le le mathateng kudukudu ka lefapheng la pholathinamo.

Seemo se kaonafetše gomme re reta ba kgwebo le bašomi ka ga kgatelopele ye e dirilwego.

Se sengwe se sekaone seo se dirilwego ka lefapheng la meepo ke Boikgafo bja Baetapele bja go Boloka Mešomo bjo bo saennwego ke bakgathatema ba ka intastering ya meepo ka Phato 2015.

Re ipiletša go bakgathatema go phethagatša tumelelano ye le go tšwela pele go nyaka ditsela tša go boloka mešomo.

Re ipiletša gape go ba kgwebo gore go lebogiša batho mešomo ga se ya swanela goba selo sa mathomo se se swanetšego go dirwa ge ba lebane le mathata.

Magagešong,

Ka 2014 re tsebagaditše semmušo mokgwa wa lesolo le le tumilego la Kgolo ya ka pela la Operation Phakisa gomme ra o phethagatša ka go lefapha la ekonomi ya mawatle, la maphelo, la thuto le ka lefapheng la meepo.

Go gafilwe R7 pilione ka go ageng meago ye meswa ya maemakepe, go latelwa go amogelwa ga mokgwa wa Selekane sa Lefapha la Setšhaba le la Phraebete mabapi le tlhabollo ya mananeokgoparara ka Tirelotaolong ya Maemakepe a Bosetšhaba a Transnet.

Magagešong, re be re tshwenyegile gore Afrika Borwa e be e se na dikepe mola e le gore re dikaneditšwe ke dikhilometara tše di ka bago tše 3 000 tša lebopo la lewatle.

Ka go diriša lekala la ekonomi ya mawatle la Operation Phakisa, re leka go rarolla tlhohlo ye.

Ke thabile ge dikepe tše pedi tša go rwala merwalo ye mentši di ngwadišitšwe ka Port Elizabeth, gomme sa boraro sa go rwala merwalo ye mentši se ngwadišitšwe ka Motsekapa ka fase ga folaga ya Afrika Borwa.

Tiragalo ye nngwe ye kaone ya Operation Phakisa e bile go tsebagatša semmušo ga lefelo la go bolokela makhura ka Motsekapa, go realo e le go tliša peeletšo ya R660 milione.

Bolemi bja dihlapi bo bonala e le lefapha le bohlokwa la kgolo ka gare ga lekala la ekonomi ya mawatle la Operation Phakisa.

Peeletšo ye e nyakilego go ba ya R350 000 ka lefapheng la phraebete go fihla mo lebakeng le e abilwe ka lefapheng la Bolemi bja dihlapi. Dipolase tše senyane tša bolemi bja dihlapi di šetše di tšweletša. Dipolasa tše di ka gare ga Kapa Bohlabela, KwaZulu-Natal, Kapa Bodikela le ka Kapa Leboa.

Re tšwela pele go tšwetša pele boitlhamelo ka gare ga lenaneo la Leano la Dintlha tše Senyane.

Kgoro ya Mahlale le Theknolotši e tla phetha sekhwama sa Boitlhamelo sa se Segolo, e lego sekhwama sa setšhaba le sa phraebete seo se ikemišeditšego go dira gore boitlhamelo bjo bo tšwago dikgopolong tša lekala la setšhaba le la phraebete bo be bja kgwebo.

Mmušo o tla akgofiša phethagatšo ya kgato ya mathomo ya go aba protepente setšhabeng ka nepo ya go kgokaganya mafelo a mmušo a go feta dikete tše hlano ka dileteng tše seswai mo lebakeng la mengwaga ye meraro.

Thušo ya mašeleng ye e fihlago go R740 milione mo lebakeng la mengwaga ye meraro e abilwe mabapi le se.

Magagešong,

Mošomo o montši o dirilwe ka lefapheng la setšhaba gammogo le mo ngwageng wo o fetilego.

Mmušo o fetotše tlhaeleo ya mašeleng ye e bakilwego ke go se oketšwe ga ditšhelete tša dithuto tša diyunibesithi, ka ge go dumelelanwe ka kopanong ye re ilego ra e swara le baithuti le batlatšabatšhanseliri mo ngwageng wo o fetilego.

Tona ya Ditšhelete e tla fa dintlha ka ga tlhaelelo ya thušo ya mašeleng a thuto ka polelong ya Ditekanyetšo.

Ke thwetše Khomišine ya Molao ya Dinyakišišo ka ga thuto ya godingwana. Re ipiletša go bakgathatema ka moka go dirišana le Khomišene ye le go thuša go netefatša gore e a atlega.

Mabapi le lekala la maphelo, kemelo ya go phela ya maAfrika Borwa go bobedi banna le basadi e kaonafetše kudu gomme mo lebakeng le ke mengwaga ye 62 go bong ka bobedi, e lego koketšego ya mengwaga ye seswai le seripagare go tloga ka 2005.

Molaotshepetšo wa phetošo ya seemo ka ga HIV ka 2009 o feleleditše ka go aba kudu ga diteko le kalafo go batho ba dimilione tše 3.2 bao ba phelago ka baerase ye.

Se se bile le seabe kudu go maphelo a makaone le a matelele go bao ba fetetšwego ke bolwetši bjo.

Re leboga seabe seo se dirilwego ke badirišanimmogo le rena ka go Lekgotla la Bosetšhaba la Aids ka Afrika Borwa leo le etilwego pele ke Motlatšamopresidente.

Kgato ya rena ye e latelago ke go tsošološa lesolo la thibelo ya bolwetši bjo gareng ga bafsa. Tona ya Maphelo e se kgale e tla tsebagatša lesolo le legolo mabapi le se.

Ke thabile gape go tsebagatša gore khamphani ya mmušo ya go dira dihlare ya Ketlaphela, e hlomilwe. Khamphani ye e tla kgatha tema ka kabong ya diokobatši tša dianthiretherobaerale go Kgoro ya Maphelo go tloga ka ngwageng wa ditšhelete wa 2016/17.

Mo lebakeng le, Sengwalwa sa Ditšhišinyo tša Kgoro ka ga Inšorentsheya Bosetšhaba ya Maphelo (NHI) e lokolotšwe ka Manthole gomme yona e ikemišeditše go kaonafatša tlhokomelo ya mang le mang ka Afrika Borwa.

Magagešong,

Dikgetho tša mebušo ya selegae di tla swarwa mo dikgweding tše tharo ka morago ga la 18 Mopitlo, e lego letšatšikgwedi la dikgetho tša bofelo.

Re ipiletša go badudi ka moka bao ba nago le mengwaga ya go feta ye 18 go ingwadišetša go ya go bouta mafelelong a beke ya boingwadišo bja mathomo a la 5 le la 6 Hlakola 2016.

Re ipiletša go bafsa kudukudu bao ba fetšago mengwaga ye 18 mo ngwageng wo, go ingwadiša ka bontši bja bona mo sebakeng se sa mathomo sa gore ba boute.

Leanotsošološo la rena la go Boela Morago go Metheo la mmušo wa selegae le tsebagaditšwe ka Lewedi 2014 gomme 2015 e bile ngwaga wa phethagatšo ye e tseneletšego.

Ka mo kgatong ye ya bobedi ya phethagatšo, mmušo wa bosetšhaba o tla šoma ka magato a tlhokomedišišo le a boikarabelo ao a šomago kudu.

Se se akaretša diketelo tša go leba mebasepaleng ka ntle le go tsebiša masepala woo, tekodišišo ya ditshepedišo tša lenaneo la kabo ya ditirelo, phethagatšo ya ditšhišinyo tša dipego tša forenski, diketelo tša diprotšeke tšeo di thušwago ka mašeleng ke Thušo ya Ditšhelete ya Mananeokgoparara a Masepala, le ditsenogare tše di oketšegilego tša go thuša mebasepala ye e lego mathateng a ditšhelete.

Leano la dintlha tše 10 la dilo tše di tlago Pele tša go Boela Morago go Motheo le hlamilwe go hlahla kgato ye e latelago.

Leano le le akaretša tšwetšopele ya go rerišana le setšhaba, e lego selo se bohlokwa sa go kgontšha ditšhaba go fa dipoelo ka ga maitemogelo a bona ka ga maitemogelo a mmušo wa selegae.

Ke šetše ke ile ka sepelasepala ka renkeng ya dithekisi ya Marabastad le ya dipese ka Pretoria ka Mošupologo go boledišana le bagwebi ba mebileng le banamedi.

Bontši bja dingongorego le mathata ao a tlišitšwego a amana le ditirelo tša masepala.

Ba nyaka gore masepala wa Tshwane o hlwekiše lefelo leo le gape go lokiša diphaepe tše dingwe tša disoretše tšeo di senyegilego. Bagwebi ba mebileng ba boletše gore ba hloka ditirelo tšeo ebile ba ikemišeditše go di lefela.

Ba ntemošitše gore batho ba bantši ka Elandspoort ba hwetša dintlo tša RDP eupša sebakeng sa go dula ka gare ga tšona, ba a di rekiša goba ba di rentišetša batho ba bangwe.

Mohumagadi Baloyi yo a nago le lefelwana la go rekišetša o ngongoregile ka bao ba kgogago seokobatši sa Nyaope ka ge ba utswa dithoto go bagwebi ba mebileng.

Banamedi ba bangwe ba boletše gore ke swanetše go etela Kwaggafontein ka KwaNdebele ya peleng gomme ke kgone go bona tlhokego ya kabo ya ditirelo. Ke tlo etela lefelo leo mo nakong ye e sa fetšego pelo.

Ke ile ka kgona gape go boledišana le badudi ba dinaga tša ka ntle bao ba boletšego gore ba fola methaladi letšatši le lengwe le le lengwe go dira dikgopelo tša mangwalo a semmušo a tumelelo ya bodudi ka Kgorong ya Mereo ya Selegae. Re tla tšwela pele go etela ditšhaba gore re kwe dipelaelo tša bona le ditšhišinyo. Ditaba tšeo di tšweleditšwego di tla šalwa morago ke dikgoro tša maleba.

Magagešong,

Tirelo ya Maphodisa ya Afrika Borwa e tshepedišong ya phetošo ya tshepedišo gomme e amogetše mokgwa wa go Boela Morago go Metheo go bolaodi ka nepo ya go agwa leswa mokgatlo wo le go kaonafatša mošomo ka ditešeng tša maphodisa ka moka tšeo di sa šomego gabotse.

Ka maswabi re lemoga gore maphodisa a 57 a bolailwe go fihla mo lebakeng le ka ngwageng wa ditšhelete wa 2015/16. Re kgalema bosenyi bjo ka mantšu a bogale.

Re ipiletša go maphodisa go itšhireletša ge ba hlaselwa, gomme ba dire se ka fase ga molao.

Magagešong,

Khontinente ya Afrika e tšwela pele go ba bohlokwa go ditherišano ka ga melaotshepetšo le dinaga tša ka ntle.

Afrika Borwa e tšwetše pele go thekga khutšo le tšhireletšo le kopanyo ya ekonomi ya dilete ka go kgatha tema ka go Mokgatlo wa Selekane sa Afrika (AU) le ka masolong a Dinaga tše di Hlabologago tša Borwa bja Afrika (SADC).

Re tšwetše pele go thuša dinagamabapi tša rena ka go rarolla mathata a bona go fa mohlala ka Lesotho le ka South Sudan.

Lebotho la Mašole a Afrika Borwa le ile la emela naga ye ka bogale le gabotse kudu ka masolo a go tliša khutšo ka mo khontinenteng. Ka nnete re tloga re ikgantšha ka mašole a rena. Ba tlo laetša bokgoni bja bona ka Port Elizabeth go tloga ka la 13 go fihla ka la 21 Hlakola, ka moketekong wa Letšatši la Mašole ao a Itlhamilego.

Tumelelano yeo e dirilwego ke dinaga tša BRICS ka ga Pankatlhabollo ye Mpsha goba ye e bitšwago Panka ya BRICS e thomile go šoma gomme panka ye go emetšwe gore e tla dumelela diprotšeke tša yona tša mathomo ka Moranang mo ngwageng wo.

Re kgathile tema ka Samiting ya India le Afrika gammogo le ka Sebokeng sa Tirišano magareng ga Afrika le China ge re maatlafatša dilekane tše tše bohlokwa.

China e tsebagaditše dipeeletšo tša $50 pilione tšeo go tšona Afrika Borwa e tlago hwetša $10 pilione tša go aga mananeokgoparara, go hloma diintasteri le tlhabollo ya mabokgoni.

Ka ga tirišano ya dinaga tša ka Leboa le tša Borwa, re tšwetše pele ka ditherišano tša rena le European Union (EU) bjalo ka sefala seo e lego mogwebišani wa rena yo mogologolo le bjalo ka mmeeletši wa dinaga tša ka ntle.

Dikhamphani tše di fetago tše 2 000 tša EU di šoma ka Afrika Borwa gomme di hlomile mešomo ye e fetago ye 350 000.

Dikamano tša Afrika Borwa le Amerika le Canada di tšwela pele go maatlafala, kudukudu ka makaleng a ekonomi, a maphelo, a thuto, a enetši, a meetse, a polokego le tšhireletšo, kago ya bokgoni le maatlafatšo ya basadi.

Mpshafatšo le koketšo ya Molao wa Kgolo le Dibaka tša Afrika (AGOA) e fa sefala sa maatlafatšo ya tlhamo ya diintasteri le kopanyo ya ka dileteng. Mathata ka moka ao a sa šaletšego go rarolla a mabapi le AGOA a a rarollwa.

Magagešong,

Re lebiša ditakaletšo tša mahlatse go baraloki ba diatleletiki ka moka bao ba bilego le maswanedi a go tsenela Dipapadi tša Diolimphiki tše di tlogo swarelwa ka Rio de Janeiro.

Re hlohleletša batho go kgatha tema ka mananeo a mmalwa ao a ikemišeditšego go tšwetša pele mekgwa ye mekaone ya go phela le kago ya setšhaba.

Se se akaretša Letšatši la Boitapološoi la Bosetšhaba, Letšatši la Dipapadi le Setšo la Nelson Mandela; Letšatši la Lefase la Go Lesolo la Maphelo, Letšatši la Golden Games le Letšatši la Tlhabollo ya Kolofo la Andrew Mlangeni.

Magagešong,

Go hlomilwe komiti ya go kgokaganya go kgatha tema ga bagale ba bokgabo bja go diragatšwa ka ditirong tša kago ya setšhaba ka mo nageng.

Komiti ya Bagale bao ba Phelago modulasetulo wa yona ke mongwadi wa ditiragatšo Morena Welcome Msomi gomme yena o šoma mmogo le mogaleadi wa mmino Mohumagadi Letta Mbulu bjalo ka motlatšamodulasetulo.

Re thabile gape ge diopedi tša mmino le badiragatši ba le gareng ga ba bangwe bao ba ilego ba obamela boipiletšo bja rena bja gore ba kopane gomme ebile ba hlomile Mokgatlo wa Diintasteri tša Boitlhamelo wa Afrika Borwa. Kantoro ya Mopresidente e hlomile Sehlophatšhomo sa Mopresidente sa Diintasteri tša Boitlhamelo go thekga badiragatši ba rena.

Magagešong,

Gore re fihlelele maikemišetšo a rena a go hloma mešomo, go fokotša tlhokego ya tekatekano le go fediša seemo sa bohloki re hloka kgolo ya ka pela.

Ka go Leanotlhabollo la Bosetšhaba (NDP), re beile nepišo ya kgolo ya ditlhologelo tša rena ya 5% ka ngwaga, yeo re ilego ra holofela go e fihlelela ka 2019.

Ka lebaka la maemo a ekonomi ao ke boletšego ka ona mathomong, go molaleng gore re ka se fihlelele nepišo ya kgolo yeo ka nako yeo re bego re holofela go e fihlelela.

Maemo a boima a lefaseng ka bophara le a ka nageng a swanetše go re hlohleletša go oketša maitekelo a rena gabedi, re šome mmogo bjalo ka mafapha ka moka. Mabapi le se, go bohlokwa go tšea diphetho go fediša mathata a kgolo a ka mo nageng.

Re ka se kgone go fetoša maemo a ekonomi a lefaseng ka bophara, eupša re ka dira tše ntši go fetoša maemo a ka mo nageng.

A re šomeng mmogo go fetoša seemo se. Se se ka kgonagala.

Ke a leboga.